Lokalizacja

Internet daje wiele możliwości, ale niesie ze sobą również zagrożenia. Cyberprzestępczość jest stosunkowo nową i niezwykle szybko rozwijającą się formą przestępczości. Zagrożenie przestępstwami w cyberprzestrzeni znacząco wzrosło w ostatnich latach – stosowanie różnorodnych metod i dynamiczny rozwój narzędzi, dzięki którym przestępcy ukrywają swoją tożsamość sprawiają, że zwalczanie cyberprzestępczości jest dużym wyzwaniem. Dlatego bardzo ważne jest, by być świadomym istniejących zagrożeń oraz stosować zabezpieczenia, które zmniejszą ryzyko padnięcia ofiarą ataków w Internecie.

WYŁUDZANIE DANYCH

Przestępcy, działając poprzez nowoczesne technologie, wysyłają do nas smsy, e-maile lub wiadomości w komunikatorach internetowych z linkami prowadzącymi do fałszywych stron. W ten sposób mogą wyłudzić od nas loginy i hasła do bankowości internetowej lub przejąć nasze elektroniczne urządzenia, na którym aktywowaliśmy link z otrzymanej wiadomości.

Warto pamiętać, że w przypadku otrzymania wiadomości tekstowej od nieznanego nadawcy, trzeba zachować ostrożność. Nie tylko nie powinno się aktywować linków nieznanego pochodzenia, ale należy również sceptycznie podchodzić do samej treści takiej wiadomości. Nigdy nie należy podawać danych osobowych niesprawdzonym podmiotom. Pamiętajmy, że urzędy, ministerstwa i inne instytucje państwowe prawie nigdy nie przesyłają informacji wymagających kliknięcia w link i podawania danych osobistych. Przede wszystkim zwróć uwagę na konstrukcję linku: strony rządowe mają domenę gov.pl i nie korzystają z żadnych innych domen.

JEŻELI PADŁEŚ OFIARĄ INTERNETOWEGO OSZUSTWA, KONIECZNIE POWINIENEŚ SKONTAKTOWAĆ SIĘ ZE SWOIM BANKIEM I NAJBLIŻSZĄ JEDNOSTKĄ POLICJI. ZGŁOSZENIA PRZESTĘPSTWA MOŻESZ DOKONAĆ BEZ KONIECZNOŚCI WYCHODZENIA Z DOMU, ZA POŚREDNICTWEM TELEFONU, WIADOMOŚCI E-MAIL CZY FAKSU.

JAK ZGŁOSIĆ CYBERPRZESTĘPSTWO?

Metod wyłudzeń jest bardzo dużo, oszuści cały czas tworzą nowe sposoby działania. Jeżeli stałeś się adresatem fałszywej wiadomości, nawet wówczas, gdy nie dałeś się wprowadzić w błąd, nie powinieneś pozostawać bierny.

Nie kasuj podejrzanego e-maila lub SMS-a, ponieważ może posłużyć jako załącznik do formularza zgłoszenia zdarzenia Zespołowi Reagowania na Incydenty CERT.PL Każdą taką wiadomość możesz zgłosić na stronie www.incydent.cert.pl i dzięki temu pomóc w zwiększeniu bezpieczeństwa cyberprzestrzeni w naszym kraju. 

Na stronie internetowej www.gov.pl/web/gov/zglos-przestepstwo znajduje się instrukcja postępowania w sytuacji konieczności zgłoszenia przestępstwa w formie zdalnej, wraz ze wzorem zawiadomienia o przestępstwie oraz wyszukiwarką instytucji publicznych, która pozwala na znalezienie m.in. najbliższego komisariatu policji.

Warto spróbować też uzyskać połączenie z konsultantem danego banku, tym bardziej, że większość banków dysponuje infolinią dedykowaną wyłącznie dla bankowości internetowej, która jest zwykle dostępna całą dobę przez 7 dni w tygodniu.

Także zgłoszenia przestępstwa Policji można dokonać bez konieczności wychodzenia z domu tj. za pośrednictwem e-maila czy faksu. Korzystając z takiego rozwiązania należy jednak pamiętać o konieczności opatrzenia zawiadomienia własnoręcznym podpisem i przekazania organom ścigania jego skanu. W zawiadomieniu przede wszystkim należy podać swoje dane personalne oraz kontaktowe (tj. imię i nazwisko, adres, numer telefonu). Następnie trzeba opisać dokładnie co i kiedy miało miejsce oraz dołączyć do zawiadomienia niezbędne dowody np. zrzuty ekranu dotyczące treści wiadomości e-mail lub SMS, jej nadawcy i daty otrzymania.

JAK BRONIĆ SIĘ PRZED OSZUSTAMI?

• Zawsze zwracaj uwagę na adres strony internetowej, na której logujesz się do swojego e-maila lub konta w systemie bankowości elektronicznej. W linkach, które podsyłają oszuści nie ma certyfikatu bezpieczeństwa, brakuje jakiegoś znaku lub jest dodany albo zdublowany.
• Dokładnie sprawdzaj adres internetowy zbiórki charytatywnej czy sklepu – jeśli cokolwiek wyda ci się podejrzane, nie przekazuj pieniędzy. Rzetelny sprzedawca podaje na stronie internetowej dane swojej firmy – jeśli ich tam nie ma, nie ufaj mu.
• Nie przekazuj swoich danych przez telefon (przede wszystkim numeru PESEL), zwłaszcza nieznanym rozmówcom.
• Nigdy nie podawaj przez telefon loginu i hasła do e-maila oraz bankowości internetowej. 
• Poproś rozmówcę o podanie imienia i nazwiska, jeżeli sam ich nie podał. Pracownicy banku lub innych instytucji i firm przedstawiają się już na początku rozmowy.
• Uważaj na podejrzane maile i załączniki od nieznanych osób.
• Jeśli znajomy prosi cię na portalu społecznościowym lub czacie o wysłanie pieniędzy BLIKIEM, zadzwoń do niego i upewnij się, że jego konto nie zostało przejęte przez oszustów.
• Dokładnie czytaj treści SMS-ów, zwłaszcza otrzymanych z banku lub instytucji państwowych. Fałszywe SMS-y zawierają linki do realizacji przelewu i przenoszą do stron, które podszywają się pod stronę banku.
• Pod żadnym pozorem nie przekazuj telefonicznie kodów autoryzacyjnych otrzymanych SMS-em. SMS-y służą do potwierdzania przelewów czy dodawania nowych zaufanych urządzeń w twojej bankowości internetowej. Na infolinii banku możesz zostać poproszony o podanie kodu potwierdzającego tożsamość i tylko taki możesz podać przez telefon.
• Sprawdzaj, czy sposób płatności w internecie jest bezpieczny.
• Zachowaj ostrożność, jeżeli rozmówca wywiera na tobie presję czasu. Zawsze powinieneś mieć czas na podjęcie decyzji – jeśli ktoś każe ci ją podjąć natychmiast, bo okazja się nie powtórzy, najprawdopodobniej chce cię oszukać. Oszuści często sugerują, że wszystko, o co proszą, musi być wykonane jak najszybciej. W pośpiechu dużo łatwiej podjąć nieprzemyślane decyzje.
• Uważaj na reklamy oferujące szybki zysk bez ryzyka oraz na oferty inwestowania na podstawie nieprzejrzystych, niezrozumiałych dla nas zasad czy regulaminów. Pamiętaj, że zbyt dobre „okazje” to najczęściej oszustwo – zamiast zysku możemy stracić swoje oszczędności.
• Nie daj się namówić na zakup „cudownych” suplementów, ziół na koronawirusa czy urządzeń medycznych. Bądź wyczulony również na specjalne ubezpieczenia od wirusa, okazje ekstratanich zakupów maseczek i rękawiczek.
• Nie wierz, że coś wygrałeś, jeśli w nic nie grałeś.

CYBERPRZESTĘPCZOŚĆ – REGULACJE PRAWNE

Przestępstwo oszustwa komputerowego zostało określone w kodeksie karnym jako przestępstwa przeciwko mieniu. 

Zgodnie z art. 287 k.k. § 1 ,,Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub wyrządzenia innej osobie szkody, bez upoważnienia, wpływa na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie danych informatycznych lub zmienia, usuwa albo wprowadza nowy zapis danych informatycznych podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat”.

Paragraf drugi tego artykułu mówi o tym, że w przypadku nastąpienia wypadku mniejszej wagi sprawca podlega karze grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku. Zgodnie z § 3 jeżeli oszustwo komputerowe popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Oszustwo komputerowe jest uznawane za jedno z najtrudniejszych przestępstw do wykrycia. Wyróżnikiem jego jest umyślność, bezpośredni zamiar oraz celowość. Dotyczy nie tylko pojedynczych osób, ale także sektora przedsiębiorstw. Właściciele programów komputerowych starają się chronić swoje systemy za pomocą specjalnych aplikacji.

CZYM JEST CYBERPRZEMOC?

W ostatnich latach obserwuje się również wzrost liczby niepokojących sytuacji w obszarze cyberprzemocy, szczególnie w zakresie agresji werbalnej. Ponad połowa młodych użytkowników sieci przyznaje, że była świadkiem różnych form agresji w mediach społecznościowych i cyberbullyingu. Przemoc, której doświadczają dzieci w Internecie jest często przedłużeniem konfliktów z realnego świata.

Cyberprzemoc (cyberbullying, cyberstalking) jest rodzajem przemocy stosowanej przy wykorzystaniu Internetu i środków komunikacji elektronicznej, m. in. telefonów komórkowych. Obecnie cyberbulling może mieć silniejsze emocjonalnie skutki. Ofiara nie może się spontanicznie bronić, co wzmaga poczucie dyskomfortu psychicznego. Pamiętajmy, że można zgłaszać naruszenia regulaminu w mediach społecznościowych (np. obraźliwe komentarze czy ośmieszające zdjęcia) i blokować osoby, które stosują hejt i nam dokuczają.

Szkodliwe treści w internecie to materiały, które mogą wywołać negatywne emocje u odbiorcy, destrukcyjnie wpływać na rozwój emocjonalny, poznawczy i społeczny dzieci oraz młodzieży. Treści te promują niebezpieczne zachowania i dlatego są nieodpowiednie dla młodego odbiorcy.

Do szkodliwych treści zalicza się przede wszystkim:

1. Treści obrazujące przemoc, obrażenia fizyczne bądź śmierć, np. zdjęcia/filmy prezentujące ofiary wypadków, okrucieństwo wobec zwierząt;
2. Treści nawołujące do samookaleczeń, samobójstw, zachowań szkodliwych dla zdrowia (np. restrykcyjne diety), czy materiały promujące zażywanie niebezpiecznych substancji (np. narkotyków);
3. Treści dyskryminacyjne, promujące wrogość, a nawet nienawiść;
4. Treści pornograficzne dostępne bez żadnego ostrzeżenia, w tym materiały prezentujące relacje seksualne z wykorzystaniem przemocy, nietypowe i dewiacyjne zachowania seksualne, a także materiały prezentujące seksualne wykorzystywanie dzieci;
5. Fałszywe wiadomości (tzw. fake news), często o charakterze sensacyjnym, publikowane w mediach w celu zmanipulowania i wprowadzenia odbiorcy w błąd dla osiągnięcia korzyści, np. finansowych, politycznych;
6. Patostreamy, czyli relacje na żywo w sieci prezentujące zachowania określane i postrzegane jako patologiczne. Są to np. relacje z libacji alkoholowych, zażywania narkotyków, materiały prezentujące agresywne zachowania, wyzwiska, bójki.

JEŚLI DOŚWIADCZASZ CYBERPRZEMOCY – powiedz o tym zaufanej osobie, z jej pomocą będzie ci łatwiej poradzić sobie z tą sytuacją. Postaraj się nie kontaktować ze sprawcą cyberprzemocy i nie odpowiadać na jego zaczepki. Dzięki temu unikniesz prowokowania go do dalszych działań. Zachowaj wszystkie dowody cyberprzemocy – nie kasuj smsów, e-maili, rozmów na czatach lub komunikatorach, zrób zrzut ekranu (Print Screen), skopiuj linki do stron, na których pojawiły się dotyczące sprawy treści.

JEŻELI PODEJRZEWASZ, ŻE PADŁEŚ OFIARĄ CYBERPRZEMOCY I W SIECI POJAWIŁY SIĘ TREŚCI DOTYCZĄCE CIEBIE LUB KOGOŚ TOBIE BLISKIEGO, PAMIĘTAJ, ŻE NIE JESTEŚ BEZBRONNY. ZAWSZE MOŻESZ UMÓWIĆ SIĘ NA ROZMOWĘ Z PRAWNIKIEM, KTÓRY UDZIELI RZETELNEJ INFORMACJI, O TYM, JAKIE PRZYSŁUGUJĄ CI PRAWA I JAKIE W KONKRETNEJ SYTUACJI MOŻNA PODJĄĆ ŚRODKI.

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka Mysłowice

CYBERPRZEMOC A PRZEPISY PRAWA 

Choć nie istnieją jeszcze specjalne przepisy, regulujące konkretnie kwestię cyberprzemocy, jej sprawcy mogą zostać ukarani na podstawie wybranych przepisów kodeksów: karnego, cywilnego i wykroczeń. Wśród czynów zabronionych są m.in:

• nękanie (art.107 kodeksu wykroczeń),
• wulgaryzmy (art. 141 kodeksu wykroczeń),
• groźby (art. 190 i art. 191 kodeksu karnego),
• włamania elektroniczne (art. 267 i art. 268 a kodeksu karnego),
• naruszenie wizerunku (art. 23 i art. 24 kodeksu cywilnego),
• naruszenie czci (art. 212 i art. 216 kodeksu karnego).

GDY BĘDZIESZ POTRZEBOWAĆ POMOCY – ZAPRASZAMY DO PUNKTÓW
POMOCY PRAWNEJ I PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO:

Profil Stowarzyszenia DOGMA na Facebooku – Post z informacjami na temat zapisów do punktów poradniczych

Rozstrzyganie konfliktów w oparciu o tradycyjny system sądownictwa powszechnego niesie ze sobą wiele trudnych emocji. Dlatego wtedy, gdy jest to możliwe warto wziąć pod uwagę skorzystanie z alternatywnych form rozwiązywania sporów czyli ADR (ang. Alternative Dispute Resolution). Jedną z nich są mediacje. 

CZYM JEST MEDIACJA?

Mediacja to próba doprowadzenia do satysfakcjonującego obie strony rozwiązania konfliktu przy udziale mediatora, który wspiera przebieg rozmów i pomaga w wypracowaniu porozumienia.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa z mediacji można skorzystać przed złożeniem sprawy do Sądu i wtedy mamy do czynienia z mediacją pozasądową lub w trakcie trwania postępowania sądowego i wtedy jest to mediacja sądowa.

Celami mediacji są:

• stworzenie stronom warunków do wypracowania wzajemnego porozumienia
• podjęcie próby zakończenia konfliktu w sposób ugodowy
• realizacja zasady win/win, każda ze stron konfliktu czuje się wygrana
• złagodzenie i wygaszenie sporu
• budowa wzajemnej relacji opartej na zaufaniu

Więcej informacji na temat mediacji w sprawach rodzinnych  można przeczytać  poniżej:

MOC PRAWNA MEDIACJI

Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez Sąd ma moc prawną na równi z ugodą zawartą bezpośrednio przed Sądem.

Ugoda mediacyjna zatwierdzona przez Sąd stanowi tytuł egzekucyjny, który podlega wykonaniu w drodze egzekucji komorniczej. Ugoda zawarta w mediacji powinna być zgodna z prawem i zasadami współżycia społecznego, nie powinna zmierzać do obejścia prawa, być zrozumiała i nie zawierać sprzeczności.

JAKIE SPRAWY MOGĄ ZOSTAĆ PODDANE MEDIACJI?

Do przykładowych spraw, jakie mogą zostać rozstrzygnięte w wyniku mediacji należą spory:

• rodzinne
• sąsiedzkie
• cywilne
• karne
• odszkodowawcze
• wynikające z prawa pracy

KTO MOŻE ZOSTAĆ MEDIATOREM?

Mediatorem może zostać zgodnie z art. 183 kodeksu postępowania cywilnego osoba fizyczna, mająca pełną zdolność do czynności prawnych, korzystająca w pełni z praw publicznych.

Mediator posiada fachową, profesjonalną wiedzę ukierunkowaną na pomoc w rozwiązywaniu sporów i konfliktów. Ma wiedzę teoretyczną i praktyczną, która stanowi narzędzie do zażegnania konfliktu pomiędzy stronami. Mediator nie posiada władzy podejmowania decyzji za strony konfliktu, nie może narzucić im własnego zdania lub rozwiązania problemu. Pomaga stronom we wzajemnym wysłuchaniu się, przedstawieniu argumentów oraz odnalezieniu wspólnych interesów i wypracowaniu możliwych rozwiązań.

Na podstawie obowiązujących przepisów prawa mediator zobowiązany jest do przestrzegania zasady POUFNOŚCI, BEZSTRONNOŚCI, NEUTRALNOŚCI oraz DOBROWOLNOŚCI.

Mediator jest moderatorem dyskusji pomiędzy zwaśnionymi stronami, który usuwa występujące bariery komunikacji, aby strony doszły do wzajemnie akceptowalnego porozumienia. Mediatora nie można powołać na świadka w przypadku nie dojścia stron do porozumienia i konieczności wytoczenia powództwa. 

Mediator musi zachować wszystko, o czym dowiedział się w trakcie mediacji, w tajemnicy. Nie ma prawa udostępniać informacji z przebiegu mediacji innym osobom, chyba, że strony obopólnie wyrażą na to zgodę.

Zapraszamy do przeczytania broszury, w którym poruszone są m.in. najistotniejsze kwestie dotyczące mediacji rodzinnych związanych z dziećmi:

ZALETY MEDIACJI

Korzystnymi stronami rozwiązywania konfliktów poprzez mediacje są:

• odformalizowana procedura
• szybkość postępowania
• budowanie lub odbudowa relacji międzyludzkich opartych na wzajemnym zaufaniu
• osiągnięcie wzajemnie wypracowanego porozumienia
• rozwiązywanie konfliktu na miarę potrzeb stron
• zapewnienie równości stronom sporu
• umożliwienie swobodnego wypowiedzenia się i prezentację swoich racji
• brak jest przegranych, obowiązuje zasada WIN/WIN
• poufność

Mediacje mogą być stosowane także jako pomoc w rozwiązaniu problemów rówieśniczych wśród dzieci i młodzieży.
Więcej na ten temat można przeczytać w poradniku:

PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA”
SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ
I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka Katowice

MEDIACJA W SPRAWACH SPADKOWYCH 

Przedmiotem mediacji w sprawach spadkowych mogą być:

• sprawy o zapłatę zachowku
• sprawy o dział spadku
• sprawy o ustalenie masy spadkowej
• sprawy o realizację poleceń i zapisów zawartych w testamencie

MEDIACJA W SPRAWACH KONSUMENCKICH 

Przedmiotem mediacji w sprawach konsumenckich mogą być:

• sprawy o obniżenie ceny zakupionego towaru
• sprawy o wymianę wadliwego towaru
• sprawy o zwrot pieniędzy za zakup towaru
• sprawy o reklamację nieprawidłowo wykonanej usługi
• sprawy związane z niemożnością dojścia umowy do skutku
• spory związane z postanowieniami zawartymi w umowie sprzedaży, umowach o świadczenie usług: telekomunikacyjnych, turystycznych, przewozowych i pocztowych, energetycznych, edukacyjnych

Mediacje dotyczące spraw konsumenckich mogą być prowadzone przez Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej.

KOSZTY MEDIACJI 

W punktach nieodpłatnej pomocy prawnej oraz w punktach nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego mediacja jest usługą świadczoną BEZPŁATNIE, dla osób które nie są w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej.

Postępowanie w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich przy udziale Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej jest dla konsumentów NIEODPŁATNE. Regulamin może przewidywać pobieranie od konsumentów opłat, jeżeli ich łączna wysokość nie utrudnia znacząco konsumentowi dostępu do pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich.

Mediacje mogą być pomocne również w trakcie procesu rozwodowego. Więcej informacji na temat prezentuje poniższe nagranie oraz broszura:

GDY BĘDZIESZ POTRZEBOWAĆ POMOCY – ZAPRASZAMY DO PUNKTÓW
POMOCY PRAWNEJ I PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO:

Profil Stowarzyszenia DOGMA na Facebooku – Post z informacjami na temat zapisów do punktów poradniczych

Rozstrzyganie konfliktów w oparciu o tradycyjny system sądownictwa powszechnego niesie ze sobą wiele trudnych emocji. Dlatego wtedy, gdy jest to możliwe warto wziąć pod uwagę skorzystanie z alternatywnych form rozwiązywania sporów czyli ADR (ang. Alternative Dispute Resolution). Jedną z nich są mediacje. 

CZYM JEST MEDIACJA?

Mediacja to próba doprowadzenia do satysfakcjonującego obie strony rozwiązania konfliktu przy udziale mediatora, który wspiera przebieg rozmów i pomaga w wypracowaniu porozumienia.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa z mediacji można skorzystać przed złożeniem sprawy do Sądu i wtedy mamy do czynienia z mediacją pozasądową lub w trakcie trwania postępowania sądowego i wtedy jest to mediacja sądowa.

Celami mediacji są:

• stworzenie stronom warunków do wypracowania wzajemnego porozumienia
• podjęcie próby zakończenia konfliktu w sposób ugodowy
• realizacja zasady win/win, każda ze stron konfliktu czuje się wygrana
• złagodzenie i wygaszenie sporu
• budowa wzajemnej relacji opartej na zaufaniu

Więcej informacji na temat mediacji w sprawach rodzinnych  można przeczytać  poniżej:

MOC PRAWNA MEDIACJI

Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez Sąd ma moc prawną na równi z ugodą zawartą bezpośrednio przed Sądem.

Ugoda mediacyjna zatwierdzona przez Sąd stanowi tytuł egzekucyjny, który podlega wykonaniu w drodze egzekucji komorniczej. Ugoda zawarta w mediacji powinna być zgodna z prawem i zasadami współżycia społecznego, nie powinna zmierzać do obejścia prawa, być zrozumiała i nie zawierać sprzeczności.

Zapraszamy do zapoznania się z nagraniem dotyczącym mediacji rodzinnych:

JAKIE SPRAWY MOGĄ ZOSTAĆ PODDANE MEDIACJI?

Do przykładowych spraw, jakie mogą zostać rozstrzygnięte w wyniku mediacji należą spory:

• rodzinne
• sąsiedzkie
• cywilne
• karne
• odszkodowawcze
• wynikające z prawa pracy

Zapraszamy do obejrzenia animacji dotyczącej mediacji pracowniczych:

KTO MOŻE ZOSTAĆ MEDIATOREM?

Mediatorem może zostać zgodnie z art. 183 kodeksu postępowania cywilnego osoba fizyczna, mająca pełną zdolność do czynności prawnych, korzystająca w pełni z praw publicznych.

Mediator posiada fachową, profesjonalną wiedzę ukierunkowaną na pomoc w rozwiązywaniu sporów i konfliktów. Ma wiedzę teoretyczną i praktyczną, która stanowi narzędzie do zażegnania konfliktu pomiędzy stronami. Mediator nie posiada władzy podejmowania decyzji za strony konfliktu, nie może narzucić im własnego zdania lub rozwiązania problemu. Pomaga stronom we wzajemnym wysłuchaniu się, przedstawieniu argumentów oraz odnalezieniu wspólnych interesów i wypracowaniu możliwych rozwiązań.

Na podstawie obowiązujących przepisów prawa mediator zobowiązany jest do przestrzegania zasady POUFNOŚCI, BEZSTRONNOŚCI, NEUTRALNOŚCI oraz DOBROWOLNOŚCI.

Mediator jest moderatorem dyskusji pomiędzy zwaśnionymi stronami, który usuwa występujące bariery komunikacji, aby strony doszły do wzajemnie akceptowalnego porozumienia. Mediatora nie można powołać na świadka w przypadku nie dojścia stron do porozumienia i konieczności wytoczenia powództwa. 

Mediator musi zachować wszystko, o czym dowiedział się w trakcie mediacji, w tajemnicy. Nie ma prawa udostępniać informacji z przebiegu mediacji innym osobom, chyba, że strony obopólnie wyrażą na to zgodę.

Zapraszamy do przeczytania broszury, w którym poruszone są m.in. najistotniejsze kwestie dotyczące mediacji rodzinnych związanych z dziećmi:

ZALETY MEDIACJI

Korzystnymi stronami rozwiązywania konfliktów poprzez mediacje są:

• odformalizowana procedura
• szybkość postępowania
• budowanie lub odbudowa relacji międzyludzkich opartych na wzajemnym zaufaniu
• osiągnięcie wzajemnie wypracowanego porozumienia
• rozwiązywanie konfliktu na miarę potrzeb stron
• zapewnienie równości stronom sporu
• umożliwienie swobodnego wypowiedzenia się i prezentację swoich racji
• brak jest przegranych, obowiązuje zasada WIN/WIN
• poufność

Mediacje mogą być stosowane także jako pomoc w rozwiązaniu problemów rówieśniczych wśród dzieci i młodzieży.
Więcej na ten temat można przeczytać w poradniku:

PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA”
SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ
I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka Powiat Wodzisławski

MEDIACJA W SPRAWACH SPADKOWYCH 

Przedmiotem mediacji w sprawach spadkowych mogą być:

• sprawy o zapłatę zachowku
• sprawy o dział spadku
• sprawy o ustalenie masy spadkowej
• sprawy o realizację poleceń i zapisów zawartych w testamencie

MEDIACJA W SPRAWACH KONSUMENCKICH 

Przedmiotem mediacji w sprawach konsumenckich mogą być:

• sprawy o obniżenie ceny zakupionego towaru
• sprawy o wymianę wadliwego towaru
• sprawy o zwrot pieniędzy za zakup towaru
• sprawy o reklamację nieprawidłowo wykonanej usługi
• sprawy związane z niemożnością dojścia umowy do skutku
• spory związane z postanowieniami zawartymi w umowie sprzedaży, umowach o świadczenie usług: telekomunikacyjnych, turystycznych, przewozowych i pocztowych, energetycznych, edukacyjnych

Mediacje dotyczące spraw konsumenckich mogą być prowadzone przez Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej.

KOSZTY MEDIACJI 

W punktach nieodpłatnej pomocy prawnej oraz w punktach nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego mediacja jest usługą świadczoną BEZPŁATNIE, dla osób które nie są w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej.

Postępowanie w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich przy udziale Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej jest dla konsumentów NIEODPŁATNE. Regulamin może przewidywać pobieranie od konsumentów opłat, jeżeli ich łączna wysokość nie utrudnia znacząco konsumentowi dostępu do pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich.

Mediacje mogą być pomocne również w trakcie procesu rozwodowego. Więcej informacji na temat prezentuje poniższa broszura:

GDY BĘDZIESZ POTRZEBOWAĆ POMOCY – ZAPRASZAMY DO PUNKTÓW
POMOCY PRAWNEJ I PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO:

Profil Stowarzyszenia DOGMA na Facebooku – Post z informacjami na temat zapisów do punktów poradniczych

Dzień Ojca to doskonała okazja do podziękowania wszystkim ojcom za ich trud
wychowawczy, a także do przypomnienia, jakie prawa przysługują mężczyznom
wychowującym dzieci.

Urlop ojcowski

Mężczyznom wychowującym dzieci przysługuje urlop ojcowski w wymiarze do dwóch tygodni. Ojcowie mogą skorzystać z tego urlopu w jednej lub dwóch częściach w dowolnie wybranym przez siebie momencie. Mają na to czas do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia. Taki sam okres obowiązuje w przypadku adopcji. Termin liczy się od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego adopcję. Należy jednak pamiętać, że ojciec dziecka powinien skorzystać z urlopu ojcowskiego, zanim dziecko ukończy 7 albo – gdy wobec takiego dziecka podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – 10 lat.

Urlop ojcowski jest wyłącznym i samodzielnym prawem ojca. Pracodawca jest zobowiązany udzielić urlopu ojcowskiego na pisemny wniosek pracownika-ojca. Należy pamiętać o tym, że wniosek powinien być złożony nie później siedem dni przed rozpoczęciem korzystania z  urlopu.

Zwolnienie od pracy z tytułu urodzenia dziecka

Świeżo upieczonym ojcom przysługują również dwa dni zwolnienia od pracy z tytułu urodzenia się dziecka. Ponieważ uprawnienie to przysługuje z mocy prawa pracodawca zobowiązany jest zwolnić mężczyznę, któremu urodziło się dziecko, od pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Uprawnienia dzielone z matką

Ojcu wychowującemu dziecko przysługują także uprawnienia, które może on dzielić z matką swojego malucha. Chodzi tu o:

• prawo do części urlopu macierzyńskiego bądź urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego
• urlop rodzicielski
• urlop wychowawczy
• możliwość obniżenia wymiaru czasu pracy
• zakaz zatrudniania ojca opiekującego się dzieckiem w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, tzw. przerywanym systemie czasu pracy oraz delegowania poza stałe miejsce pracy
• zwolnienie od pracy z tytułu wychowywania dziecka do lat 14

Ojcowie korzystają ze swoich praw

Mężczyźni wychowujący dzieci są świadomi swoich praw i chętnie z nich korzystają. Do końca maja tego roku zanotowano 70,7 tys. mężczyzn pobierających zasiłek macierzyński. Z podstawowego urlopu macierzyńskiego skorzystało do tej pory blisko 4 tys. panów, z urlopu ojcowskiego – 65,7 tys., zaś z urlopu rodzicielskiego – 1,9 tys. ojców.

Rodzicielskie świadczenie uzupełniające również dla ojców

Program „Mama 4+” to rodzicielskie świadczenie uzupełniające przysługujące osobom, które urodziły, wychowały lub tylko wychowały co najmniej czworo dzieci. Świadczenie ma zapewnić niezbędne środki utrzymania tym osobom, które zrezygnowały z zatrudnienia na rzecz wychowania dzieci lub pracowały za krótko i nie nabyły prawa do minimalnej emerytury. W szczególnych przypadkach, tzn. w przypadku śmierci matki lub porzucenia przez nią dzieci bądź długotrwałego zaprzestania ich wychowania przez matkę – przysługuje ono również ojcu.

Karta Dużej Rodziny dostępna dla wszystkich rodziców

Karta Dużej Rodziny to system zniżek ustawowych oraz handlowych, czyli oferowanych przez instytucje publiczne i podmioty prywatne. Z początkiem 2019 r. rozszerzone zostało grono osób uprawnionych do posiadania Karty Dużej Rodziny o wszystkich rodziców, którzy w przeszłości mieli na utrzymaniu co najmniej troje dzieci, niezależnie od tego, w jakim wieku są one dzisiaj. W 2018 r. wprowadziliśmy Kartę w formie mobilnej aplikacji. Dzięki temu Karta stała się bardziej przyjazna i atrakcyjna dla jej użytkowników. 

Od 9 czerwca br. KDR jest dostępna w aplikacji mObywatel, czyli w tzw. cyfrowym portfelu na dokumenty i usługi. Aplikacja poza potwierdzeniem uprawnień do zniżek dla rodzin wielodzietnych pozwala m.in. bezpiecznie pobrać i okazać swoje dane, potwierdzać nabyte uprawnienia kierowcy, okazywać i sprawdzać dane swojego samochodu. Aplikacja umożliwia wyświetlanie przez rodziców i małżonków rodziców Kart pozostałych członków ich rodziny.

Niechlubny rekord…

Liczba uchodźców przekroczyła 100 milionów. 20 czerwca obchodzimy Światowy Dzień Uchodźcy, który w tym roku upamiętnia ponurą statystykę – już ponad 100 milionów osób przymusowo żyje z dala od swoich domów. Uchodźcy stworzyliby więc 14 najludniejsze państwo na świecie.

Ponad 4 mln 547 tys. obywateli Ukrainy opuściło ojczyznę, by uciec przed wojną do innych krajów, podaje Agencji ONZ ds. uchodźców. Szacuje się, że dodatkowo co najmniej 6,5 mln ludzi porzuciło swoje domy, by się schronić w bardziej bezpiecznych miejscach w samej Ukrainie. Najwięcej osób decydujących się na wyjazd z Ukrainy dotarło do Polski. Według dzisiejszych danych Straży Granicznej, to ponad 2,657  mln osób.

Po raz pierwszy ponad 100 milionów ludzi na świecie ucieka przed konfliktami, przemocą, łamaniem praw człowieka i prześladowaniami – podaje Organizacja Narodów Zjednoczonych w Genewie. Wysoki Komisarz ONZ ds. Uchodźców Filippo Grandi nazwał tę liczbę „porażającą i jednocześnie alarmującą”.

“To rekord, który nigdy nie powinien był zostać ustanowiony” – powiedział – „Powinien być sygnałem alarmowym”.

Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu wobec Pracy Dzieci

obchodzony jest 12 czerwca. Zainicjowany został w 2002 roku przez Międzynarodową Organizację Pracy. Ustanowienie tych obchodów ma na celu zwrócenie uwagi na problem, jakim jest wykorzystywanie nieletnich do pracy. Jest także sposobem propagowania działań podejmowanych, by eliminować wszelakie formy wyzysku dzieci na całym świecie.

Międzynarodowa Organizacja Pracy definiuje pracę dzieci jako „pracę, która pozbawia dzieci ich dzieciństwa, potencjału, godności oraz jest szkodliwa dla rozwoju fizycznego i psychicznego”. Jak podają źródła ok 152 mln dzieci pracuje zarobkowo – najwięcej w Azji oraz w rejonach Pacyfiku i Afryce Subsaharyjskiej. Najczęstszymi przyczynami pracy nieletnich są ubóstwo, marginalizacja oraz dyskryminacja.

Wiele pracujących dzieci nie ma ukończonego 10 roku życia i są jedynymi zarabiającymi członkami rodziny.

Nie mają innego wyjścia, muszą iść do pracy i zarobić na siebie, rodziców oraz młodsze rodzeństwo. Najwięcej dzieci pracuje w rolnictwie, fabrykach, kopalniach, w handlu czy przy wykonywaniu prac związanych z turystyką. Niestety wiele młodych osób wykorzystywanych jest w narkobiznesie i seksbiznesie lub siłą wcielanych do armii.

Przeciwstaw się pracy dzieci:

1. nie kupuj produktów (np. ubrań) firm, które zmuszają dzieci do pracy – zainstaluj aplikację, która sprawdza, czy dana firma nie korzysta z pracy dzieci;
2. wesprzyj edukację dzieci z biednych regionów, wpłacając nawet minimalne datki na konto organizacji charytatywnych;
3. reaguj, gdy widzisz ciężko pracujące dzieci (np. w gospodarstwie rolnym, zbierające węgiel czy złom);
4. pomóż dzieciom z trudnych rodzin w nauce (indywidualnie lub poprzez pracę w jakiejś organizacji).

Dzień Matki jest obchodzony na całym świecie, a wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych
i został zainicjowany przez ruch na rzecz praw kobiet. Nie wszystkie kraje celebrują go w tym
samym dniu, a w Polsce wypada zawsze 26 maja.

Nastoletnia matka nie ma władzy rodzicielskiej

Wydawałoby się, że ten dzień dla każdej mamy powinien być wyjątkowy, ale niestety tak nie jest… Każdego roku w Polsce nastolatki rodzą ponad 9 tys. dzieci. 700 dziewczyn ma mniej niż 15 lat. Nastoletnia matka nie ma władzy rodzicielskiej. Jeśli nie ma rodziny, która przejmie opiekę nad jej dzieckiem, mama, która chce zatrzymać malca po urodzeniu, musi liczyć się z tym, że jej zdanie może nie być wzięte pod uwagę. Jeszcze trudniejsza codzienność dotyka nieletnie mamy w poprawczakach.

Rzecznik Praw Dziecka wystąpił do Ministra Sprawiedliwości o wznowienie prac nad projektem ustawy o nieletnich,

regulującej zasady pobytu młodych osób w ośrodkach wychowawczych i poprawczych. Ustawa umożliwi m.in. nieletnim matkom przebywanie ze swoim dzieckiem. Dziś jest to prawnie niemożliwe.

Obecnie nieletnia, która urodziła dziecko w trakcie wykonywania środka wychowawczego albo środka
poprawczego, w przeciwieństwie do skazanych odbywających karę pozbawienia wolności, nie ma możliwości przebywania ze swoim dzieckiem. To krzywda wyrządzona zarówno dziecku, jak i jego matce, która w świetle przepisów prawa też jest przecież dzieckiem.

Jak pomóc nieletnim mamom?

Dróg wsparcia jest wiele. Skupmy się na tych najważniejszych, o które też niestety najtrudniej. Po pierwsze, wsparcie emocjonalne. Kiedy już spróbujemy wczuć się w sytuację takiej osoby, pomyślmy o uczuciach, które mogą się w niej miotać oraz myślach, które spędzają sen z jej powiek. Możemy sobie zadać pytanie: co ja chciałabym / chciałbym usłyszeć od drugiego człowieka będąc w takiej sytuacji?
Taka osoba chce opowiedzieć o swoich obawach i lęku.

Warto byśmy tego cierpliwie wysłuchali i wyrazili akceptację dla tego, co przeżywa. Naszym zadaniem podczas takiej rozmowy będzie stworzenie atmosfery otwartości na osobę oraz jej historię.

Może być też tak, że nie usłyszymy ani słowa, że osoba, z którą się spotkamy będzie opowiadać milczeniem i łzami spływającymi po policzkach. To też forma komunikacji. Wtedy bezcenna jest ta nasza milcząca obecność, gotowość do podania chusteczki lub kubka ciepłej herbaty.

Kiedy ten etap mamy za sobą, możemy przejść do kolejnej ważnej formy pomocy związanej z
przekazywaniem wiedzy, udzielaniem rad i wskazówek. Młoda mama może nie wiedzieć, jak wykąpać, przewinąć, nakarmić swoje dziecko. Musi się tego nauczyć. W takich chwilach możemy być dla tych dziewczyn źródłem wiedzy, wspierać je już nie tylko emocjonalnie, ale też merytorycznie.

To, co powinno nam przyświecać i nami kierować w kontakcie z nastoletnią mamą, to otwartość, troska oraz akceptacja. Wydaje się trudne?  Możesz być jedyną osobą w życiu nastoletniej mamy, która przypomni jej o tym, że jest kimś wartościowym. Pamiętaj o tym.  

Ważne linki:

Fundacja JAVANI wspierająca nieletnich rodziców
Fundacja PO DRUGIE pomagająca m.in. nastoletnim matkom
ADWOKAT KOBIET – bezpłatna pomoc prawna

Przyszłość globalnego rynku pracy w dużej mierze będzie bazować na elastyczności. Pandemia udowodniła wielu firmom, iż korzystanie z nowoczesnych form zatrudnienia – pracy tymczasowej, outsourcingu procesów i kontraktingu usług – niejednokrotnie pozwalało przetrwać i zachować ciągłość biznesową w najtrudniejszych momentach. Praca na określony czas coraz częściej staje się również świadomym wyborem pracowników.

Nowoczesne formy zatrudnienia

Pandemiczne zawirowania skłoniły kolejne firmy do przyjrzenia się nowoczesnym formom zatrudnienia i wypracowania wewnętrznych procedur z nich korzystania.
Formy zatrudnienia są pojęciem szerokim, obejmującym różnorakie sposoby wykonywania pracy.

1. Forma zatrudnienia – umowa o pracę.
2. Rodzaj umowy – umowa na czas nieokreślony
3. Wymiar czasu pracy – pełny etat
4. Miejsce zatrudnienia – siedziba pracodawcy
5. Regularność zatrudnienia – praca w określonych godzinach
6. Długość okresu zatrudnienia – długoletnie ciągłe zatrudnienie

Mogą być stosowane zarówno na podstawie umów cywilnoprawnych, jak i poprzez zatrudnienie na podstawie stosunku pracy. Praca nakładcza zaś, choć
nie jest zatrudnieniem pracowniczym (nie podlega regulacjom Kodeksu pracy), to posiada wiele cech takiego zatrudnienia.

Ogólną klasyfikację form zatrudnienia przedstawia rysunek:

Większość elastycznych form zatrudnienia może być stosowana w ramach obydwu rodzajów zatrudnienia, tj. pracowniczego i niepracowniczego.

Przykładem zatrudnienia pracowniczego są umowy terminowe, zatrudnienie w niepełnym wymiarze, leasing pracowniczy, wypożyczanie pracowników, praca na wezwanie i na telefon, job-sharing czy nawet telepraca. Inne, jak na przykład umowy zlecenia, umowy o dzieło, umowa agencyjna czy samozatrudnienie, są możliwe do zrealizowania tylko poprzez zatrudnienie niepracownicze.

Często sami kandydaci zabiegają o elastyczne formy zatrudnienia. Swoją decyzję zazwyczaj motywują względami podatkowymi, chęcią zdobycia różnorodnego doświadczenia czy też uzyskania większej niezależności, pozwalającej na zarządzanie swoim prywatnym kalendarzem.

Kontrakt B2B

Eksperci i menedżerowie, którzy chętnie współpracują z firmami na podstawie kontraktów B2B, cenią sobie możliwość wyboru projektów, dotyczących konkretnego obszaru specjalizacyjnego i stanowiących bardzo kuszącą alternatywę dla tradycyjnej ścieżki kariery.

B2B – z angielskiego: business to business – oznacza taką formę prowadzenia współpracy, w której potencjalny pracownik staje się partnerem biznesowym prowadzącym własną działalność gospodarczą.

Zarobkowanie w oparciu o umowę b2b to nic innego, jak inaczej własna działalność gospodarcza, zwana także samozatrudnieniem. Samozatrudnienie staje się coraz bardziej popularne zwłaszcza wśród młodych ludzi, którzy cenią sobie niezależność i pracę na własnych zasadach. Coraz częściej możemy spotkać ogłoszenia o pracę,
gdzie umowa b2b to standard. Pomimo, że forma ta jest stosunkowo nowa – daje wiele możliwości i jest dobrą alternatywą dla umowy o pracę.

Więcej informacji na temat kontraktu B2B w porównaniu do umowy o pracę można znaleźć w poradniku:

Popularność nowoczesnych form zatrudnienia rośnie, na co wpływ miała m.in. pandemia. Część organizacji w okresie ostatnich kilkunastu miesięcy odkryła zalety elastycznej strategii zatrudnienia, umożliwiającej nie tylko optymalizację kosztów, ale również szybką reakcję na pojawiające się zapotrzebowanie kompetencyjne.

Firmy nadal koncentrują swoje działania głównie na rekrutacji pracowników etatowych, jednak rośnie zainteresowanie innymi, nowoczesnymi formami zatrudnienia – pracą tymczasową, B2B, outsourcingiem. W 2021 roku plany podjęcia współpracy z pracownikami czasowymi zadeklarowało 79 proc. firm, co stanowi wynik o 5 pkt. proc. wyższy niż przed pandemią. Jednocześnie 54 proc. firm współpracujących z pracownikami czasowymi przewiduje, że w bieżącym roku ich liczba wzrośnie. Jako powód korzystania z elastycznych form zatrudnienia organizacje najczęściej wskazują chęć zapewnienia elastyczności w zarządzaniu kosztami zatrudnienia, konieczność odpowiedzi na zwiększony popyt na swoje produkty lub usługi, a także pozyskania kompetencji niezbędnych do ukończenia konkretnych projektów.

Zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami
i doradcami, aby poznać swoje prawa związane
z zatrudnieniem

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka POWIAT MIKOŁOWSKI

Kto wybiera nowoczesne formy zatrudnienia?

Największy odsetek pracowników umysłowych, współpracujących z firmami na podstawie nowoczesnych form zatrudnienia, stanowią osoby młode, które dopiero zdobywają doświadczenie zawodowe. Znajduje to odzwierciedlenie w odpowiedziach respondentów badania. Najwięcej jako motywację do podjęcia pracy czasowej wskazało możliwość zdobycia doświadczenia. Jednocześnie 44 proc. jako najlepszy aspekt pracy na określony czas wskazało możliwość rozwoju, a 43 proc. – możliwość pozostania w firmie na stałe.

Wśród pracowników czasowych nie brakuje jednak doświadczonych ekspertów i menedżerów. Częściej postrzegają nowoczesne formy współpracy przez pryzmat atrakcyjnego wynagrodzenia i możliwości udziału w ciekawych projektach. To właśnie dla tej grupy pracowników podejmowanie pracy na określony czas jest najczęściej świadomym, w pełni przemyślanym wyborem. Praca projektowa jest dla nich atrakcyjną alternatywą dla pracy etatowej w jednej firmie.

Wpływ pandemii na pracę czasową

Pandemia i jej konsekwencje dla rynku pracy sprawiły, że 45 proc. pracowników czasowych deklaruje obecnie większą gotowością do podjęcia takiej formy współpracy. Eksperci wskazują dwa powody takiego stanu rzeczy.

1. Pandemia zmotywowała niektórych profesjonalistów do poszukiwania nowej pracy. Nierzadko było to jednak rozwiązanie tymczasowe, na okres zamknięcia poszczególnych branż. Praca czasowa idealnie odpowiadała na te potrzeby i w związku z tym cieszyła się większym zainteresowaniem.
2. Wiele osób pod wpływem pandemii zdecydowało się przebranżowić, a zatrudnienie czasowe pozwala zdobyć doświadczenie i sprawdzić, jak w praktyce wygląda praca w danym zawodzie.

Należy natomiast uwzględnić również tych pracowników, którzy rozważają podjęcie pracy czasowej głównie ze względu na trudniejszą sytuację. Odsetek respondentów wskazujących trudności w znalezieniu pracy stałej jako motywację do podjęcia pracy na określony czas w skali roku wzrósł o 14 pkt. proc. i obecnie wynosi 36 proc. W ich perspektywie nowoczesne formy zatrudnienia wciąż nie będą preferowaną formą współpracy, a raczej szansą na otrzymanie stałego zatrudnienia w firmie, po uprzednim sprawdzeniu się w roli pracownika tymczasowego.

GDY BĘDZIESZ POTRZEBOWAĆ POMOCY – ZAPRASZAMY DO PUNKTÓW
POMOCY PRAWNEJ I PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO:

Profil Stowarzyszenia DOGMA na Facebooku – Post z informacjami na temat zapisów do punktów poradniczych

Obszar dziedziczenia jest tematyką, która powinna zainteresować każdego, niezależnie od wieku, stanu zdrowia i pozycji zawodowej. Każdy z nas wcześniej czy później zetknie się z problemem dziedziczenia – czy to jako spadkobierca, czy też jako testator, czyli osoba sporządzająca testament. Zwykle zapoznajemy się z zasadami prawa spadkowego wtedy, gdy myślimy o przekazaniu majątku bliskim, a także, gdy przychodzi nam załatwiać sprawy spadkowe, gdyż stajemy się spadkobiercami.

Niech przedstawiony poniżej materiał będzie swoistego rodzaju drogowskazem przekazującym wiedzę o tym, jakie i komu przysługują prawa. Zapoznanie się z problematyką dotyczącą dziedziczenia bez wątpienia ułatwi porządkowanie trudnych spraw majątkowych.

PODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE DZIEDZICZENIA

Spadek – ogół praw i obowiązków przechodzących na spadkobiercę (spadkobierców)

Testament – jednostronna czynność prawna zawierająca rozrządzenie przez spadkodawcę (testatora) swoim majątkiem na wypadek śmierci

Spadkodawca (testator) – osoba fizyczna, po której śmierci jej majątek przechodzi na inne osoby

Spadkobierca – podmiot, na który przechodzi ogół praw i obowiązków zmarłego (osoba fizyczna, osoba prawna)

Dziedziczenie – przejście, na skutek śmierci osoby fizycznej, ogółu praw i obowiązków na spadkobiorcę/spadkobierców

Wstępni – przodkowie, tj. rodzice, dziadkowie, pradziadkowie

Zstępni – potomkowie, tj. dzieci, wnuki, prawnuki

Dziedziczenie testamentowe – mamy z nim do czynienia, gdy spadkobierca pozostawił ważny testament.

Dziedziczenie ustawowe – mamy z nim do czynienia, gdy nie zostanie sporządzony ważny testament.

DZIEDZICZENIE USTAWOWE

Dziedziczenie stanowi powołanie spadkobiercy do spadku, które jest możliwe na podstawie ustawy lub na podstawie testamentu.

Dziedziczenie ustawowe zmierza do pozostawienia majątku spadkowego osobom najbliższym spadkodawcy, tj. jego małżonkowi i krewnym. Ma miejsce przede wszystkim wówczas, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu. Ponadto dziedziczenie ustawowe następuje w sytuacji, gdy:

•  testament jest nieważny,
•  testament został przez spadkodawcę odwołany,
•  osoby wskazane w testamencie zostały uznane za niegodne dziedziczenia,
•  osoby wskazane w testamencie nie przeżyły spadkodawcy,
•  osoby wskazane w testamencie odrzuciły spadek.

Kto dziedziczy na podstawie ustawy?

Prawo spadkowe przewiduje krąg podmiotów uprawnionych do dziedziczenia w pierwszej kolejności (grupy spadkobierców) względem pozostałych uprawnionych wskazanych w Kodeksie cywilnym.

Wyróżniamy następujące grupy spadkobierców:

I grupa spadkobierców: Zstępni i małżonek

W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek, dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych.

II grupa spadkobierców: Małżonek, rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa

W przypadku braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym.

Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku. W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.

III grupa spadkobierców: Dziadkowie, zstępni dziadków

W przypadku braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy, dziedziczą oni w częściach równych. Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. W braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.

IV grupa spadkobierców: Pasierbowie

W przypadku braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.

V grupa spadkobierców: Gmina lub Skarb Państwa

W przypadku braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. W sytuacji jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.

Zapraszamy do zapoznania się z tematyką dziedziczenia, w przygotowanym przez nas poniższym poradniku:

TESTAMENT I JEGO FORMY

Testament jest jedyną czynnością prawną, mocą której można rozrządzić swym majątkiem na wypadek śmierci.

Testament jest czynnością prawną:

•  jednostronną,
•  osobistą,
•  nieskierowaną do konkretnego adresata,
•  odwołalną.

Kto może sporządzić i odwołać testament?

Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela.

Testament można odwołać poprzez:

•  sporządzenie nowego testamentu,
•  zniszczenie testamentu lub pozbawienie go cech, od których zależy jego ważność,
•  dokonanie w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.

Wyróżniamy następujące formy testamentu:

I. Testamenty zwykłe:

• holograficzny (własnoręczny) – spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą,
• notarialny – testament może być sporządzony w formie aktu notarialnego,
• allograficzny – spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego.

II. Testamenty szczególne:

• ustny – jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków,
• podróżny – podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można sporządzić testament przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków,
• wojskowy – ograniczony do żołnierzy Sił Zbrojnych pełniących czynną służbę wojskową, pracowników cywilnych zatrudnionych w Siłach Zbrojnych oraz osób cywilnych towarzyszących Siłom Zbrojnym.

Należy zwrócić uwagę, że testamenty szczególne tracą moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu.

Celem uzyskania dodatkowych informacji dotyczących dziedziczenia testamentowego

zapraszamy do zapoznania się z poniższym materiałem:

MEDIACJE W SPRAWACH SPADKOWYCH 

Przedmiotem mediacji w sprawach spadkowych mogą być:

• sprawy o zapłatę zachowku
• sprawy o dział spadku
• sprawy o ustalenie masy spadkowej
• sprawy o realizację poleceń i zapisów zawartych w testamencie

Więcej na temat mediacji w sprawach spadkowych można przeczytać w poradniku:

Zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami i doradcami,
aby poznać swoje prawa związane z dziedziczeniem

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

Profil Stowarzyszenia DOGMA na Facebooku – Post z informacjami na temat zapisów do punktów poradniczych  

ZACHOWEK 

Instytucja zachowku, uregulowana została w przepisach art. 991 – 1011 Kodeksu cywilnego. Przewiduje ona ustawową ochronę interesów majątkowych osób najbliższych spadkodawcy przed
krzywdzącym je rozrządzeniem przez niego majątkiem na wypadek śmierci.

Osobami najbliższymi spadkodawcy uprawnionymi do zachowku są zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy.

Zwrócić jednak należy uwagę, że powyższe nie oznacza, że każda z wymienionych kategorii podmiotowych będzie uprawniona do zachowku w każdym czasie. Prawo do zachowku przysługuje zstępnym, małżonkowi i rodzicom spadkodawcy jedynie wtedy, gdyby w danym konkretnym wypadku byli powołani do spadku z ustawy. O kolejności powołania w tym zakresie decydują zaś przepisy o ustawowym porządku dziedziczenia

Zachowek ma na celu celu ochronę interesów majątkowych najbliższej rodziny, która straciła możliwość dziedziczenia należnej z ustawy części spadku, w wyniku powołania do spadkobrania tylko niektórych osób z grona spadkobierców ustawowych lub osób trzecich.

Ile wynosi zachowek?

Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału.

W sytuacji, jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku (w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, powołania do spadku, bądź zapisu), przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Czy roszczenie o zapłatę zachowku ulega przedawnieniu?

Roszczenie o zapłatę zachowku, z upływem czasu ulega przedawnieniu. Termin przedawnienia roszczenia o zapłatę zachowku wynosi 5 lat. Zwrócić należy uwagę na dwa sposoby liczenia początku tego terminu, w zależności od tego, czy spadkodawca sporządził testament, czy nie.

W przypadku, gdy testamentu nie było, termin przedawnienia należy liczyć od dnia otwarcia spadku (tj. od śmierci spadkodawcy). W przypadku, gdy spadkodawca sporządził testament, termin pięcioletni liczy się od chwili ogłoszenia testamentu.

WYDZIEDZICZENIE I NIEGODNOŚĆ DZIEDZICZENIA

Niegodność dziedziczenia opiera się na założeniu, że w pewnych sytuacjach względy natury etycznej
przemawiają za pozbawieniem określonej osoby możliwości dziedziczenia po określonym spadkodawcy.

Przepis art. 928 § 1 Kodeksu cywilnego wyznacza trzy przyczyny uznania przez sąd spadkobiercy za
niegodnego:

• dopuszczenie się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,
• nakłonienie podstępem lub groźbą spadkodawcy do sporządzenia lub odwołania testamentu albo przeszkodzenie spadkodawcy podstępem lub groźbą w dokonaniu jednej z tych czynności,
• umyślne ukrycie lub zniszczenie testamentu spadkodawcy, jego podrobienie lub przerobienie albo świadome skorzystanie z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Uznanie za niegodnego dziedziczenia wyłącza spadkobiercę od dziedziczenia, tak jakby nie dożył chwili otwarcia spadku. Osobą uprawnioną do wystąpienia z powództwem o uznanie osoby za niegodną dziedziczenia jest każdy, kto ma w tym interes.

Czy testator może pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców uprawnienia do zachowku?

Testator poprzez wyrażenie woli wydziedziczenia konkretnej osoby ma możliwość pozbawienia zstępnych, małżonka i rodziców uprawnienia do zachowku. Wówczas testator musi podać przyczynę wydziedziczenia, powinna ona jasno wynikać z treści testamentu.

Jakie mogą być podstawy wydziedziczenia?

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku:

1. wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
2. dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,
3. uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami i doradcami, aby uzyskać bardziej szczegółowe informacje dotyczące dziedziczenia.

PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA”
SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ
I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO:

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka POWIAT GLIWICKI