Katowice

W Polsce pracownikom przysługuje kilka rodzajów urlopów – wypoczynkowy, na żądanie, bezpłatny, macierzyński, opiekuńczy… Łatwo się w tym wszystkim pogubić. Każdy z rodzajów urlopów rządzi się swoimi prawami i warto znać przysługujące pracownikom uprawnienia, by móc w pełni z nich skorzystać.

Najpopularniejszy urlop wypoczynkowy daje szansę na pełne oderwanie się od obowiązków służbowych, ale nie jest jedyną dostępną opcją. Urlopy rodzicielskie, macierzyńskie i ojcowskie umożliwiają poświęcenie czasu na opiekę nad dzieckiem, a urlop szkoleniowy pomaga w rozwoju zawodowym. Z kolei urlop na żądanie, a także zwolnienie z powodu działania siły wyższej pozwalają szybko reagować na nagłe sytuacje życiowe. Urlop bezpłatny daje możliwość dłuższej przerwy od pracy bez utraty zatrudnienia. Warto mądrze korzystać z przysługujących dni wolnych – to inwestycja w dobre samopoczucie, rozwój i długoterminową satysfakcję z pracy.

URLOP WYPOCZYNKOWY I URLOP NA ŻĄDANIE

Urlop wypoczynkowy

Urlop wypoczynkowy przysługuje każdemu zatrudnionemu na umowę o pracę i dotyczy tylko dni roboczych, czyli tych, które są dla pracownika dniami pracy. Prawo do urlopu wypoczynkowego przysługującego jest niezbywalne, a plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników.

Podstawa prawna: Kodeks pracy (art. 152-173); Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop.

Zasady nabywania prawa do urlopu wypoczynkowego: Pracownik podejmujący pracę w środku roku kalendarzowego nabywa prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Prawo do kolejnych urlopów nabywa się w każdym następnym roku kalendarzowym.

Wymiar urlopu wypoczynkowego: Wymiar urlopu wypoczynkowego zależy od stażu pracy pracownika.

• 20 dni urlopu przysługuje pracownikowi, którego staż pracy jest krótszy niż 10 lat;
• 26 dni urlopu przysługuje pracownikowi, którego staż pracy wynosi co najmniej 10 lat.

Do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego, wlicza się również okresy nauki. W przypadku pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy wymiar urlopu wypoczynkowego wylicza się proporcjonalnie do czasu pracy, a niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę.

Udzielanie urlopu wypoczynkowego: Pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu w roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo. Na wniosek pracownika, urlop może być podzielony na części, ale co najmniej jedna z nich powinna trwać nieprzerwanie 14 dni kalendarzowych. Urlop niewykorzystany powinien być udzielony najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego. Wypłata ekwiwalentu pieniężnego za urlop jest dopuszczalna tylko w przypadku rozwiązania stosunku pracy lub wygaśnięcia stosunku pracy.

Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy: Za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, takie samo jakby w tym czasie pracował.

Zmiana terminu urlopu wypoczynkowego: Plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę potrzeby firmy i wnioski pracowników. Pracodawca może zmienić termin urlopu na wniosek pracownika umotywowany ważnymi przyczynami lub odmówić urlopu w danym terminie z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia w pracy.

Odwołanie z urlopu wypoczynkowego: Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wtedy, gdy jego obecność w zakładzie jest niezbędna z powodu okoliczności nieprzewidzianych w chwili rozpoczynania urlopu. Pracodawca jest zobowiązany pokryć koszty poniesione przez pracownika w związku z odwołaniem go z urlopu.

Urlop na żądanie

Urlop na żądanie to część urlopu wypoczynkowego, z którego personel może skorzystać w nagłej sytuacji, informując pracodawcę najpóźniej w dniu planowanego urlopu.

Podstawa prawna: Kodeks pracy (art. 167)

Wymiar urlopu na żądanie: Każdy pracownik, niezależnie od wymiaru etatu i systemu czasu pracy, ma prawo do 4 dni urlopu na żądanie w danym roku kalendarzowym, które wliczają się do ogólnej puli dni urlopu wypoczynkowego przysługującej danemu pracownikowi. Urlop na żądanie przechodzi na kolejny rok kalendarzowy, ale nie jako urlop na żądanie, tylko zwykły urlop zaległy.

Zasady udzielania urlopu na żądanie: Pracodawca jest zobowiązany udzielić pracownikowi urlopu na żądanie w wybranym przez niego terminie. Pracodawca może odmówić udzielenia urlopu na żądanie tylko w wyjątkowych sytuacjach. Pracownik powinien zgłosić chęć skorzystania z takiego urlopu najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia. Urlop na żądanie można wykorzystać jednorazowo (4 dni pod rząd), w częściach lub pojedynczo. Pracownik nie musi tłumaczyć pracodawcy, dlaczego potrzebuje dni wolnych na żądanie, a pracodawca nie ma prawa o to pytać.

Wynagrodzenie: Urlop na żądanie jest płatny i traktowany jak zwykły urlop wypoczynkowy, za który pracownikowi przysługuje 100% wynagrodzenia.

URLOP OKOLICZNOŚCIOWY

Urlop okolicznościowy to zwolnienie od pracy (urlop to jego potoczna nazwa) związane ze szczególnymi sytuacjami życiowymi pracownika, takimi jak ślub, urodzenie dziecka lub śmierć bliskiej osoby.

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (§ 15).

Wymiar urlopu: Wymiar urlopu okolicznościowego zależy od konkretnego wydarzenia.

• 2 dni zwolnienia przysługują w razie ślubu pracownika, urodzenia się jego dziecka oraz zgonu małżonka, dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy;
• 1 dzień urlopu przysługuje w razie ślubu dziecka pracownika, zgonu i pogrzebu siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka pracownika, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.

Zasady udzielania: Urlop okolicznościowy jest udzielany na wniosek pracownika. Pracownik powinien przedstawić dokumenty potwierdzające zasadność urlopu (akt małżeństwa, urodzenia, zgonu).

Wynagrodzenie: Wynagrodzenie za urlop okolicznościowy oblicza się podobnie jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy. Składniki wynagrodzenia ustalane w zmiennej wysokości (np. premie, prowizje, nagrody) bierze się pod uwagę wyłącznie z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy.

URLOP REHABILITACYJNY

Urlop rehabilitacyjny to dodatkowe uprawnienie dla pracowników z orzeczeniem o niepełnosprawności, mające na celu wsparcie ich rehabilitacji i powrotu do zdrowia.

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych; Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 maja 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania zwolnień od pracy osobom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym.

Komu przysługuje: Urlop rehabilitacyjny przysługuje pracownikom z orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności nie mają prawa do tego urlopu. Pracownik nabywa prawo do pierwszego urlopu rehabilitacyjnego po przepracowaniu jednego roku od dnia, w którym zaliczono go do jednego z tych stopni niepełnosprawności.

Wymiar urlopu rehabilitacyjnego: Osobie uprawnionej przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Pracownikowi przysługuje także zwolnienie od pracy na turnus  rehabilitacyjny, trwający do 21 dni roboczych w roku. Łączny wymiar dodatkowego urlopu i zwolnienia na turnus rehabilitacyjny nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.

Zasady udzielania urlopu rehabilitacyjnego: Aby skorzystać z urlopu na turnus rehabilitacyjny, pracownik musi przedstawić skierowanie wystawione przez lekarza. Po zakończeniu turnusu pracownik powinien przedstawić dokument potwierdzający uczestnictwo w turnusie. Urlop rehabilitacyjny może być wykorzystany na uczestnictwo w turnusach rehabilitacyjnych, badania specjalistyczne, lub w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy.

Wynagrodzenie: Wynagrodzenie za urlop rehabilitacyjny oblicza się jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy. W przypadku zmiennych składników wynagrodzenia, dla pracownika przebywającego na urlopie, oblicza się średnią z trzech ostatnich miesięcy pracy poprzedzających urlop.

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA BEZPŁATNE PORADY:

• telefonicznie pod nr tel. 32 259-37-36 w godzinach pracy urzędu lub
• elektronicznie poprzez stronę https://zapisy-np.ms.gov.pl/ 

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka KATOWICE

Masz pytania, potrzebujesz porady? Zadzwoń i umów się!

URLOP MACIERZYŃSKI

Urlop macierzyński przysługuje każdej pracownicy zatrudnionej na umowę o pracę, która urodziła dziecko. Dotyczy to również pracownicy, która przyjęła dziecko lub dzieci na wychowanie. Urlop macierzyński jest obowiązkowy, to znaczy, że nie można się go zrzec.

Podstawa prawna: Kodeks pracy (art. 180)

Wymiar urlopu macierzyńskiego:

• 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
• 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie;
• 33 tygodnie w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie; 
• 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie;
• 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Zasady wykorzystania urlopu macierzyńskiego: Urlop macierzyński najczęściej rozpoczyna się w dniu porodu. Pracownica ma jednak prawo rozpocząć urlop macierzyński do 6 tygodni przed planowaną datą porodu. Po porodzie matka musi obowiązkowo wykorzystać 14 tygodni urlopu macierzyńskiego.

Urlop tacierzyński: Po wykorzystaniu 14 tygodni urlopu macierzyńskiego po porodzie, pracownica ma prawo zrezygnować z pozostałej części urlopu. W przypadku rezygnacji z pozostałej części urlopu macierzyńskiego przez matkę urlop ten może być wykorzystany przez pracownika-ojca wychowującego dziecko. Ten fragment urlopu macierzyńskiego, który zostaje przeniesiony na ojca, nazywa się potocznie urlopem tacierzyńskim.

Wynagrodzenie za urlop macierzyński: Podczas urlopu macierzyńskiego otrzymujesz zasiłek macierzyński, który zastępuje Twoje normalne wynagrodzenie. Zasiłek jest obliczany na podstawie Twoich zarobków z ostatnich 12 miesięcy.

• Jeśli zawnioskujesz o urlop macierzyński i rodzicielski osobno, zasiłek macierzyński będzie wynosił 100%, a za urlop rodzicielski 70%. 
• Jeśli od razu po porodzie złożysz wniosek o cały urlop macierzyński i rodzicielski razem, zasiłek wyniesie 81,5% Twojej pensji przez cały ten czas.

URLOP OJCOWSKI

Urlop ojcowski to specjalny urlop, który przysługuje ojcu dziecka. Jest niezależny od uprawnień matki i może być wykorzystywany równolegle z jej urlopem.

Podstawa prawna: Kodeks pracy (art. 182[3]) 

Komu przysługuje: Urlop ojcowski przysługuje ojcu, biologicznemu lub adopcyjnemu, nawet gdy jest on rozwiedziony z matką dziecka. Nie otrzymają go natomiast osoby pozbawione praw rodzicielskich, nieutrzymujące kontaktu z dzieckiem lub nieuprawnione do tego.

Wymiar i okres wykorzystania urlopu ojcowskiego: Wymiar urlopu ojcowskiego wynosi 14 dni kalendarzowych, wliczając w to weekendy i święta. Urlop można wykorzystać jednorazowo lub w dwóch częściach, z których każda musi trwać minimum tydzień. Urlop ojcowski musi być wykorzystany przed ukończeniem przez dziecko 12 miesiąca życia lub do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka, ale nie później niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia.

Wynagrodzenie za urlop ojcowski: Urlop ojcowski jest płatny, a ojcowie otrzymują zasiłek w wysokości 100% swojego przeciętnego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy, który jest finansowany przez ZUS. Urlop ojcowski nie może zostać przeniesiony na drugiego rodzica, a niewykorzystane dni przepadają.

URLOP RODZICIELSKI I WYCHOWAWCZY

Urlop rodzicielski

Urlop rodzicielski to jeden z urlopów pracowniczych, który przysługuje rodzicom. Jego celem jest umożliwienie spędzenia większej ilości czasu z dzieckiem i wykształcenie więzi.

Podstawa prawna: Kodeks pracy (art. 182[1a])

Komu przysługuje: Przysługuje pracownikowi-rodzicowi po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego lub zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego. Jest to urlop dobrowolny i częściowo płatny z zasiłku macierzyńskiego. Można z niego korzystać do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat.

Wymiar urlopu rodzicielskiego: Wymiar urlopu rodzicielskiego wynosi 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, lub 43 tygodnie w przypadku porodu mnogiego. Urlop rodzicielski może być udzielony jednorazowo albo w maksymalnie 5 częściach.

Podział między rodziców: Każdemu z rodziców przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, którego nie można przenieść na drugiego rodzica. Jeżeli jeden z rodziców nie wykorzysta tego prawa, to te 9 tygodni przepadają. Z pozostałych tygodni rodzice mogą korzystać zgodnie z własnymi ustaleniami.

Wynagrodzenie: Wynagrodzenie podczas urlopu rodzicielskiego jest wypłacane w formie zasiłku macierzyńskiego.

• Jeśli matka dziecka złoży wniosek o urlop rodzicielski w ciągu 21 dni po porodzie, zasiłek macierzyński za okres urlopu
  macierzyńskiego i rodzicielskiego wyniesie 81,5% podstawy wymiaru zasiłku.
• Jeśli wniosek złożony zostanie po 21 dniach po porodzie, zasiłek macierzyński wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego i 70% podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu rodzicielskiego. Zasiłek macierzyński za 9-tygodniową, nieprzenoszalną część urlopu rodzicielskiego przysługującą ojcu dziecka wynosi 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Urlop wychowawczy

Urlop wychowawczy to jeden z urlopów, który przysługuje rodzicom w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Przysługuje on pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, którzy posiadają co najmniej 6-miesięczny staż pracy (okresy poprzedniego zatrudnienia także się wliczają).

Podstawa prawna: Kodeks pracy (art. 186) 

Wymiar urlopu wychowawczego: Maksymalny wymiar urlopu wychowawczego wynosi 36 miesięcy. Urlop wychowawczy jest udzielany na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat. Rodzice mogą korzystać z urlopu jednocześnie, jednak łączny okres nie może przekraczać 36 miesięcy.

Podział urlopu wychowawczego: Urlop można podzielić maksymalnie na 5 części. Jeden miesiąc z puli 36 miesięcy urlopu wychowawczego jest przeznaczony wyłącznie dla jednego rodzica i nie można go przenieść na drugiego rodzica.

Wynagrodzenie: Urlop wychowawczy jest urlopem bezpłatnym. Osoby przebywające na urlopie wychowawczym mogą ubiegać się o dodatek do zasiłku rodzinnego, zwany również zasiłkiem wychowawczym, o ile spełniają kryteria dochodowe.

URLOP OPIEKUŃCZY

Urlop opiekuńczy to forma zwolnienia od pracy, która umożliwia pracownikom opiekę nad członkami rodziny lub osobami zamieszkującymi w tym samym gospodarstwie domowym, które wymagają opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych.

Podstawa prawna: Kodeks pracy (art. 173[1])

Cel urlopu opiekuńczego: Urlop przysługuje w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia członkowi rodziny (synowi, córce, matce, ojcu lub małżonkowi) pracownika lub osobie zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych.

Wymiar urlopu opiekuńczego: Pracownikowi przysługuje prawo do urlopu opiekuńczego w wymiarze 5 dni w ciągu roku kalendarzowego, które można wykorzystać w całości lub w częściach. Niewykorzystany urlop opiekuńczy przepada i nie przenosi się na kolejny rok. Urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

Wynagrodzenie za urlop opiekuńczy: Urlop opiekuńczy jest urlopem bezpłatnym.

Potrzebujesz porady i pomocy – skontaktuj się z nami!

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ:

• telefonicznie pod nr tel. 32 259-37-36 w godzinach pracy urzędu lub
• elektronicznie poprzez stronę https://zapisy-np.ms.gov.pl/ 

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka KATOWICE

Masz pytania, potrzebujesz porady? Zadzwoń i umów się!

 PROFIL STOWARZYSZENIA DOGMA NA FACEBOOKU
– POST Z INFORMACJAMI NA TEMAT ZAPISÓW DO PUNKTÓW PORADNICZYCH

OPIEKA NA DZIECKO CZYLI ZWOLNIENIE Z PRACY W ZWIĄZKU Z WYCHOWANIEM DZIECKA

To zwolnienie potocznie nazywane jest opieką na dziecko i przysługuje na opiekę nad zdrowym dzieckiem do ukończenia przez nie 14 lat i nie wymaga uzasadniania wniosku składanego pracodawcy.

Podstawa prawna: Kodeks pracy (art. 188)

Komu przysługuje: Opieka na dziecko przysługuje rodzicom dziecka, które nie ukończyło 14 lat. Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka pracują, z uprawnień może skorzystać jedno z nich. Dopuszczalny jest podział zwolnienia, tak aby każdemu z rodziców przysługiwał jeden dzień.

Wymiar zwolnienia: Niezależnie od liczby dzieci w wieku do 14 lat, pracownikowi przysługuje 2 dni lub 16 godzin zwolnienia w roku kalendarzowym. Z tego zwolnienia można skorzystać w dniach lub w godzinach. Wymiar zwolnienia w godzinach dla pracownika zatrudnionego na niepełny etat ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, zaokrąglając niepełną godzinę w górę do pełnej godziny.

Wynagrodzenie: Za czas zwolnienia od pracy, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, które naliczane jest z uwzględnieniem składników stałych i zmiennych w wysokości należnej w miesiącu wykorzystywania zwolnienia.

URLOP BEZPŁATNY

Urlop bezpłatny to okresowe zawieszenie obowiązków pracownika i pracodawcy, udzielane na pisemny wniosek pracownika.

Podstawa prawna: Kodeks pracy (art. 174)

Wymiar urlopu bezpłatnego: Przepisy nie określają maksymalnej długości trwania urlopu bezpłatnego. Jeżeli urlop ma trwać dłużej niż 3 miesiące, pracodawca może zastrzec możliwość odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn.

Wniosek o urlop bezpłatny: Urlop bezpłatny jest udzielany wyłącznie na pisemny wniosek pracownika. Pracodawca nie może skierować pracownika na taki urlop bez jego zgody. Pracodawca może, ale nie musi, wyrazić zgodę na udzielenie urlopu bezpłatnego.

Wynagrodzenie: W czasie urlopu bezpłatnego pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia. Pracodawca nie opłaca za pracownika składek na ubezpieczenia społeczne. Okres urlopu bezpłatnego z reguły nie jest wliczany do okresów zatrudnienia, od których zależą uprawnienia pracownicze (wyjątkiem jest sytuacja, gdy urlop bezpłatny jest udzielany
za zgodą pracownika w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy).

URLOP NA POSZUKIWANIE PRACY I URLOP SZKOLENIOWY

Urlop na poszukiwanie pracy

Pracownikowi, któremu pracodawca wręczył wypowiedzenie umowy o pracę z zachowaniem co najmniej dwutygodniowego okresu wypowiedzenia, przysługuje urlop na poszukiwanie pracy.

Podstawa prawna: Kodeks pracy (art. 37)

Komu przysługuje: Urlop na poszukiwanie pracy przysługuje pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę na czas określony i nieokreślony oraz na okres próbny wynoszący 3 miesiące. Warto pamiętać, że urlop na poszukiwanie pracy nie przysługuje pracownikom, którzy sami zwolnili się z pracy.

Wymiar urlopu na poszukiwanie pracy:

• 2 dni robocze w przypadku dwutygodniowego i miesięcznego okresu wypowiedzenia;
• 3 dni robocze, jeżeli okres wypowiedzenia wynosi trzy miesiące;
• 3 dni robocze przysługują również w przypadku skrócenia trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia z powodu upadłości lub likwidacji pracodawcy.Wynagrodzenie: Wynagrodzenie za urlop na poszukiwanie pracy oblicza się podobnie jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy.

Szukasz pracy? Przejrzyj najlepsze ogłoszenia o pracę na Asistwork!

Urlop szkoleniowy

Urlop szkoleniowy przysługuje pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, którzy podnoszą swoje kwalifikacje zawodowe za zgodą lub z inicjatywy pracodawcy.

Podstawa prawna: Kodeks pracy (art. 103)

Wymiar urlopu szkoleniowego:

• 6 dni przysługuje pracownikom, którzy przystępują do egzaminów eksternistycznych, maturalnych lub potwierdzających kwalifikacje zawodowe;
• 21 dni przysługuje pracownikom w ostatnim roku studiów na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ:

• telefonicznie pod nr tel. 32 259-37-36 w godzinach pracy urzędu lub
• elektronicznie poprzez stronę https://zapisy-np.ms.gov.pl/ 

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka KATOWICE

Masz pytania, potrzebujesz porady? Zadzwoń i umów się!

 PROFIL STOWARZYSZENIA DOGMA NA FACEBOOKU
– POST Z INFORMACJAMI NA TEMAT ZAPISÓW DO PUNKTÓW PORADNICZYCH

ZWOLNIENIE Z PRACY Z POWODU DZIAŁANIA SIŁY WYŻSZEJ

Pracownikowi przysługuje zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej. W doktrynie prawa siła wyższa rozumiana jest jako zjawisko o charakterze nadzwyczajnym, któremu nie można zapobiec normalnymi środkami oraz za które osoba zobowiązana nie ponosi odpowiedzialności.

Podstawa prawna: Kodeks pracy (art. 148[1])

Kiedy przysługuje: Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej przysługuje w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika.

Wymiar zwolnienia z powodu siły wyższej: Pracownikowi przysługuje zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w roku kalendarzowym.

Wynagrodzenie: Za czas takiego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do 50% wynagrodzenia, obliczanego jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy.

ZWOLNIENIE Z PRACY W ZWIĄZKU Z ODDAWANIEM KRWI

Krwiodawcom przysługuje zwolnienie od pracy za oddanie krwi. Dobrą praktyką jest konsultowanie terminu oddania krwi z pracodawcą, aby nie zakłócać pracy w dniach największego obłożenia.

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 roku o publicznej służbie krwi (art. 9); Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 roku w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (§ 12).

Wymiar dni wolnych: Honorowemu dawcy krwi przysługują 2 dni wolne od pracy, w dniu oddania krwi i w dniu następnym. Zwolnienie obejmuje również czas na okresowe badania lekarskie, jeśli nie mogą być one wykonane w dniu wolnym od pracy.

Wymagania do uzyskania wolnego: Zwolnienie od pracy musi być odpowiednio udokumentowane zaświadczeniem wydanym przez stację krwiodawstwa, które należy przekazać pracodawcy. Zaświadczenie to potwierdza oddanie krwi i wskazuje czas nieobecności. W przypadku, gdy stan zdrowia pracownika nie pozwala na oddanie krwi, stacja krwiodawstwa również wystawia zaświadczenie usprawiedliwiające absencję. Nieobecność pracownika z powodu oddawania krwi powinna być traktowana jako usprawiedliwiona płatna nieobecność.

Wynagrodzenie: Za czas zwolnienia od pracy w związku z oddawaniem krwi, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Wynagrodzenie to jest ustalane tak, jak za czas urlopu, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym pracownik oddał krew.

ZWOLNIENIE Z PRACY NA CZAS UCZESTNICTWA W AKCJACH RATUNKOWYCH

Pracodawca ma obowiązek zwolnić pracownika od pracy, jeśli ten jest członkiem ochotniczych służb ratowniczych, na czas niezbędny na akcje ratownicze, wypoczynek po nich oraz szkoleń.

Komu przysługuje: Zwolnienie z pracy na czas uczestnictwa w akcjach ratowniczych przysługuje Strażakom z Ochotniczej Straży Pożarnej (OSP), Ratownikom Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (GOPR) oraz Członkom ochotniczej drużyny ratowniczej działającej w brzegowej stacji ratowniczej Morskiej Służby Poszukiwania
i Ratownictwa “Służba SAR”.

Kiedy przysługuje: Zwolnienie od pracy przysługuje pracownikom będącym członkami ochotniczych służb ratowniczych, na czas niezbędny do uczestniczenia w akcjach ratowniczych oraz na czas wypoczynku po akcji. W niektórych przypadkach, zwolnienie od pracy przysługuje także w celu odbycia odpowiednich szkoleń. Czas potrzebny na wypoczynek po akcji ustala osoba kierująca akcją ratowniczą.

Wynagrodzenie: Czas nieobecności w pracy traktowany jest jako usprawiedliwiona niepłatna nieobecność. Za czas zwolnienia od pracy, pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny, wypłacany przez gminę, który ma rekompensować utracone wynagrodzenie.

ZWOLNIENIE Z PRACY W ZWIĄZKU Z WEZWANIEM PRACOWNIKA PRZED URZĄD, SĄD LUB POLICJĘ

Pracodawca ma obowiązek zwolnić pracownika od pracy, jeśli ten otrzyma wezwanie organu administracji rządowej, sądu, prokuratury, policji, samorządu terytorialnego lub organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia.

Kiedy przysługuje: Pracodawca musi zwolnić pracownika na czas niezbędny do stawienia się na wezwanie. Obejmuje to czas na samą rozprawę oraz dojazd do i z sądu. Zwolnienie przysługuje niezależnie od tego, czy pracownik został wezwany w charakterze strony, świadka, pełnomocnika, interwenta w postępowaniu cywilnym, czy biegłego.

Wynagrodzenie: Nieobecność pracownika w związku z wezwaniem jest usprawiedliwiona. Za czas zwolnienia od pracy na wezwanie do sądu lub prokuratury, pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia. Świadek może ubiegać się o zwrot kosztów podróży, noclegu oraz utraconych zarobków związanych ze stawiennictwem w sądzie.

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA BEZPŁATNE PORADY:

• telefonicznie pod nr tel. 32 259-37-36 w godzinach pracy urzędu lub
• elektronicznie poprzez stronę https://zapisy-np.ms.gov.pl/ 

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka KATOWICE

Masz pytania, potrzebujesz porady? Zadzwoń i umów się!

Włączamy się w Międzynarodową Kampanię  poświęconą zlikwidowaniu przemocy ze względu na płeć („16 dni akcji przeciwko przemocy ze względu na płeć”). Dni pomiędzy 25 listopada (Międzynarodowym Dniem Przeciw Przemocy Wobec Kobiet), a 10 grudnia (Międzynarodowym Dniem Praw Człowieka) są symboliczne. Mają na celu wskazanie na związek pomiędzy przemocą wobec kobiet a naruszaniem praw człowieka.

Dziewczęta i kobiety codziennie potrzebują Twojego wsparcia, by sprostać wyzwaniom związanym z naruszaniem ich praw. Podczas kampanii chcemy zwrócić uwagę na przemoc ekonomiczną, która dotyka kobiety. Zwracamy uwagę na ten problem ze względu na to, jak mało się o nim mówi.

Dowiedz się więcej na ten temat korzystając z bezpłatnych porad prawnych
i obywatelskich w Mieście Katowice

Zapisy przyjmowane są:

• telefonicznie pod nr tel. 32 259-37-36 w godzinach pracy urzędu
• elektronicznie poprzez stronę: https://zapisy-np.ms.gov.pl/
• osobiście w UM, ul. Młyńska 4: poniedziałek – środa: 7.30 – 15.30, czwartek: 7.30 – 17.00, piątek: 7.30 – 14.00.

“KUPISZ, JEŚLI POZWOLĘ” – OGRANICZENIA FINANSOWE

PRZYKŁADY PRZEMOCY EKONOMICZNEJ W RELACJI

• Wydzielanie środków i skrupulatne kontrolowanie wydatków
• Uniemożliwianie/ograniczanie dostępu do rodzinnych środków finansowych np. konta bankowego
• Zmuszanie do składania fałszywych zeznań podatkowych
• Ograniczanie możliwości podjęcia pracy zarobkowej
• Zmuszanie do podpisywania zobowiązań finansowych np. pożyczka, kredyt
• Zmuszanie partnera/kę o proszenie się o pieniądze
• Odmawianie prawa posiadania własnych środków finansowych na własne wydatki
• Zabieranie wynagrodzenia, dostępu do konta, kart bankowych
• Zmuszanie do pracy w firmie rodzinnej bez otrzymywania wynagrodzenia
• Zakaz wykonywania pracy zawodowej
• Niszczenie rzeczy osobistych
• Ukrywanie informacji o sytuacji finansowej rodziny
• Kontrolowanie dostępu do opieki zdrowotnej
• Zakazywanie lub utrudnianie dostępu do edukacji
• Wyłączenie z podejmowania decyzji finansowych
• Uchylanie się od płacenia alimentów

Mówi się o tej formie przemocy – przeźroczysty problem. Dlaczego? Ponieważ na wierzchu nie widać ran, podbitego oka tak jak w przypadku przemocy fizycznej. Problem jest dużo bardziej ukryty, często niewidoczny.

Przemoc ekonomiczna jest formą przemocy psychicznej, to nadużycia ekonomiczne, których celem jest utrzymanie dominacji i kontrola partnera.

“ZACISKANIE PASA ZAMIAST PIĘŚCI”, CZYLI… ZADŁUŻANIE

Piszę w sprawie mojej siostry – chciałabym jej pomóc. Rok temu moja siostra odkryła, że jej mąż ma do spłacenia wiele pożyczek (40 łącznie) – znalazła pełne worki upomnień, ponagleń i różnych tego typu karteluszek. Doszło do tego, że komornik chciał zająć dom.

 

Rodzina zmobilizowała się i częściowo spłaciła długi. Szwagier obiecywał, że nigdy więcej tego nie zrobi. Niestety już dwa miesiące później zaciągnął nowe pożyczki ( chwilówki) nie przyznając się do tego.

 

Jakiś miesiąc temu siostra przypadkiem znalazła nowe upomnienia. 6 czy 8 następnych pożyczek. Szwagier wykrada jej pieniądze z domu, pożycza u znajomych i do niczego się nie przyznaje. Oskarża dzieci (już dorosłe) o to, że to one lub ich przyjaciele wykradają pieniądze, a swoja żonę wyzywa od wariatek. Siostra jest strzępkiem nerwów i ciągle kombinuje skąd wziąć pieniądze na spłatę długów.

CELOWE UZALEŻNIENIE OD DRUGIEJ OSOBY

Sprawca lub sprawczyni przemocy ekonomicznej często uzależnia od siebie drugą osobę, zaniżając jej poczucie własnej wartości mówiąc, że jest bezwartościowa, że sobie sama nie poradzi, że nie jest w stanie sama się utrzymać.

Z przemocą ekonomiczną mamy do czynienia w związku również wtedy, kiedy partner/ka wykorzystuje pieniądze jako kartę przetargową, uzależnia przekazanie środków na potrzeby drugiej osoby i prowadzenie domu od spełnienia jego/jej warunków, szantażem zmuszając do posłuszeństwa.

Celowe uzależnienie finansowe, wydzielanie, kontrolowanie, nadmierne krytykowanie wydatków, to przejaw przemocy. Niestety wciąż wiele osób, które doświadczają agresywnych, upokarzających zachowań w tym obszarze, nie wie, że ma prawo i może zwrócić się o pomoc.

Do tej pory przemoc ekonomiczna w polskim prawie w ogóle nie istniała. Zmieniła to tegoroczna nowelizacja Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej. 

POTRZEBUJESZ POMOCY? 

Zapraszamy do naszych punktów w Mieście KATOWICE:

1. Punkt Nieodpłatnej Pomocy Prawnej, ul. Oblatów 24, pn-pt: 16.00 – 20.00
2. Punkt Nieodpłatnej Pomocy Prawnej, ul. Dębowa 16, pn-pt: 16.00 – 20.00
3. Punkt Nieodpłatnej Pomocy Prawnej, ul. Warszawska 42, pn-pt: 16.00 – 20.00
4. Punkt Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego, ul. Krakowska 138, pn-pt: 16.00 – 20.00
5. Punkt Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego, ul. Łętowskiego 6a, pn-pt: 16.00 – 20.00
6. Punkt Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego, ul. Wojewódzka 23, pn-pt 16:00-20:00.

“NIE BĘDĘ PŁACIĆ” – UCHYLANIE SIĘ OD PŁACENIA ALIMENTÓW

Najczęstszą formą przemocy ekonomicznej jest niepłacenie alimentów. Niealimentacja jest przestępstwem polegającym na uchylaniu się przez sprawcę od ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego. Około miliona dzieci w Polsce nie otrzymuje alimentów ani od drugiego rodzica ani z Funduszu Alimentacyjnego. O zapewnienie dzieciom godnych warunków życia muszą dbać samodzielni rodzice – w niemal 97% są to samotne matki.

W Polsce niepłacenie alimentów jest przestępstwem, za które grozi kara:

• grzywny
• ograniczenia wolności
• pozbawienia wolności

Ściganie przestępstwa niealimentacji następuje na wniosek: pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego.

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ

PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA” SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka POWIAT KATOWICE

MOŻESZ TEŻ SKORZYSTAĆ Z DYŻURU DLA OSÓB MAJĄCYCH PROBLEM Z PRZEMOCĄ EKONOMICZNĄ

tel. 79 88 69 599

Według badań prowadzonych przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej opublikowanych w 2022 roku osoby w wieku 60 lat i więcej stanowią ponad ¼ naszego społeczeństwa. Liczba ta stale wzrasta. Skłania to rządzących do dostosowania prowadzonej polityki publicznej do potrzeb i oczekiwań osób starszych. Zachęcamy do zapoznania się z najważniejszymi informacjami prawnymi dotyczącymi funkcjonowania seniorów we współczesnych realiach naszego kraju.

Wiele osób pomimo osiągnięcia wieku emerytalnego nadal prowadzi aktywne życie, podejmując pracę czy korzystając ze zdobyczy nowych technologii. Istotna jest dla nich również możliwość zoptymalizowania kosztów życia. Poniższe wskazówki pomogą osobom starszym w sprawnym odnalezieniu się wśród obowiązujących zasad oraz przywilejów, jakie przysługują seniorom.

KORZYŚCI FINANSOWE DLA SENIORÓW

Trudny czas wysokiej inflacji, rosnących opłat za prąd, gaz i ogrzewanie to problemy, które dotykają również emerytów. Dla nich ważne jest, aby móc skorzystać ze wszelkich dostępnych sposobów na ograniczenie kosztów opłat i życia. Niektóre rozwiązania dostępne są dla ogółu obywateli, inne zaś dotyczą wyłącznie seniorów. Z jakich świadczeń, dodatków i ulg mogą oni skorzystać w 2023 roku?

ŚWIADCZENIA I DODATKI

• Trzynasta emerytura – jest to ustawowy roczny dodatek dla wszystkich emerytów i rencistów – niezależny od wysokości ich podstawowego świadczenia. Trzynasta emerytura wypłacana jest w wysokości najniższej emerytury obowiązującej od 1 marca danego roku. ZUS dokonuje wypłaty wszystkim uprawnionym, nie ma potrzeby składania wniosku. Najniższa emerytura, czyli również 13 emerytura po marcowej waloryzacji wyniesie 1588,44 zł brutto, czyli maksymalnie 1445,48 zł netto.

• Czternasta emerytura – w przypadku czternastej emerytury obowiązuje kryterium dochodowe. Pełną kwotę – w wysokości emerytury minimalnej obowiązującej w danym roku kalendarzowym – otrzymują osoby, których emerytura nie przekracza ustalonego progu dochodowego. Pozostali emeryci i renciści otrzymują 14 emeryturę pomniejszoną zgodnie z zasadą złotówka za złotówkę lub nie dostają jej wcale. Dodatek do emerytury zostanie wypłacony seniorom pod koniec sierpnia i wrześniu 2023 r. Wypłata 14 emerytury nie wymaga złożenia wniosku. Najniższa emerytura, czyli również maksymalna wysokość 14 emerytury po uwzględnieniu marcowej waloryzacji wyniesie 1588,44 zł brutto, czyli 1445,48 zł netto.

• Emerytura honorowa dla 100-latków – seniorzy, którzy ukończyli sto lat, mają prawo do comiesięcznego świadczenia honorowego tzw. emerytury honorowej. Przysługuje ono każdemu 100-latkowi niezależnie od przysługującej emerytury lub jej braku. Wysokość emerytury honorowej od 1 marca 2023 r. wynosi 5540,25 zł brutto.

• Mama 4+ (dodatek do emerytury za wychowanie dzieci) – jest to rodzicielskie świadczenie uzupełniające czyli dodatek do emerytury za wychowanie dzieci i rezygnację z pracy lub jej niepodjęcie, który przyznawany jest od 2019 r. Świadczenie przewidziane jest dla rodziców, wbrew pozorom nie tylko dla matek, ponieważ mogą starać się o nie także ojcowie. Dodatek do emerytury Mama 4 plus przyznawany jest na wniosek i jego maksymalna wysokość równa się najniższej emeryturze. Od 1 marca 2023 roku świadczenie wynosi 1588,44 zł brutto.

• 500+ dla seniora – jest to świadczenie dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Niezdolność do samodzielnej egzystencji musi zostać stwierdzona odpowiednim orzeczeniem, m.in. o całkowitej niezdolności do pracy, niezdolności do samodzielnej egzystencji. Świadczenie wypłacane jest co miesiąc. Trzeba jednak spełnić kilka warunków i złożyć wniosek. Z dodatku 500 plus dla seniora mogą korzystać osoby niepełnosprawne, niezdolne do samodzielnej egzystencji, powyżej 75 roku życia i pobierające zasiłek pielęgnacyjny. W przypadku tego świadczenia obowiązuje kryterium dochodowe. Świadczenie uzupełniające 500 plus przysługuje osobom, których emerytura, renta lub ewentualne inne dochody nie przekraczają kwoty 2157,80 zł brutto. Podany próg dochodowy obowiązuje od 1 marca 2023 r.

• 200+ dla seniora – jest to nowe świadczenie, wypłacane od 2022 r. dla seniorów strażaków ochotników i ratowników górskich. Dodatek jest dożywotni, bez względu na wysokość pobieranej emerytury. Świadczenie ratownicze wypłacane jest po złożeniu odpowiedniego wniosku do Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji co miesiąc do 15. dnia każdego miesiąca kalendarzowego. Od 1 marca 2023 dodatek ratowniczy wzrośnie do kwoty ok. 230 zł. O dodatek 200 plus mogą ubiegać się kobiety 60+ po 20 latach czynnej służby w OSP oraz mężczyźni 65+, którzy  przez co najmniej 25 lat brali czynny udział w działaniach ratowniczych lub akcjach ratowniczych OSP, oraz analogicznie kobiety i mężczyźni, którzy brali udział w działaniach ratowniczych podejmowanych w ramach ratownictwa górskiego.

• Dodatek i zasiłek pielęgnacyjny dla seniorów 75+ – dodatek pielęgnacyjny przysługuje seniorom w dwóch przypadkach: całkowitej niezdolności do pracy lub gdy kończymy 75 lat. Seniorzy, którzy ukończyli 75 lat, nie muszą składać wniosku, po osiągnięciu odpowiedniego wieku ZUS sam rozpoczyna wypłatę dodatku. Dodatek jest także wypłacany przez KRUS. Z kolei osoby całkowicie niezdolne do pracy i egzystencji otrzymują dodatek pielęgnacyjny na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS. Dodatek pielęgnacyjny każdego roku jest waloryzowany, od 1 marca 2023 r. dodatek wynosi 294,39 zł. Dodatek pielęgnacyjny dla seniora jest wypłacany przez ZUS, natomiast zasiłek pielęgnacyjny wypłaca gmina. Natomiast zasiłek pielęgnacyjny przysługuje m.in. osobom, które ukończyły 75 rok życia. Jest to świadczenie, które ma pomóc w częściowym pokryciu kosztów wynikających z konieczności zapewnienia opieki osobie niezdolnej do samodzielnej egzystencji. Kwota zasiłku pielęgnacyjnego wynosi 215,84 zł miesięcznie. Wysokość zasiłku pielęgnacyjnego podlega weryfikacji co 3 lata, najbliższa weryfikacja będzie miała miejsce w 2024 r. Świadczenie wypłaca gmina. Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje, jeśli pobierasz dodatek pielęgnacyjny.

• Dodatek gazowy – w 2023 r. gospodarstwa domowe o najniższych dochodach będą mogły ubiegać się o dodatek gazowy. W przypadku dodatku gazowego obowiązuje próg dochodowy taki sam jak dla dodatku osłonowego w 2022 r. –  2100 zł brutto w przypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego i 1500 zł brutto w przypadku wieloosobowego gospodarstwa domowego. Ile wyniesie dodatek gazowy? Jego wysokość będzie równa wysokości podatku VAT, który zapłacimy na gaz w 2023 r. W 2022 r. w związku z tarczą antyinflacyjną VAT na gaz został obniżony do zera, ale od 2023 r. podatek powraca w pierwotnej wysokości, czyli 23% Zwrot otrzymamy tylko na wniosek, który należy złożyć w gminie w terminie do 30 dni od otrzymania faktury za gaz. O zwrot możemy wystąpić po opłaceniu pierwszej faktury.

• Dodatek energetyczny – jeśli nasze główne źródło ciepła w domu stanowi energia elektryczna to od 1 grudnia 2022 do 1 lutego 2023 r. można było złożyć wniosek o dodatek energetyczny. Dodatek eklektyczny to 1000 zł dla gospodarstw domowych zużywającym do 5 MWh rocznie oraz 1500 zł dla zużywających więcej. Warunkiem przyznania jest posiadanie wpisu źródła ogrzewania do CEEB – tego obowiązku należało dopełnić do 11 sierpnia 2022 r. Wniosek o dodatek energetyczny składamy w swoim urzędzie gminy. Środki wypłacane są do 31 marca 2023 r. Uwaga, dodatek nie należy się właścicielom fotowoltaiki.

ULGI DLA SENIORÓW

• Zwrot podatku dla emerytów – jest to konsekwencja obniżenia stawek podatkowych z 17 na 12%, które wprowadziła reforma podatków tzw. Polski Ład. Obniżka została uwzględniona od lipca, ale seniorzy z emeryturami w wysokości powyżej 2500 zł brutto od stycznia do czerwca 2022 r. nadpłacili podatek, który zostanie im zwrócony w 2023 r. To jednorazowy zastrzyk gotówki, na który niektórzy emeryci mogą liczyć w drugiej połowie 2023 r.

• Emerytura bez podatku – dzięki podwyższeniu kwoty wolnej od podatku do wysokości 30 tys. zł świadczenia emerytalne do 2500 zł miesięcznie są zwolnione z podatku PIT. Tzw. emerytura bez podatku obowiązuje od 1 stycznia 2022 r. Mimo braku zmian w kwocie wolnej od podatku w nowym roku część emerytów od marca 2023 r. zacznie płacić podatek dochodowy.

• PIT-0 dla seniora – jest to ulga dla osób, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny – odpowiednio 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn i zdecydowały się kontynuować pracę zawodową. Warunkiem koniecznym do uzyskania zwolnienia jest kontynuowanie pracy zawodowej i rezygnacja z pobierania emerytury pomimo uprawnień. PIT-0 dla seniora dedykowany jest osobom, które:
  • pracują na etacie (np. umowa o pracę),
  • są zleceniobiorcami (umowa zlecenia),
  • są przedsiębiorcami (formy opodatkowania: skala podatkowa, podatek liniowy, ryczałt).

• Ulga na leki i bezpłatne leki dla seniorów – ulga na leki to element ulgi rehabilitacyjnej. Umożliwia odliczenie od podatku wydatków ponoszonych na leki zlecone przez lekarza specjalistę. Od podatku nie można odliczyć kosztów suplementów diety czy środków opatrunkowych. Ulga rehabilitacyjna przeznaczona jest wyłącznie dla osób, które mają status osoby niepełnosprawnej. Nie ma górnego pułapu wysokości ulgi. Jest naliczana od wydatków na leki, które przekroczyły w danym miesiącu 100 zł. Bezpłatne leki 75+ to darmowe leki refundowane dla najstarszych seniorów. Ulga obowiązuje już dzień po 75. urodzinach. W 2023 r. na liście leków 75+ znajdują się 2052 pozycje. Wykaz bezpłatnych leków dla seniorów aktualizowany jest nawet kilka razy w roku. Aby otrzymać leki za darmo, należy posiadać tzw. receptę „S” wystawioną przez uprawnionego do tego lekarza lub pielęgniarkę.

• Ulga na abonament RTV i zwolnienie z opłat dla seniorów – seniorzy 75+ są zwolnieni z opłaty za abonament RTV. Zwolnienie przysługuje od miesiąca następującego po ukończeniu 75 r.ż. Poczta polska ustala uprawnienie do zwolnienia na podstawie danych z rejestru PESEL, a najstarsi seniorzy nie muszą składać żadnego wniosku. Osoby 60+ mające prawo do emerytury, której wysokość nie przekracza połowy przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym, także są zwolnione z opłacania abonamentu radiowo-telewizyjnego. Aby uzyskać zwolnienie z abonamentu RTV odbiornik (radio, radio i telewizor, telewizor) musi być zarejestrowany na osobę uprawnioną do zwolnienia.

• Ulgi w komunikacji – o prawie emerytów do ulgowych przejazdów środkami komunikacji miejskiej decydują władze miejskie lub regionalne poszczególnych miast. Niekiedy seniorzy po ukończeniu określonego wieku podróżują komunikacją miejską za darmo. W pozostałych miastach oscyluje ona w granicach 50%.PKP Intercity oferuje ulgę „Bilet dla seniora” dla wszystkich, którzy ukończyli 60 lat. Ta 30% zniżka obowiązuje na przejazdy w komunikacji krajowej pociągami wszystkich kategorii spółki PKP IC w pierwszej i drugiej klasie. Aby potwierdzić uprawnienie do zniżki, wystarczy okazać konduktorowi dokument ze zdjęciem potwierdzający tożsamość i wiek, np. dowód osobisty. Dodatkowo 2 razy w roku osoby 60plus mają prawo do przejazdów w drugiej klasie pociągami osobowymi, ekspresowymi i pośpiesznymi z ulgą 37%. W czasie kontroli obok legitymacji emeryta-rencisty należy okazać także zaświadczenie wystawione przez uprawnioną do tego instytucję m.in. Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów. Dokument ważny jest przez trzy lata. Koszt jego wydania to ok. 10 zł. Warto sprawdzać na stronach PKP: https://www.intercity.pl/pl/site/dla-pasazera/kup-bilet/przepisy-i-taryfy/ulgi/ulgi-ustawowe/informacje  o innych ulgach i zniżkach okresowych, w tym dla osób z niepełnosprawnością czy też dla ich współmałżonków. Koleje regionalne mogą stosować nieco odmienne zasady, zatem podróżując takimi pociągami warto zasięgnąć lokalnej informacji. 

• Ulgi na rozrywkę, sport, rekreację – emeryci są traktowani preferencyjnie w teatrach i muzeach oraz kinach. W zależności od placówki kulturalnej mogą liczyć oni na ok. 30–50% zniżki. Emeryci w Polsce mogą także liczyć na ulgowe bilety wstępu w większości galerii sztuki oraz w ogrodach botanicznych, zoologicznych i skansenach. Część placówek rozrywki i kultury oferuje tańsze bilety w określone dni lub w określonym czasie – warto sprawdzać. Ulgowe bilety przysługują emerytom chcącym uczestniczyć w imprezach sportowych. Na niektóre imprezy masowe seniorzy są wpuszczani za symboliczną opłatą lub nawet za darmo. W niektórych pensjonatach seniorzy otrzymują upusty dla wczasowiczów na emeryturze. Na największe upusty emeryci mogą liczyć szczególnie po sezonie urlopowym, kiedy właściciele pensjonatów kuszą seniorów atrakcyjnymi cenami. Również coraz więcej obiektów oferujących usługi rekreacyjne typu basen, siłownia, kręgielnia, zachęca osoby 60 plus do korzystania z nich, z wykorzystaniem ulgi cenowej i/lub oferując zajęcia dedykowane osobom 50+ lub 60+.

• Paszport – emeryci oraz ich małżonkowie pozostający na ich wyłącznym utrzymaniu oraz osoby przebywające w domach pomocy społecznej lub w zakładach opiekuńczych mają prawo do 50% ulgi w opłacie za wydanie paszportu. Z kolei osoby po ukończeniu 70 lat są zwolnione z tych opłat w ogóle.

Zapraszamy do zapoznania się z poradnikiem dotyczącym świadczeń, dodatków i ulg finansowych:

OGÓLNOPOLSKA KARTA SENIORA

Osoby 60+ mogą wyrobić Ogólnopolską Kartę Seniora, która jest wydawana w ramach programu Stowarzyszenia MANKO. Jest to dokument, który upoważnia do zniżek na terenie całej Polski. Aktualnie Ogólnopolską Kartę Seniora honoruje 3000 punktów. Zniżka dla seniora jest najczęściej udzielana w: sanatoriach, uzdrowiskach, przychodniach oraz instytucjach kultury. Coraz więcej miast wprowadza lokalne Karty Seniora, uprawniające do wielu zniżek
w instytucjach kultury, sztuki, rekreacji, a także w wybranych firmach.

EMERYTURA PO ZMARŁYM

Trudno przygotować się na ten moment, ale warto wiedzieć, że po śmierci emeryta rodzina może ubiegać się o wypłacenie ostatniej emerytury w postaci tzw. świadczenia niezrealizowanego, pod warunkiem, że pieniądze nie zostały wcześniej wypłacone. Wypłata świadczenia niezrealizowanego dotyczy jedynie świadczenia podstawowego – na przykład emerytury lub renty – a nie dotyczy na przykład trzynastej emerytury. Wypłata środków następuje tylko na wniosek rodziny, który należy złożyć w ZUS.

Zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami i doradcami, aby poznać możliwe rozwiązania swoich trudności.
PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA” SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

 PROFIL STOWARZYSZENIA DOGMA NA FACEBOOKU
– POST Z INFORMACJAMI NA TEMAT ZAPISÓW DO PUNKTÓW PORADNICZYCH

PRACA NA EMERYTURZE

Emerytura nie musi oznaczać końca kariery zawodowej. Wielu seniorów pomimo osiągnięcia wieku emerytalnego podejmuje pracę. W ciągu ostatnich kilku lat liczba pracujących emerytów wzrosła o około  30%. W województwie śląskim zamieszkuje 15,2 % pracujących emerytów. Częstokroć „świeżo upieczeni” emeryci zastanawiają się czy podczas pobierania świadczenia emerytalnego mogą podjąć pracę zarobkową i jakie konsekwencje z tym się wiążą, wszak słyszeli, że podjęcie pracy wiąże się z utratą części emerytury wypłacanej z ZUS. Z jednej strony nie chcieliby utracić dochodu z emerytury, z drugiej zaś zdrowie pozwala im na podjęcie pracy, może nie w pełnym wymiarze ale na część etatu, by wypełnić sobie czas i jednocześnie dorobić do często niskiego świadczenia emerytalnego. Czy to możliwe?

Emeryt, który już osiągnął powszechny wiek emerytalny, czyli 60 lat – kobieta i 65 lat – mężczyzna może dorabiać BEZ ŻADNYCH LIMITÓW i nie martwić się tym, że ZUS zawiesi lub zmniejszy kwotę wypłacanych mu świadczeń.

Bez ograniczeń mogą również dorabiać niektórzy renciści. Chodzi o osoby, które pobierają renty dla inwalidów wojennych, inwalidów wojskowych, których niezdolność do pracy związana jest ze służbą wojskową. Ten przywilej dotyczy również rent rodzinnych przysługujących po uprawnionych do tych świadczeń. Jeżeli osoba pobiera rentę rodzinną, która jest kwotowo korzystniejsza od ustalonej emerytury z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego – również może zarobkować bez ograniczeń.

Kto powinien mieć na uwadze wysokość swoich dochodów osiąganych z tytułu podjęcia pracy?

Osoby, które przeszły na emeryturę wcześniejszą oraz osoby na rencie. W ich przypadku obowiązują bowiem limity kwot jakie mogą zarobić bez ryzyka obniżenia czy wręcz zawieszenia świadczenia emerytalnego.  

Zgodnie z ustawą z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wysokość przysługującej emerytury lub renty może ulec zmniejszeniu lub prawo do tych świadczeń zawieszeniu w przypadku osiągania przez świadczeniobiorcę przychodu wpływającego na uprawnienia emerytalno-rentowe powyżej określonej kwoty progowej.

Oznacza to, że limity zarobków wiążą się z wysokością przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, która ogłaszana jest za kwartał kalendarzowy przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Warto pamiętać, że kwota limitu, o którym mowa powyżej zmienia się co kwartał a emeryt lub rencista pracujący na wcześniejszej emeryturze lub rencie musi te limity śledzić by uniknąć ich przekroczenia.

Zawieszenie renty lub emerytury

Renta/emerytura ulega zmniejszeniu w razie osiągania przychodu brutto w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Natomiast w razie osiągania przychodu brutto w kwocie wyższej niż 130% ww. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, ulega zawieszeniu.

Od 1 czerwca 2023 roku limity zmieniają się i będą wyższe niż w poprzednim kwartale. Zarobki do 4987 zł brutto miesięcznie w czerwcu, lipcu i sierpniu 2023 roku nie wpłyną na zmniejszenie emerytury/renty. To o ponad 270 zł więcej niż w poprzednim kwartale.

130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za I kwartał 2023 r. wynosi 9261,60 zł – przychody powyżej tej kwoty będą oznaczać zawieszenie emerytury/renty Wyjątek od tej zasady stanowią ci emeryci, którym ZUS podwyższył wyliczoną emeryturę do kwoty świadczenia minimalnego, czyli do 1588,44 zł brutto. Wówczas, jeżeli przychód z tytułu pracy przekroczy wysokość kwoty podwyższenia do minimalnej emerytury to, emerytura będzie wypłacana w niższej kwocie, a więc bez dopłaty do minimum.

ZUS może zawiesić lub zmniejszyć świadczenie także wtedy, gdy uprawniony:

• osiąga przychód z dodatkowej pracy i jest wyłączony z obowiązku ubezpieczeń społecznych, ponieważ pobiera emeryturę lub rentę;
• wykonuje dodatkową pracę, od której nie trzeba opłacać składek na ubezpieczenia społeczne, bo opłaca już składki na te ubezpieczenia z innego tytułu.

W przypadku renty socjalnej stosowane są obecnie te same reguły, co do renty z tytułu niezdolności do pracy, które są bardziej korzystne. Dla wielu osób oznacza to możliwość osiągania dodatkowych przychodów i pobierania renty socjalnej w pełnej lub zmniejszonej wysokości – bez zawieszania prawa do wypłaty przez ZUS. Istotna zmiana dotyczy też sposobu rozliczenia tej renty. Od tego roku osoba dorabiająca do renty socjalnej będzie przez nas rozliczana po upływie roku kalendarzowego – rocznie lub miesięcznie w zależności od tego, co jest dla niej korzystniejsze.

Kontynuowanie pracy to dobry sposób nie tylko na osiąganie większych dochodów, ale również na podwyższenie wysokości emerytury. Przepisy stanowią, że emeryt, który pracuje, a od jego umowy odprowadzane są składki na ubezpieczenie społeczne ma prawo do przeliczenia swojego świadczenia z uwzględnieniem dodatkowych składek.

Zapraszamy do zapoznania się z poradnikiem dotyczącym pracy na emeryturze:

SENIOR BEZPIECZNY W INTERNECIE

Seniorzy coraz chętniej korzystają z możliwości, jakie daje internet. Warto wiedzieć, na co zwrócić uwagę, by robić to w sposób bezpieczny.

Wskazówki dotyczące bezpieczeństwa w sieci

• W komputerze koniecznie zainstalować program antywirusowy.
• Dokonując zakupów i płatności, poruszać się tylko po zaszyfrowanych stronach, które na początku adresu mają kłódkę i literki „https”, a nie „http”.
• Nie korzystać z niezabezpieczonych sieci (bez hasła).
• Nie pobierać zawartości z nieznanych źródeł, bo w plikach czyhać mogą niebezpieczne trojany i wirusy.

Jak stworzyć bezpieczne hasło?

• Bezpieczne hasło powinno zawierać co najmniej 10 znaków oraz być mieszaniną małych i wielkich liter, liczb oraz znaków specjalnych tj. ? / ! %.
• Nie należy podawać nikomu swojego hasła. E-mail proszący o ujawnienie tych danych – to próba wyłudzenia!

Bezpieczny e-mail, czyli na co zwrócić uwagę?

• Nie klikać w linki ani nie pobierać załącznika z e-maila od nieznanego nadawcy. Pod linkiem może skrywać się program powodujący szkody na komputerze.
• Należy ignorować prośby o zmianę hasła, podanie wrażliwych danych, czy zawarcie umów. Poważni kontrahenci nie będą żądać takich informacji za pośrednictwem e-maila.

Bezpieczeństwo w mediach społecznościowych to:

• Bezpieczeństwo danych osobowych – Oszczędnie dzielić się podawanymi informacjami, nie ujawniać wrażliwych danych.
• Rozpoznawanie fałszywych profili – Nie ufać osobom poznanym w Internecie. Nie przyjmować obcych osób do grona znajomych.
• Odpowiedzialność za publikowanie postów – Opublikowane posty i komentarze nie są anonimowe. Wulgaryzmy i „czarny PR” w przestrzeni internetowej nie są bezkarne. Podczas zamieszczania zdjęć obowiązuje prawo do ochrony wizerunku.

BEZPIECZNY SENIOR KONSUMENT

Trudne do zrozumienia umowy, mała czcionka, nagabywanie przez akwizytora, oferowanie seniorom usług, z których nigdy nie będą korzystać – to główne problemy, z którymi zgłaszają się do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów osoby starsze. Podpowiadamy, jak ochronić się przed nieuczciwymi praktykami handlowymi, na co zwracać uwagę. Oto sześć zasad bezpiecznego seniora konsumenta:

1. Nie kupuj bez namysłu – “Tylko w tych naczyniach ugotujesz obiad 3 razy szybciej” – zanim kupisz, zweryfikuj informacje. Skonsultuj zakup z rodziną, poproś o wyszukanie parametrów oferowanych produktów w internecie. Do UOKiK docierają skargi na wprowadzanie w błąd co do cen oferowanych towarów – produkty nie są warte swojej ceny i nie mają reklamowanych właściwości.
2. Nie wierz w darmowe prezenty – „Dla każdej osoby atrakcyjny upominek” – uważaj, ponieważ może się okazać, że aby go dostać, będziesz musiał kupić kosztowny produkt, a darmowa wycieczka do miejsca kultu religijnego może być połączona z kilkugodzinną sprzedażą naczyń do gotowania.
3. Nie daj sobie wmówić, że nie ma prawa – „Nie może pan/pani odstąpić od umowy” – sprzedawca, który tak twierdzi, łamie twoje prawa konsumenckie. Umowa zawarta w domu czy na pokazie to szczególny rodzaj transakcji – w takiej sytuacji masz więcej praw. Pamiętaj: możesz odstąpić od umowy, ale masz na to 14 dni od otrzymania produktu. Wyślij towar na własny koszt za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Oświadczenie o odstąpieniu od umowy nadaj najlepiej osobnym listem, a produkt wyślij w oddzielnej paczce. Formularz odstąpienia od umowy pobierz ze strony: www.prawakonsumenta.uokik.gov.pl.
4. Bądź uważny, nie daj się manipulacji – „Proszę odstąpić od umowy za tydzień, bo będzie już pani, która jest upoważniona do odbioru” – gdy zastosujesz się do takiej instrukcji, może się okazać, że przekroczysz termin na odstąpienie od umowy. Pamiętaj: zawsze zweryfikuj zapewnienia sprzedawcy. Masz 14 dni na rezygnację z zakupów.
5. Nie ulegaj namowom – „Tylko dziś ten sprzęt jest w wyjątkowej cenie” – pamiętaj, sprzedawcy wykorzystują wiele sztuczek, które mają skłonić cię do kupna produktu, nawet jeżeli go nie potrzebujesz. Jeżeli produkt jest dostępny dziś, będzie w ofercie również jutro. Daj sobie czas na przemyślenie decyzji i skontaktuj się ze sprzedawcą następnego dnia, jeżeli rzeczywiście chcesz kupić dany produkt.
6. Pamiętaj, nie jesteś sam – Skontaktuj się z rzecznikiem konsumentów lub oddziałem Federacji Konsumentów w swoim miejscu zamieszkania, jeżeli nie wiesz, jak napisać reklamację lub odstąpienie od umowy. Poradę uzyskasz także: telefoniczne pod numerem: 801440220 (opłata zgodna z cennikiem operatora) w godz. 08:00- 18:00 od poniedziałku do piątku lub e-mailowo pod adresem: porady@dlakonsumentow.plt.gov.pl). Zdarza się, że osoby starsze, nie mają świadomości, że zawierają umowę z przedsiębiorcą zarejestrowanym w innym kraju. W takich przypadkach bezpłatnie pomaga Europejskie Centrum Konsumenckie, należące do ECC-Net tel. 225560118, info@konsument.gov.pl

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

• telefonicznie pod nr tel. 32 259-37-36 w godzinach pracy urzędu lub
• elektronicznie poprzez poprzez stronę https://zapisy-np.ms.gov.pl/ 
• osobiście – w urzędzie Miasta Katowice

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka KATOWICE

Masz problem, czujesz się bezradny, nie wiesz od czego zacząć? Masz pytania, wątpliwości?
Obawiasz się o swoje prawa?

Do dyspozycji seniorów jest nasza infolinia: 798869559. Po prostu zadzwoń!

Od stycznia 2023 r. weszło w życie wiele ważnych dla konsumentów przepisów. Zmiany w polskim prawie (m.in. ustawie o prawach konsumenta, ustawie o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, ustawie o informowaniu o cenach towarów i usług, Kodeksie cywilnym) wynikają z implementacji trzech unijnych dyrektyw: Omnibus, Towarowej oraz Cyfrowej. Z okazji przypadającego 15 marca Światowego Dnia Konsumenta Przedstawiamy krótki przewodnik po najważniejszych zmianach. W najbliższym tygodniu będziemy je dokładniej omawiać na naszej stronie i w mediach społecznościowych.

ŚWIATOWY DZIEŃ PRAW KONSUMENTA

W dniu 15 marca przypada Światowy Dzień Praw Konsumenta, a więc każdego z nas, ponieważ WSZYSCY JESTEŚMY KONSUMENTAMI! W rolę konsumenta wchodzimy niemal codziennie, gdy kupujemy bułki w osiedlowym sklepiku, zamawiamy pizzę, kupujemy bilet na pociąg, idziemy do fryzjera, robimy zakupy na allegro, kupujemy mieszkanie… Wszystkim konsumentom przysługują podstawowe prawa. Jak korzystać ze swoich praw, ale także i obowiązków konsumenckich? Jak nie dać się oszukać w sklepie, banku czy kupując przez Internet? Jak nie ulegać reklamie oraz kupować świadomie i racjonalnie?

ZMIANY W PRAWACH KONSUMENTA

01 stycznia 2023 roku weszły w życie zmiany dotyczące praw konsumentów — m.in. ustawie o prawach konsumenta, ustawie o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, ustawie o informowaniu o cenach towarów i usług, Kodeksie cywilnym — wynikają z implementacji 3 unijnych dyrektyw: Omnibus, Towarowej oraz Cyfrowej. Dodatkowo wprowadzono regulacje, które mają
ukrócić nieuczciwe praktyki na pokazach handlowych

Dla wszystkich kupujących

• Nowe zasady informowania o cenach promocyjnych i wyprzedażach
• Nowe zasady reklamacji produktów
• Lepsza ochrona dla kupujących na pokazach i wycieczkach
• Zakaz zawierania umów finansowych podczas pokazu lub wycieczki
• Zakaz sprzedaży produktów podwójnej jakości pod tą samą marką i w takim samym opakowaniu

Dla kupujących on-line:

• Jasna informacja na platformach handlowych
• Weryfikacja opinii w internecie
• Jasne zasady plasowania ofert
• Zakaz wykupywania za pośrednictwem botów biletów na koncerty czy mecze
• Łatwiejsza reklamacja towarów z elementami cyfrowymi oraz treści i usług cyfrowych

Zapraszamy do zapoznania się z poradnikiem dotyczącym zmian w prawach konsumenta, które obowiązują od stycznia 2023 roku:

PROMOCJE I WYPRZEDAŻE

Przedsiębiorca, który ogłasza promocję lub wyprzedaż, musi podawać oprócz aktualnej ceny także najniższą z 30 dni poprzedzających obniżkę. W przypadku produktów szybko psujących się, z krótką datą przydatności do spożycia – sprzedawca ma uwidaczniać aktualną cenę i tę sprzed pierwszego zastosowania obniżki. Jeżeli towar lub usługa są  w sprzedaży krócej niż 30 dni, obok informacji o obniżonej cenie należy podać informację o najniższej cenie, która obowiązywała od rozpoczęcia sprzedaży do wprowadzenia
obniżki. Ten obowiązek informacyjny dotyczy sprzedaży stacjonarnej, internetowej oraz reklamy (również w telewizji i radiu).
Nie ma takiego obowiązku, jeśli przedsiębiorca zwyczajnie obniża cenę regularną, bez ogłaszania promocji lub wyprzedaży.

REKLAMACJA

W ustawie o prawach konsumenta wprowadzono regulacje dotyczące niezgodności towaru z umową, które zastąpiło dotychczasowe pojęcie rękojmi (uregulowanej w Kodeksie cywilnym). Regulacje dotyczące gwarancji pozostały w Kodeksie cywilnym. Pozostały tu również przepisy dotyczące rękojmi i gwarancji w zakresie umów, których stroną nie jest konsument (np. w obrocie profesjonalnym między przedsiębiorcą a przedsiębiorcą) oraz przepisy dotyczące rękojmi w przypadku nieruchomości. Niezgodność towaru z umową to podstawa jednej z dwóch możliwych dróg składania reklamacji przez konsumenta (obok gwarancji). Jest to tryb dochodzenia odpowiedzialności od przedsiębiorcy w związku z ujawnionym brakiem zgodności towaru z umową.

Jeżeli konsument składa reklamację na podstawie niezgodności towaru z umową, podmiotem odpowiedzialnym jest sprzedawca i to do niego należy skierować pismo reklamacyjne. Jego dane znajdują się m.in. na paragonie fiskalnym, który kupujący powinien otrzymać wraz z towarem. Niezgodność towaru z umową jest ustawowo uregulowanym sposobem dochodzenia roszczeń. Sprzedawca nie może w żaden sposób odmówić przyjęcia reklamacji, jeżeli nie wynika to wprost z przepisów.

W sytuacji wystąpienia braku zgodności towaru z umową konsument może złożyć do sprzedawcy reklamację z tego tytułu i zażądać:

• naprawy towaru
• wymiany towaru

Jeśli sprzedawca:

• odmówił naprawy lub wymiany towaru
• nie naprawił lub nie wymienił towaru
• próbował naprawić lub wymienić, ale towar nadal jest niezgodny z umową
• oświadczył, że nie naprawi lub nie wymieni towaru w rozsądnym czasie lub bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta,

to konsument ma prawo do żądania obniżenia ceny lub – w przypadku istotnej niezgodności z umową – odstąpienia od umowy.

Jeśli brak zgodności z umową jest istotny, konsument może żądać obniżenia ceny albo odstąpienia od umowy, bez uprzedniego skorzystania z prawa do żądania naprawy lub wymiany. Niezgodność towaru z umową jest istotna, gdy kupiony towar nie nadaje się do używania zgodnie z przeznaczeniem i celem.

Czas na reklamację z tytułu braku zgodności towaru z umową wynosi dwa lata. Termin ten odnosi się do wszystkich towarów – nowych i używanych, a także obejmuje treści cyfrowe sprzedawane za pośrednictwem platform internetowych (np. streamingowe typu Netflix). Korzystne dla konsumentów jest wydłużenie do 2 lat terminu domniemania, że niezgodność z umową istniała już w chwili zakupu. Sprzedawca będzie odpowiadał za wady – tak jak dotychczas – przez 2
lata od wydania towaru. Nowością jest, że w przypadku rzeczy używanych nie będzie mógł skrócić tego czasu do roku. Termin przedawnienia roszczeń reklamacyjnych zostanie wydłużony do sześciu lat.

GDY BĘDZIESZ POTRZEBOWAĆ POMOCY – ZAPRASZAMY DO PUNKTÓW POMOCY PRAWNEJ I PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO:

PROFIL STOWARZYSZENIA DOGMA NA FACEBOOKU – POST Z INFORMACJAMI NA TEMAT ZAPISÓW DO PUNKTÓW PORADNICZYCH

DLA KUPUJĄCYCH ON-LINE

Przy sprzedaży poza lokalem i na odległość przedsiębiorca ma liczne obowiązki informacyjne – zarówno przed zawarciem umowy, jak i na późniejszym etapie. Konsument jest szczególnie chroniony, gdy zawiera umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, czego wyrazem jest prawo do jasnej i zrozumiałej informacji o jej warunkach. Dostawca internetowej platformy handlowej ma on obowiązek poinformować konsumenta, w sposób jasny i zrozumiały oraz odpowiadający rodzajowi użytego środka porozumiewania się na
odległość:

• o parametrach decydujących o plasowaniu produktów,
• czy podmiot oferujący na platformie towary, usługi lub treści cyfrowe jest przedsiębiorcą czy osobą fizyczną,
• o niestosowaniu przepisów chroniących konsumentów, jeżeli stroną umowy zawieranej na internetowej platformie handlowej jest osoba fizyczna (czyli np. o braku możliwości odstąpienia od umowy),
• o podziale obowiązków związanych z realizacją umowy pomiędzy dostawcą internetowej platformy handlowej oraz sprzedawcą.

Odstąpienie od umowy

Konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, ma prawo odstąpić od niej bez podawania przyczyny.
Termin na odstąpienie od umowy wynosi 14 lub 30 dni:

• 30 dni – w przypadku umowy zawartej podczas nieumówionej wizyty przedsiębiorcy w miejscu zamieszkania lub zwykłego pobytu konsumenta albo podczas wycieczki,
• 14 dni – w przypadku pozostałych umów, w tym zawartych przez internet lub umówionej wizyty akwizytora w domu konsumenta.

Towary z elementami cyfrowymi, treści i usługi cyfrowe

Zgodnie z nowym brzmieniem przepisów ustawy o prawach konsumenta, sprzedający (przedsiębiorca) musi dostarczyć konsumentowi treść cyfrową lub usługę cyfrową niezwłocznie po zawarciu umowy, chyba że strony postanowiły inaczej. Można je reklamować podobnie jak inne towary czy usługi. Nowa regulacja wprowadza domniemanie, że brak zgodności treści lub usługi cyfrowej z umową, który ujawnił się przed upływem roku od chwili ich dostarczenia, istniał już w chwili ich dostarczenia. Przedsiębiorca jest odpowiedzialny za ich zgodność, np. gry, programu komputerowego, z wersją próbną czy zapowiedzią. Musi też dostarczać konsumentowi aktualizacje przez co najmniej 2 lata. Umowy opłacone danymi osobowymi. Konsument jest chroniony nie tylko gdy płaci pieniędzmi. Jeśli
za treści lub usługi cyfrowe, np. za dostęp do aplikacji, płaci danymi osobowymi, chronią go przepisy, prawo odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni.

OPINIE KONSUMENTÓW

Przedsiębiorca, który umożliwia dostęp do opinii konsumentów o produktach, musi podawać informacje, czy i w jaki sposób zapewnia, że publikowane opinie pochodzą od konsumentów, którzy używali danego produktu lub go nabyli. Konsumenci powinni być w szczególności informowani o tym, czy przedsiębiorca zamieszcza wszystkie opinie, czy opinie te są sponsorowane lub czy mają na nie wpływ stosunki umowne z przedsiębiorcą. Zakazane jest zamieszczanie fałszywych lub zniekształconych opinii.

LEPSZA OCHRONA KUPUJĄCYCH NA POKAZACH I WYCIECZKACH

Wydłużenie do 30 dni terminu na odstąpienie od umowy zawartej podczas nieumówionej wizyty w domu konsumenta lub wycieczki. W przypadku pokazów nadal będzie to 14 dni. Zakaz zawierania umów finansowych podczas pokazu lub wycieczki. Zawarta w takiej sytuacji umowa, np. umowa pożyczki, będzie nieważna i nie będzie wywoływać skutków dla konsumenta. Zakaz przyjmowania płatności przed upływem terminu na odstąpienie od umowy. Dotyczy to umów zawieranych podczas pokazu, wycieczki lub nieumówionej wizyty u konsumenta. Możliwość odstąpienia od niektórych umów o świadczenie usług zdrowotnych zawieranych poza
lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość. Chodzi przede wszystkim o tzw. umowy obejmujące
abonamenty medyczne.

POZOSTAŁE ZMIANY

Bilety na koncerty i mecze

Zakazane będzie wykupywanie przez przedsiębiorców za pośrednictwem botów, a potem odsprzedawanie konsumentom biletów na imprezy kulturalne lub sportowe.

Indywidualne dostosowywanie ceny

Jeśli przedsiębiorca je stosuje, musi o tym jasno informować konsumenta. Dotyczy to np. sytuacji, gdy cena jest automatycznie ustalana dla konkretnego odbiorcy
w zależności np. od jego lokalizacji, urządzenia, z którego korzysta (smartfon, komputer stacjonarny) czy historii przeglądanych stron.

PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA”
SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ
I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

PORADY PRAWNE UDZIELANE SĄ RÓWNIEŻ TELEFONICZNIE.

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:
Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka KATOWICE

Przeszczepy stały się rewolucją w medycynie i wymusiły wprowadzenie regulacji prawnych w przedmiotowym zakresie. Przeszczepy muszą być bowiem zgodne zarówno z wiedzą medyczną, jak i przepisami prawa. Ogólnopolski Dzień Transplantacji obchodzony jest 26 stycznia, w rocznicę pierwszego udanego przeszczepu nerki w 1966 r. w Pierwszej Klinice Chirurgicznej Akademii Medycznej w Warszawie. Był to wtedy 621. taki zabieg na świecie.

Wedle definicji ustalonej przez WHO pojęcie „transplantacja” oznacza „przeniesienie ludzkich komórek, tkanek lub narządów od dawcy do biorcy w celu przywrócenia funkcji organizmu”. Przez transplantację należy rozumieć metodę leczenia za pomocą wymiany tkanek lub całych organów. Przeszczepianie narządów jest sposobem leczenia pacjentów z krańcową̨ niewydolnością̨ narządu. Reasumując, przeszczepienie (transplantacja) to postępowanie operacyjne polegające na przeniesieniu tkanki lub narządu w miejsce brakującego narządu, ubytku lub uszkodzenia, prowadzącego do daleko posuniętej niewydolności. Przeszczepianie narządów jako zabieg medyczny ratujący zdrowie lub życie pacjenta jest rozpowszechnioną praktyką we wszystkich krajach rozwiniętych.

JAKIE AKTY PRAWNE REGULUJĄ KWESTIĘ TRANSPLANTACJI?

Podstawowym aktem prawnym regulującym obecnie zasady transplantacji jest Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz. U. z 2020 r. poz. 2134 z późn. zm.). Obowiązuje ona od 1 stycznia 2006 roku. Jest to uregulowanie kompleksowe i określa w szczególności zasady pobierania, przechowywania i przeszczepiania komórek, w tym komórek krwiotwórczych szpiku, krwi obwodowej oraz krwi pępowinowej, a także zasady postępowania w zakresie pobierania, przechowywania
i przeszczepiania tkanek i narządów pochodzących od żywych dawców oraz ze zwłok.

Ustawa nie reguluje natomiast:

• pobierania, przeszczepiania komórek rozrodczych, gonad, tkanek zarodkowych i płodowych oraz narządów rozrodczych lub ich części;
• pobierania, przechowywania i dystrybucji krwi do celów jej przetaczania, oddzielenia jej składników lub przetworzenia w leki;
• pobierania i autologicznego przeszczepiania lub pobierania
  i autologicznego zastosowania komórek i tkanek w czasie tej samej procedury chirurgicznej, gdy pobrane komórki i tkanki nie są poddawane przetwarzaniu, testowaniu, sterylizacji lub przechowywaniu.

Problematykę krwi w polskim prawie reguluje ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 318).

Z uwagi na członkostwo Polski w Unii Europejskiej wiążą nas również postanowienia Dyrektywy 2004/23/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie ustalenia norm jakości i bezpiecznego oddawania, pobierania, testowania, przetwarzania, konserwowania, przechowywania i dystrybucji tkanek i komórek ludzkich (Dz. U. UE. L. z 2004 r. Nr 102, str. 48 z późn. zm.).

KTO MOŻE BYĆ DAWCĄ?

Z uwagi na osobę dawcy istnieje podstawowy podział:

• ex mortuo – wówczas, gdy transplant pozyskuje się ze zwłok,
• ex vivo – gdy dawcą przeszczepu jest żywy człowiek.

W praktyce znakomitą większość przeszczepów wykonuje się od zmarłych.

POBIERANIE KOMÓREK, TKANEK LUB NARZĄDÓW ZE ZWŁOK LUDZKICH

Komórki, tkanki i narządy mogą być pobierane ze zwłok ludzkich po stwierdzeniu zgonu w celach diagnostycznych, leczniczych, naukowych i dydaktycznych. Komórki, tkanki lub narządy ze zwłok ludzkich mogą być pobierane również w czasie sekcji zwłok. W myśl aktualnych przepisów, dla celów związanych z transplantologią stwierdzenie zgonu następuje w wyniku ustalenia, że doszło do trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu (śmierci mózgu) lub do nieodwracalnego zatrzymania krążenia poprzedzającego pobranie narządów. Trwałe nieodwracalne ustanie czynności mózgu (śmierć mózgu) lub nieodwracalne zatrzymanie krążenia poprzedzające pobranie narządów, stwierdza jednomyślnie dwóch lekarzy specjalistów posiadających II stopień specjalizacji lub tytuł specjalisty.

Trwałe nieodwracalne ustanie czynności mózgu (śmierć mózgu) stwierdzają:

• specjalista w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii lub neonatologii,
• specjalista w dziedzinie neurologii, neurologii dziecięcej lub neurochirurgii.

Nieodwracalne zatrzymanie krążenia poprzedzające pobranie narządów stwierdzają:

• specjalista w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii lub neonatologii,
• specjalista dziedzinie medycyny ratunkowej, chorób wewnętrznych, kardiologii, kardiologii dziecięcej lub pediatrii. 

Procedura stwierdzenia zgonu w wyniku śmierci mózgu lub nieodwracalnego zatrzymania krążenia jest określona bardzo szczegółowo w przepisach prawa. Powodem takiego stanu rzeczy jest maksymalna dbałość o to, aby nie dochodziło w tym względzie do pomyłek czy nadużyć. Warto wspomnieć, iż lekarze specjaliści stwierdzający śmierć mózgu lub nieodwracalne zatrzymanie krążenia nie mogą następnie prowadzić czynności bezpośrednio związanych z procedurą przeszczepiania. 

Zawsze trzeba mieć na względzie, iż wartość życia każdego człowieka jest jednakowa i nie ma możliwości, aby poświęcić życie jednego człowieka (potencjalnego dawcy) na rzecz innego (potencjalnego biorcy) – niezależnie od tego, który z nich ma większe szanse przeżycia ze względu na stan zdrowia. Artykuł 11 ustawy transplantacyjnej stanowi, iż lekarz pobierający ze zwłok ludzkich komórki, tkanki lub narządy jest obowiązany zapewnić nadanie zwłokom należytego wyglądu. Przez określenie „należyty wygląd” należy rozumieć przywrócenie wyglądu zbliżonego do tego, który miał zmarły przed śmiercią. Bez wątpienia lekarz powinien wykazać się empatią, taktem oraz zrozumieniem sytuacji członków rodziny i osób bliskich, którym ciało zmarłego zostanie wydane.

Zapraszamy do zapoznania się z poradnikiem dotyczącym regulacji prawnych związanych z transplantacją:

POBIERANIE KOMÓREK, TKANEK LUB NARZĄDÓW OD ŻYWYCH DAWCÓW

Komórki, tkanki lub narządy w celu przeszczepienia lub w celu zastosowania u innej osoby mogą być pobierane od żywego dawcy, przy zachowaniu następujących warunków:

• pobranie następuje na rzecz krewnego w linii prostej, rodzeństwa, osoby przysposobionej lub małżonka oraz – za zgodą sądu – na rzecz innej osoby, jeżeli uzasadniają to szczególne względy osobiste;
• zasadność i celowość pobrania i przeszczepienia komórek, tkanek lub narządów lub zastosowania u ludzi komórek lub tkanek od określonego dawcy ustalają lekarze pobierający
  i przeszczepiający lub stosujący je u znanego biorcy na podstawie aktualnego stanu wiedzy medycznej;
• pobranie zostało poprzedzone niezbędnymi badaniami lekarskimi ustalającymi, czy ryzyko zabiegu nie wykracza poza przewidywane granice dopuszczalne dla tego rodzaju zabiegów i nie upośledzi w istotny sposób stanu zdrowia dawcy;
• kobieta ciężarna może być kandydatem na dawcę jedynie komórek i tkanek; ryzyko określa się w tym przypadku również dla mającego się urodzić dziecka przy udziale lekarza ginekologa-położnika i neonatologa.

Pobranie komórek, tkanek lub narządu od żywego dawcy na rzecz osoby niebędącej krewnym w linii prostej, rodzeństwem, osobą przysposobioną lub małżonkiem, wymaga zgody sądu rejonowego. Zasada ta nie dotyczy pobrania szpiku i innych regenerujących się komórek lub tkanek.

W stosunku do standardowych procedur medycznych zaostrzone zostały także zasady dotyczące informowania pacjenta i wyrażenia zgody na zabieg:

• kandydat na dawcę zostaje przed wyrażeniem zgody szczegółowo, pisemnie poinformowany o rodzaju zabiegu, ryzyku związanym z tym zabiegiem i o dających się przewidzieć następstwach dla jego stanu zdrowia w przyszłości przez lekarza wykonującego zabieg oraz przez innego lekarza niebiorącego bezpośredniego udziału w zabiegu;
• kandydat na dawcę ma pełną zdolność do czynności prawnych i wyraził dobrowolnie przed lekarzem pisemną zgodę na pobranie komórek, tkanek lub narządów w celu ich przeszczepienia lub komórek lub tkanek w celu ich zastosowania u znanego biorcy;
• kandydat na dawcę został przed wyrażeniem zgody uprzedzony o skutkach dla biorcy wynikających z wycofania zgody na pobranie komórek, tkanek lub narządów, związanych z ostatnią fazą przygotowania biorcy do dokonania ich przeszczepienia lub zastosowania u ludzi;
• kandydat na biorcę został poinformowany o ryzyku związanym z zabiegiem pobrania komórek, tkanek lub narządu oraz o możliwych następstwach pobrania dla stanu zdrowia dawcy, a także wyraził zgodę na przyjęcie komórek, tkanek lub narządu od tego dawcy.

Powyższe zasady zostały złagodzone w odniesieniu do pobrania szpiku lub innych regenerujących się komórek lub tkanek. Pobranie może nastąpić na rzecz jakiejkolwiek osoby (nie ma wymogu pokrewieństwa).

PRZESZCZEP OD MAŁOLETNIEGO ŻYWEGO DAWCY

Wyjątkowo, w przypadku, gdy zachodzi bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia, a niebezpieczeństwa takiego nie można uniknąć w inny sposób niż przez dokonanie przeszczepu szpiku lub komórek krwiotwórczych krwi obwodowej, dawcą na rzecz rodzeństwa może być również małoletni, jeżeli nie spowoduje to dającego się przewidzieć upośledzenia sprawności organizmu dawcy.

Podkreślenia wymaga, iż biorcą przeszczepu od dawcy małoletniego może być wyłącznie jego rodzeństwo (brat lub siostra). Od tej regulacji nie ma odstępstw – przykładowo małoletni rodzic nie może być dawcą dla swojego dziecka. W przypadku, gdy dawcą szpiku jest małoletni powyżej lat trzynastu, wymagana jest także jego zgoda.

PRZESZCZEPIANIE KOMÓREK, TKANEK LUB NARZĄDÓW LUB STOSOWANIE U LUDZI KOMÓREK LUB TKANEK POCHODZĄCYCH OD ZWIERZĄT

W celach leczniczych dopuszcza się przeszczepianie komórek, tkanek lub narządów lub stosowanie u ludzi komórek lub tkanek pochodzących od zwierząt. Procedura wymaga uzyskania pozytywnej opinii Krajowej Rady Transplantacyjnej oraz zgody komisji bioetycznej. W przypadku przeszczepów odzwierzęcych stosuje się przepisy dotyczące eksperymentów medycznych. Przepisy regulujące eksperyment medyczny znajdują się w Ustawie z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2022 r. poz. 1731 z późn. zm.).

W JAKI SPOSÓB ZGODZIĆ SIĘ NA POBRANIE PRZESZCZEPU, A W JAKI WYRAZIĆ SPRZECIW?

W prawie polskim pobranie przeszczepu ze zwłok doznaje ograniczeń́ pod względem celu, sposobu oraz poszanowania woli zmarłego wyrażonej za życia. Poprzez wole zmarłego należy rozumieć sprzeciw wyrażony za życia. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy transplantacyjnej: „Pobrania komórek, tkanek lub narządów ze zwłok ludzkich w celu ich przeszczepienia lub pobrania komórek lub tkanek w celu ich zastosowania u ludzi można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu”

W przypadku małoletniego lub innej osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, sprzeciw może wyrazić́ za ich życia przedstawiciel ustawowy. Ważne jest podkreślenie, iż przepis przewiduje możliwość decydowania przez przedstawiciela ustawowego (zazwyczaj rodzica) tylko dopóki dziecko żyje. Brak jest podstaw do wyrażania sprzeciwu po śmierci dziecka. Prawo wyrażenia sprzeciwu przysługuje również̇ małoletniemu powyżej lat 16. Jeśli jest kilku uprawnionych do sprzeciwu wobec postępowania ze zwłokami jednej osoby (np. przedstawiciel ustawowy i małoletni, który ukończył 16 lat), to wystarczy jeden sprzeciw dla jego skuteczności.

W JAKIEJ FORMIE MOŻNA WYRAZIĆ SPRZECIW?

Sprzeciw wyraża się w formie:

• wpisu w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów na pobranie komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich;
• oświadczenia pisemnego zaopatrzonego we własnoręczny podpis;
• oświadczenia ustnego złożonego w obecności co najmniej dwóch świadków, pisemnie przez nich potwierdzonego.

Sprzeciw do Centralnego Rejestru Sprzeciwów należy zgłosić osobiście lub listownie na formularzu, który można otrzymać w zakładach opieki zdrowotnej lub na stronie internetowej www.poltransplant.org.pl. Sprzeciw może być w każdej chwili odwołany.

Obowiązkiem lekarza jest sprawdzenie, czy zmarły skorzystał z prawa do sprzeciwu. Wyżej wymienione sposoby sprzeciwu tworzą katalog zamknięty – oznacza to, że inne formy sprzeciwu nie są skuteczne. Przykładowo oznaczenie sprzeciwu w aplikacji dot. zdrowia w telefonie komórkowym nie jest skuteczną formą wyrażenia sprzeciwu i nie jest wiążące dla lekarza.

W świetle obowiązujących w Polsce przepisów do pobrania przeszczepu nie ma znaczenia stanowisko osób bliskich zmarłemu. Przepisy nie nakładają na lekarzy nawet obowiązku informowania rodziny. Jednakże w praktyce lekarze rozmawiają z bliskimi w celu ustalenia, czy zmarły nie złożył oświadczenia o swoim sprzeciwie
w obecności co najmniej dwóch świadków. Pytanie nie powinno natomiast dotyczyć poglądu rodziny lub przypuszczeń bliskich co do woli zmarłego. W praktyce jednak często lekarze uwzględniają wolę rodziny zmarłego.

Jeżeli chcemy być potencjalnym dawcą przeszczepu teoretycznie wystarczające jest nie złożenie sprzeciwu. Można jednak podjąć dodatkowe kroki, aby nasza wola była dla otoczenia znana. Przede wszystkim należy porozmawiać ze swoimi bliskimi i przekazać im swoje stanowisko w sprawie. Można też nosić przy sobie oświadczenie o chęci bycia dawcą.

GDY BĘDZIESZ POTRZEBOWAĆ POMOCY – ZAPRASZAMY DO PUNKTÓW POMOCY PRAWNEJ I PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO:

PROFIL STOWARZYSZENIA DOGMA NA FACEBOOKU – POST Z INFORMACJAMI NA TEMAT ZAPISÓW DO PUNKTÓW PORADNICZYCH

BIORCY

Potencjalnego biorcę zakwalifikowanego do przeszczepienia szpiku, komórek lub narządów zgłasza się na krajową listę osób oczekujących na przeszczepienie. Wyboru potencjalnego biorcy dokonuje się na podstawie kryteriów medycznych określonych w przepisach, w szczególności wg. pilności przeszczepu. Wpis na listę oczekujących na przeszczepienie, prowadzonej przez Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do Spraw Transplantacji „Poltransplant” jest warunkiem skorzystania
z transplantacji.

CO PRZESZCZEPIA SIĘ NAJCZĘŚCIEJ?

Pełne statystyki dotyczące liczby przeszczepów prowadzi „Poltransplant”. Najczęściej przeszczepiane narządy od zmarłych dawców to: nerki, wątroba, serce, płuco, trzustka. Narządy podlegające transplantacji od żywych dawców to nerka lub części wątroby. Przeszczepia się również tkanki oka (rogówka), komórki krwiotwórcze.

CZY DANE DAWCÓW I BIORCÓW SĄ JAWNE?

Dane osobowe dotyczące potencjalnego dawcy, dawcy, potencjalnego biorcy i biorcy są objęte tajemnicą i podlegają ochronie przewidzianej w przepisach o tajemnicy zawodowej i służbowej oraz
w przepisach dotyczących dokumentacji medycznej prowadzonej przez podmioty lecznicze. Ujawnia się natomiast dane osobowe o dawcy
i o biorcy odpowiednio tym osobom, jeżeli narząd ma być pobrany od żywego dawcy.

ODPŁATNOŚĆ

Ustawa transplantacyjna stanowi, że za pobrane od dawcy komórki, tkanki lub narządy nie można żądać ani przyjmować zapłaty, innej korzyści majątkowej lub korzyści osobistej. Przyjmuje się, iż istnieje natomiast możliwość zwrotu utraconych dochodów czy kosztów związanych z pobraniem.

PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA”
SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ
I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

PORADY PRAWNE UDZIELANE SĄ RÓWNIEŻ Z UŻYCIEM ŚRODKÓW KOMUNIKOWANIA SIĘ NA ODLEGŁOŚĆ.

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:
Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka KATOWICE

W ostatnich 2 dekadach model pracy kształtowany był przede wszystkim przez postępującą globalizację i wymóg konkurencyjności. Wyznacznikami wartości pracy stały się efektywność i produktywność. Prowadziło to do stale rosnącego tempa pracy i presji na jej dalszą intensyfikację. Na naszych oczach rynek pracy podlega głębokiej transformacji. Wpływ na zmiany na rynku pracy wywarły pandemia, rosnąca inflacja, znaczne spowolnienie gospodarcze, niepewność geopolityczna ale także przedefiniowanie pracy związane z potrzebą większej elastyczności zatrudnienia, przeniesienie większego akcentu na tworzenie odpowiednich warunków do rozwoju zawodowego oraz coraz większe znaczenie zachowania równowagi między życiem prywatnym i zawodowym.

Wchodzą w życie dwie duże nowelizacje kodeksu pracy:

1) jedna obowiązuje od 07.04.2023r. dotyczy pracy zdalnej i badania trzeźwości pracowników

2) druga obowiązuje od 26.04.2023r. i wdraża do kodeksu pracy unijne dyrektywy:

• w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej, (dyrektywa work-life balance)
• w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów (dyrektywa rodzicielska)

To odpowiedź na zmieniające się trendy na rynku pracy, a także wprowadzenie rozwiązań ułatwiających pracującym rodzicom godzenie życia zawodowego z rodzinnym.

Przedstawiamy krótki przewodnik po najważniejszych zmianach. 

PRACA WYKONYWANA ZDALNIE JAKO STAŁA FORMA ŚWIADCZENIA PRACY

PRACA WYKONYWANA ZDALNIE JAKO STAŁA FORMA ŚWIADCZENIA PRACY

Już 7 kwietnia 2023 roku wejdą w życie przepisy dotyczące pracy zdalnej. W Kodeksie Pracy pojawiła się definicja pracy zdalnej oraz związane z nią obowiązki i przywileje. Zgodnie z definicją praca zdalna polega na wykonywaniu pracy całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika, w tym pod adresem zamieszkania pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą.

Nowe przepisy przewidują możliwość świadczenia pracy wyłącznie w formie pracy zdalnej całkowitą, jak i w formie pracy hybrydowej (częściowo w domu, częściowo w firmie), stosownie do potrzeb konkretnego pracownika i pracodawcy. Będzie ona mogła być uzgodniona zarówno przy zawieraniu umowy o pracę, jak i w trakcie zatrudnienia. Miejscem wykonywania pracy zdalnej zawsze będzie miejsce wskazane przez pracownika, a następnie każdorazowo uzgodnione z pracodawcą (to jest zaakceptowane przez niego). Co do zasady będzie to miejsce zamieszkania pracownika lub inne wybrane przez niego miejsce (miejsca), na które pracodawca wyraził zgodę. Pracodawca, co do zasady, nie będzie mógł odmówić pracy zdalnej m.in. rodzicom, którzy wychowują dziecko do 4. roku życia, opiekunom, którzy zajmują się osobą z niepełnosprawnością w rodzinie i kobietom w ciąży.

W związku z wejściem w życie nowych przepisów, przed pracodawcami nowe obowiązki. Już od 7 kwietnia pracodawca pracownikom pracującym zdalnie powinien:

• zapewnić materiały i narzędzia pracy, w tym urządzenia techniczne niezbędne do wykonywania pracy zdalnej,
• pokryć koszty związane z instalacją, serwisem, eksploatacją i konserwacją narzędzi pracy, w tym urządzeń technicznych, niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej, koszty energii elektrycznej oraz niezbędnych usług telekomunikacyjnych,
• zapewnić szkolenia i pomoc techniczną, niezbędne do wykonywania pracy zdalnej.

​​Jednocześnie jednak jest także możliwe używanie przez pracownika prywatnych narzędzi pracy (np. komputera) w przypadku, w którym obie strony stosunku pracy tak ustalą, pod warunkiem, że prywatne urządzenia techniczne i inne narzędzia pracy pracownika wykorzystywane przez niego do pracy będą zapewniały bezpieczeństwo pracy.

Zgodnie z wprowadzonymi zmianami w zakresie pracy zdalnej zasady jej wykonywania powinny zostać określone w porozumieniu
z zakładową organizacją związkową. Jeśli u danego pracodawcy nie działa żadna zakładowa organizacja związkowa, pracodawca powinien uregulować zasady jej wykonywania w regulaminie po konsultacji z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy. Porozumienie powinno określać:

• grupę lub grupy pracowników, którzy mogą być objęci, pracą zdalną;
• zasady pokrywania przez pracodawcę niezbędnych kosztów związanych z instalacją, serwisem, eksploatacją i konserwacją narzędzi pracy, a także innych kosztów bezpośrednio związanych z wykonywaniem pracy zdalnej, jeżeli zwrot takich kosztów został określony w porozumieniu czy regulaminie;
• zasady ustalania ekwiwalentu pieniężnego w przypadku wykorzystywania przez pracownika wykonującego pracę zdalną materiałów i narzędzi pracy, w tym urządzeń technicznych, niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej, niezapewnionych przez pracodawcę;
• zasady ustalania ryczałtu odpowiadającego przewidywanym kosztom ponoszonym przez pracownika w związku  z wykonywaniem pracy zdalnej.

Zapraszamy do zapoznania się z poradnikiem dotyczącym zmian w prawie pracy dotyczących m.in. pracy zdalnej, które obowiązują od stycznia 2023 roku:

OKAZJONALNA PRACA ZDALNA

Praca zdalna będzie mogła być wykonywana okazjonalnie, w wymiarze nieprzekraczającym 24 dni w roku kalendarzowym. Pracownik będzie mógł wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o przejście tymczasowo na taki tryb. Nowelizacja Kodeksu pracy zakłada, że praca zdalna będzie mogła być wykonywana nie tylko na wniosek pracownika, ale także na polecenie pracodawcy.

W kodeksie wymieniono dwa przypadki:

• w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii oraz w okresie
  3 miesięcy po ich odwołaniu,
• w okresie, w którym zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe z powodu działania siły wyższej.

Pracodawca może wydać polecenie pracy zdalnej, jeśli pracownik bezpośrednio przed wydaniem tego polecenia złoży oświadczenie (w formie papierowej lub elektronicznej) o posiadaniu warunków lokalowych i technicznych do wykonywania pracy zdalnej. Pracodawca może w każdym czasie cofnąć ww. polecenie wykonywania pracy zdalnej, z co najmniej dwudniowym uprzedzeniem. W przypadku zmiany warunków lokalowych i technicznych uniemożliwiającej wykonywanie pracy zdalnej pracownik informuje o tym niezwłocznie pracodawcę. W takim przypadku pracodawca niezwłocznie cofa polecenie wykonywania pracy zdalnej.

KONTROLA TRZEŹWOŚCI PRACOWNIKA

Przyjęta nowelizacja Kodeksu pracy umożliwia pracodawcom przeprowadzenie w miejscu pracy kontroli pracowników na obecność w ich organizmach alkoholu lub innych środków odurzających (narkotyków). Środki potocznie nazywane narkotykami w ustawie zostały nazwane „środkami działającymi podobnie do alkoholu”. 

Nietrzeźwość pracownika może być stwierdzona na dwa sposoby:

• w razie uzasadnionego podejrzenia, że pracownik stawił się do pracy pod wpływem alkoholu albo pił alkohol w pracy (np. zatacza się) – badanie trzeźwości będzie mogła przeprowadzić policja (dotyczy to wszystkich pracowników),
• w przypadku określonych w przepisach wewnątrzzakładowych kategorii pracowników pracodawca będzie mógł przeprowadzić samodzielną, prewencyjną kontrolę trzeźwości nawet gdy pracownik nie okazuje oznak bycia pod wpływem alkoholu.

Kontrolą trzeźwości przeprowadzaną samodzielnie pracodawca będzie mógł objąć tylko takich pracowników, których praca stwarza zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub dla mienia (jakiegokolwiek, nie tylko mienia pracodawcy). W ramach tej samodzielnie przeprowadzanej kontroli pracodawca będzie mógł badać tylko wydychane przez pracownika powietrze. Badanie będzie mógł przeprowadzić tylko urządzeniem posiadającym ważny certyfikat wzorcowania lub kalibracji.

Stan po użyciu alkoholu – zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm³.

Stan nietrzeźwości – zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo obecności
w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm³.

Na żądanie pracodawcy lub pracownika będzie mogła być wezwana policja, aby przeprowadziła badanie stanu trzeźwości pracownika. Wprowadzenie kontroli trzeźwości, grupy pracowników objętych taką kontrolą i sposób jej przeprowadzania pracodawca będzie ustalał w akcie wewnątrzzakładowym np. regulaminie pracy lub obwieszczeniu.

Analogiczne zasady postępowania będą obowiązywały w przypadku kontroli na obecność w organizmach pracowników środków działających podobnie do alkoholu (narkotyków).

URLOP RODZICIELSKI I OJCOWSKI ORAZ ZASIŁEK MACIERZYŃSKI 

DŁUŻSZY URLOP RODZICIELSKI

Urlop rodzicielski ma ulec wydłużeniu o 9 tygodni (jego wymiar wzrośnie z 32 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i 34 tygodni w przypadku porodu mnogiego do – odpowiednio – 41 i 43 tygodni). Ten dodatkowy czas w praktyce będzie dedykowany ojcom, tzn. do wykorzystania jedynie przez ojca, bez możliwości przeniesienia urlopu na matkę. Urlop ten będzie możliwy do wykorzystania w maksymalnie pięciu częściach do końca roku, w którym dziecko ukończy szósty rok życia.

URLOP OJCOWSKI

Urlop ojcowski dostępny będzie krócej – ojcowie będą mogli skorzystać z dwutygodniowego urlopu nie przez 24 miesiące od miesiąca narodzin dziecka, a jedynie przez 12 miesięcy.

WYSOKOŚĆ ZASIŁKU MACIERZYŃSKIEGO

Zmianie ulegnie również wysokość zasiłku macierzyńskiego. Przepisy unijne zakładają wprowadzenie 70% zasiłku za cały okres trwania urlopu rodzicielskiego dla obojga rodziców. Jeśli jednak w ciągu 21 dni od dnia porodu pracownica złoży stosowny wniosek, wówczas podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego za cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego wyniesie 81,5%.

INNE ROZWIĄZANIA UŁATWIAJĄCE PRACUJĄCYM RODZICOM GODZENIE ŻYCIA ZAWODOWEGO Z RODZINNYM

ELASTYCZNY CZAS PRACY RODZICÓW DZIECI DO LAT OŚMIU

Nowe przepisy mają zagwarantować pracownikom wychowującym dzieci do lat ośmiu elastyczny czas pracy, a także niemożność zlecania pracy w nocy, wysyłania na delegacje czy ustalania nadgodzin bez zgody pracownika.

Za elastyczną organizację pracy uważa się m.in.

• pracę zdalną,
• ruchomy czas pracy,
• indywidualny rozkład czasu pracy,
• weekendowy system czasu pracy,
• system skróconego tygodnia pracy,
• przerywany czas pracy.

DODATKOWA OCHRONA ZWIĄZANA Z RODZICIELSTWEM

Ustawodawca podniósł wiek dziecka (z 4 do 8 lat) dający prawo do pewnych uprawnień pracowniczych. Pracownika wychowującego takie dziecko nie będzie można bez jego zgody zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy ani delegować poza stałe miejsce pracy. Rodzice małych dzieci zyskają lepszą ochroną przed zwolnieniem. Nowe przepisy jednoznacznie przewidują, że pracownicy będą chronieni przed zwolnieniem nie tylko np. w okresie urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego, ale już od momentu złożenia wniosku o takie wolne na opiekę nad dzieckiem. Dodatkowe wolne zyskają też pracownicy, którzy nie są rodzicami małych dzieci.

DODATKOWY BEZPŁATNY URLOP OPIEKUŃCZY

Dodatkowy bezpłatny urlop opiekuńczy będzie przysługiwał pracownikom, którzy muszą zaopiekować się dzieckiem lub innym członkiem rodziny
(np. rodzicem, mężem lub żoną). Ma on być udzielany na wniosek pracownika i trwać maksymalnie pięć dni w ciągu roku. Co ważne, bliska osoba nie musi być członkiem rodziny — wystarczy, że pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym.

ZWOLNIENIE OD PRACY W ZWIĄZKU Z SIŁĄ WYŻSZĄ

Kolejne dodatkowe dwa dni wolnego będzie można zyskać, korzystając ze zwolnienia z pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem lub innym istotnym wydarzeniem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika. Zwolnienie od pracy będzie można wykorzystać w dniach (dwa dni rocznie) lub w godzinach (16 godzin). Urlop ten jest płatny
w wysokości 50% podstawowego wynagrodzenia.

DODATKOWE PRZERWY W CZASIE PRACY

Nowelizacja Kodeksu Pracy wprowadza także dwie dodatkowe przerwy wliczane do czasu pracy (oprócz jednej podstawowej). Z drugiej przerwy, trwającej 15 minut, będą mogli skorzystać pracownicy, których dobowy wymiar pracy wynosi minimum 9 godzin. Prawo do skorzystania z trzeciej przerwy – również 15-minutowej – dotyczyć będzie osoby, które pracują dłużej niż 16 godzin w ciągu doby.

Zapraszamy do zapoznania się z poradnikiem dotyczącym wprowadzenia rozwiązań ułatwiających pracującym rodzicom godzenie życia zawodowego z rodzinnym:

GDY BĘDZIESZ POTRZEBOWAĆ POMOCY – ZAPRASZAMY DO PUNKTÓW POMOCY PRAWNEJ I PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO:

PROFIL STOWARZYSZENIA DOGMA NA FACEBOOKU – POST Z INFORMACJAMI NA TEMAT ZAPISÓW DO PUNKTÓW PORADNICZYCH

INFORMACJE O WARUNKACH ZATRUDNIENIA, PRAWO DO NIEODPŁATNYCH SZKOLEŃ I RÓWNOLEGŁE ZATRUDNIENIE U INNEGO PRACODAWCY

Przedsiębiorca, który umożliwia dostęp do opinii konsumentów o produktach, musi podawać informacje, czy i w jaki sposób zapewnia, że publikowane opinie pochodzą od konsumentów, którzy używali danego produktu lub go nabyli. Konsumenci powinni być w szczególności informowani o tym, czy przedsiębiorca zamieszcza wszystkie opinie, czy opinie te są sponsorowane lub czy mają na nie wpływ stosunki umowne z przedsiębiorcą. Zakazane jest zamieszczanie fałszywych lub zniekształconych opinii.

INFORMACJE O WARUNKACH ZATRUDNIENIA

Na mocy nowych przepisów pracownik zyska więcej informacji o warunkach zatrudnienia. Pracodawca będzie zobowiązany poinformować pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej m.in. o:

• początkowym wynagrodzeniu podstawowym i innych elementach składowych wynagrodzenia,
• częstotliwości oraz sposobie wypłacania wynagrodzenia,
• długości płatnego urlopu,
• przysługujących pracownikowi przerwach w pracy,
• zasadach dotyczących pracy w godzinach nadliczbowych
  i rekompensaty za nią,
• w przypadku pracy zmianowej – zasadach dotyczących przechodzenia z jednej zmiany na drugą,
• w przypadku kilku miejsc wykonywania pracy – zasadach dotyczących przemieszczania się między miejscami wykonywania pracy,
• obowiązujących zasadach rozwiązania stosunku pracy, w tym
  o wymogach formalnych, długości okresów wypowiedzenia oraz terminie odwołania się do sądu pracy,
• prawie pracownika do szkoleń, jeżeli pracodawca je zapewnia,
  w szczególności o ogólnych zasadach polityki szkoleniowej pracodawcy.

Powyższe informacje pracodawcy będą musieli przekazać pracownikowi nie później niż w terminie 7 dni od dnia dopuszczenia pracownika do pracy.

NIEODPŁATNE SZKOLENIA

Pracownik zyska prawo do nieodpłatnego szkolenia niezbędnego do wykonywania określonego rodzaju pracy lub na określonym stanowisku. Takie szkolenie będzie wliczało się do czasu pracy. Powinno być także realizowane – w miarę możliwości – w godzinach pracy.

RÓWNOLEGŁE ZATRUDNIENIE U INNEGO PRACODAWCY

Pracownik zyska prawo do równoległego zatrudnienia u innego pracodawcy. Obowiązywać będą zakazy zabraniania pracownikowi jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą
a także jego niekorzystnego traktowania z tego tytułu. Pracodawca nadal będzie mógł zakazać pracownikowi wykonywania działalności konkurencyjnej.

Zapraszamy do zapoznania się z poradnikiem dotyczącym wdrożenia dyrektywy unijnej w sprawie przejrzystych
i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej:

UMOWY O PRACĘ NA OKRES PRÓBNY I CZAS OKREŚLONY ORAZ ZMIANA RODZAJU UMOWY

UMOWA O PRACĘ NA OKRES PRÓBNY

Nastąpią zmiany w umowach o pracę na okres próbny. Czas trwania takiej umowy zależeć będzie od tego, jaką umowę firma chce zawrzeć z pracownikiem po tym okresie:

• 1 miesiąc – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy,
• 2 miesięcy – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż
  12 miesięcy,
• 3 miesięcy – w pozostałych przypadkach.

Ponowne zawarcie umowy na okres próbny z tym samym pracownikiem będzie dopuszczalne, jeżeli ma być on zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy. Strony będą mogły uzgodnić w ramach umowy o pracę na okres próbny, że umowa ta przedłuża się o czas urlopu, a także o czas innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli takie nieobecności wystąpią w trakcie okresu próbnego.

ZMIANA PRZEPISÓW DOTYCZĄCYCH UMÓW NA CZAS OKREŚLONY

• Wypowiedzenie umowy na czas określony będzie musiało zawierać uzasadnienie;
• Wypowiedzenie umowy na czas określony będzie podlegało konsultacji związkowej;
• W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, pracownik będzie mógł ubiegać się o przywrócenie do pracy lub o odszkodowanie.

Nowe zasady wypowiadania umowy o pracę na czas określony będą miały zastosowanie do już zawartych umów, chyba że zostaną one wypowiedziane przed wejściem w życie nowelizacji.

WYSTĄPIENIE O ZMIANĘ RODZAJU UMOWY

Pracownik, który wykonuje pracę na rzecz pracodawcy przez co najmniej 6 miesięcy (do tego czasu zalicza się umowa o pracę na okres próbny) zyska prawo do wystąpienia raz w roku o zmianę rodzaju umowy na umowę o pracę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy. Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia pisemnej odpowiedzi na ten wniosek z uzasadnieniem w terminie 1 miesiąca od otrzymania wniosku. Brak udzielenia odpowiedzi w terminie na wniosek o zmianę warunków zatrudnienia lub brak podania przyczyny odmowy uwzględnienia wniosku będzie traktowane jako wykroczenie przeciwko prawom pracownika zagrożone karą grzywny do 30 000 zł.

PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA”
SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ
I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

PORADY PRAWNE UDZIELANE SĄ RÓWNIEŻ Z UŻYCIEM ŚRODKÓW KOMUNIKOWANIA SIĘ NA ODLEGŁOŚĆ.

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:
Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka KATOWICE

Dbanie o prawa seniorów to sposób na zapewnienie praw w przyszłości młodym. Dlatego dziś jak nigdy solidarność międzypokoleniowa jest tak ważna. 29 kwietnia obchodzony jest Dzień Solidarności Międzypokoleniowej. Jest to dokonała okazją aby promować komunikację i porozumienie międzypokoleniowe, ale i zachęcić do integracji, by świat stał się stał coraz bardziej przyjaznym miejscem do życia także dla seniorów.

Komunikacja międzypokoleniowa oznacza wymianę zasobów wiedzy, doświadczeń i umiejętności między młodszymi i starszymi generacjami. Międzypokoleniowa wymiana dotyka praktycznie każdej dziedziny: dziedzictwa kulturowego, działań artystycznych, nowych technologii, ale również elementów prawa:

• praw obywatelskich,
• praw pacjenta,
• praw konsumenta,
• praw osób starszych itp.

POTRZEBY SENIORÓW A PORADNICTWO PRAWNE I OBYWATELSKIE

Wyniki badań własnych Stowarzyszenia wskazują, że osoby które ukończyły 65 lat w roku 2021 stanowiły grupę 22,73% wszystkich korzystających z pomocy poradniczej w naszych punktach nieodpłatnej pomocy prawnej i obywatelskiej. Tendencja ta zwiększa się, gdyż w roku 2022 stanowiły już 30,48 %. Polska jest jednym z najszybciej starzejących się społeczeństw w Europie. W 2030 roku niemal co trzeci Polak będzie powyżej 60 roku życia. W 2035 r. będziemy żyli dłużej – mężczyźni średnio ponad 77 lat, natomiast kobiety prawie 83 lata. W Polsce planujemy wszystko: macierzyństwo, karierę, zakupy, wakacje, etc., tylko nie naszą starość!

Punkty nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i pomocy prawnej prowadzone przez Stowarzyszenie na Rzecz Poradnictwa Obywatelskiego „DOGMA” to WAŻNE miejsca, w których senior i jego opiekun:

• będzie wysłuchany, z pełnym szacunkiem i akceptacją,
• doświadczy pomocy w rozwiązaniu swoich problemów,
• otrzyma wsparcie.

Osoby w starszym wieku potrzebują przede wszystkim wsparcia w celu uporządkowania swoich spraw życiowych, czy też jako środka zaradczego na poczucie bezradności wobec braku rozeznania w gąszczu procedur administracyjnych i zmieniających się przepisów. Seniorzy często są nieświadomi swoich praw, co jest szczególnie widoczne w przypadku stosunków konsumenckich, które nie do końca są jasne dla osób starszych wychowanych i ukształtowanych w odmiennych realiach ekonomicznych. Bardzo często rozmaici „sprzedawcy” proponują osobom starszym „pościel leczniczą”, „masujące fotele”, wycieczki do sanktuariów połączone z krypto sprzedażą garnków, czy dekodery umożliwiające sprawniejsze działanie telewizora. W ten sposób wykorzystują uprzejmość starszych osób czy ich niewiedzę w zakresie wartości rynkowej sprzedawanych dóbr i współczesnych stosunków ekonomicznych.

Według UOKiK 37 już co dziesiąta osoba po 60 roku życia padła ofiarą nadużycia, a aż 40% starszych osób w ogóle nie dopuszcza do siebie myśli, że bank czy inna instytucja mogłyby ich wykorzystać, więc nie czytają umów. W ocenie Urzędu skala problemu jest jeszcze większa 38 . Od lat głośne są też przypadki kradzieży, jakich ofiarami stają się osoby starsze wskutek wpuszczenia do mieszkania „przedstawicieli administracji” czy „fałszywych wnuczków” (wyłudzanie pieniędzy przy użyciu tzw. „metody na wnuczka”). Co więcej, osoby starsze wskutek nieznajomości prawa częstokroć nie wiedzą, że mogą odstąpić od określonej umowy – zawartej na odległość, lub umowy, która została zawarta pod wpływem wprowadzenia w błąd (co stanowi jedną z wad oświadczenia woli i otwiera drogę do uchylenia się od skutków prawnych złożonego oświadczenia).

Osoby starsze są także dość często ofiarami przemocy w rodzinie, tj. ze strony osób najbliższych, a także w domach pomocy społecznej i innych placówkach opiekuńczych. Przemoc ta przybiera różną postać, w tym m.in. ośmieszanie i wyzywanie, uderzanie, bicie, wymuszanie różnych zachowań przez zastosowanie gróźb czy szantażu, przemoc seksualna. W opisanych sytuacjach przysługują określone środki ochrony ich praw, aczkolwiek do ich wykorzystania potrzebna jest świadomość ich istnienia, a także umiejętność ich wykorzystania. Niezwykle ważna jest aktywność doradcy, umiejętność analizowania problemów, formułowania
celów, planowania działań, zbierania faktów, wyrażania głębszych uczuć, uczenia nowych umiejętności. Stroną aktywną będzie senior wraz z członkiem rodziny, poprzez rozważanie alternatywnych rozwiązań, wykorzystanie nowych umiejętności, określanie własnych uczuć.

Kolejnym etapem jest planowanie, którego celem jest rozwinięcie planu działania, redukcja przykrych uczuć, i zmiana istniejącej sytuacji. Ważna dla seniora kompleksowość poradnictwa, która polega na tym, że rozwiązanie problemu, z którym zwraca się senior potrzebujący pomocy, obejmuje nie tylko informacje o uprawnieniach i obowiązkach, ale również pomoc w zdiagnozowaniu obszaru problemów i dopasowaniu możliwej pomocy z uwzględnieniem wewnętrznych przeżyć seniora i jego rodziny. Kluczowe jest wczesne zidentyfikowanie potencjalnych trudności co stwarza sytuację, w której dostępne są proaktywne strategie radzenia sobie z problemami. Uprzedzanie sytuacji problemowych skutkuje szybszym i skutecznym działaniem. Zadaniem kompleksowego poradnictwa jest dostarczenie beneficjentowi wiedzy i umiejętności, które pozwolą mu samodzielnie i sprawnie funkcjonować w rodzinie i lokalnej społeczności. Senior raz z rodziną powinien być w stanie rozwiązać swoje problemy w ramach obowiązujących stosunków, zasad współżycia społecznego, ładu prawnego oraz włączać się w życie społeczne.

Zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami i doradcami, aby poznać możliwe rozwiązania swoich trudności.
PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA” SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

PROFIL STOWARZYSZENIA DOGMA NA FACEBOOKU – POST Z INFORMACJAMI NA TEMAT ZAPISÓW DO PUNKTÓW PORADNICZYCH

W punktach nieodpłatnej pomocy prawnej i obywatelskiej oferowana jest bezpłatna pomoc prawna dla seniorów i ich opiekunów w postaci:

• konsultacji prawnej lub porady obywatelskiej, która dotyczy praw i obowiązków seniora,
• sporządzenia planu działania i pomocy w jego realizacji w celu rozwiązania problemu,
• cennych informacji o innych jednostkach nieodpłatnego poradnictwa dot. m.in. opieki społecznej, praw pacjenta, konsumenta, pomocy psychologicznej itp.

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

• telefonicznie pod nr tel. 32 259-37-36 w godzinach pracy urzędu lub
• elektronicznie poprzez poprzez stronę https://zapisy-np.ms.gov.pl/ 
• osobiście – w urzędzie Miasta Katowice

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka KATOWICE

W Dniu Solidarności Międzypokoleniowej warto pomyśleć o tym, jak ważne jest dbanie o więź z osobami starszymi i w jaki sposób możemy bardziej zadbać o seniorów. Dotychczasowe doświadczenia pokazują nam, jak bardzo zróżnicowaną grupą są seniorzy. Przedział pomiędzy 60 a 100 rokiem życia to właściwie 2, a nawet 3 pokolenia. W Polsce planujemy wszystko: macierzyństwo, karierę, zakupy, wakacje, etc., tylko nie naszą starość! Wyzwanie, przed którym wszyscy stoimy, to przygotowanie się do starości i tworzenie lepszych warunków życia dla osób, które już przeżywają jesień życia.

Dobra, aktywna, szczęśliwa starość nie jest odległym zagadnieniem. Starzenie się to część naszego życia, dotyczy nas samych i naszych najbliższych. Jesteśmy starsi z każdym dniem, dlatego możemy bez względu na wiek, zawód i doświadczenie wymyślać sposoby na to, by starość była lepsza i pogodniejsza, niż bywa w naszych wyobrażeniach.

Nie uciekamy od myśli o własnej starości, nie unikamy spotkań i bliskości ze starszymi ludźmi. Dlatego ruszamy z kampanią pt. „Wiedzieć, zrozumieć, poczuć = wspierać”, aby:

• uświadomić sobie i każdemu z osobna, że z każdym dniem jesteśmy coraz starsi,
• oswoić i zaakceptować nieuchronny proces starzenia się,
• pozyskać bezcenne informacje o starości,
• wsłuchiwać się w potrzeby osób starszych,
• nauczyć się towarzyszenia seniorom,
• wesprzeć i zrozumieć potrzeby opiekunów,
• poczuć i pogłębić relacje międzypokoleniowe,
• wspierać międzypokoleniową solidarność.

Starość dotyczy nas wszystkich. Ma różne etapy i oblicza. Co słyszysz, co widzisz, co czujesz, kiedy myślisz o późnej starości? Przed oczami staje: brak sprawności, samotność osób starszych i zmęczenie ich opiekunów. To problemy, które dotykają wielu z nas. Może opiekujesz się swoimi rodzicami, twojej pomocy potrzebuje sąsiadka, a może twój przyjaciel towarzyszy w codziennym życiu swojemu dziadkowi, wreszcie to Ty jesteś osobą starszą? CO MUSZĘ WIDZIEĆ?

STEREOTYPY

Starość jest kolejną fazą życia każdego człowieka. Pomimo świadomości, iż dotyczy ona wszystkich i jest nieodwołalna, myślenie i wyobrażanie sobie tego okresu, nie napawa ludzi optymizmem. W opinii społecznej jest obecny, a przez lata utrwalany, stereotyp człowieka starego. Zgodnie z nim człowiek w wieku podeszłym jest schorowany, niedołężny, ubogi, niesamodzielny, wymagający opieki, samotny oraz osamotniony. Moda na wieczną młodość, wspaniałą sylwetkę, jędrną skórę, gęste włosy, sprawność fizyczną skutecznie utrwala ten stereotyp. Starych ignorujemy, wyśmiewamy, traktujemy z pobłażaniem. Ludzie utożsamiają starzenie się i starość z pogarszającym się stanem zdrowia oraz śmiercią. Starość dla młodych ludzi jest odległą przyszłością, dlatego starają się o niej w ogóle nie myśleć, albo wyobrażają sobie tylko jej dobre strony.

Nasz kampania ma na celu, by w miejsce ironii i lekceważenia ludzi starych pojawił się szacunek. Nasze działania mają na celu, aby przejawy marginalizacji zamieniły się na poważanie starości i ludzi starych.

Seniorzy na co dzień mierzą się ze stereotypami:

• wieku, a wielu z nich także ze stygmatyzacją wynikającą z chorób, z którymi się borykają, np.demencji;
• niepożądanych postaw wobec seniorów: od braku odpowiedniej cierpliwości i życzliwości, których mogą potrzebować osoby starsze w życiu codziennym do otwartej niechęci i dyskryminacji;
• przekonania, że seniorzy są niepotrzebnym obciążeniem dla społeczeństwa;
• łatwowierności. Seniorzy bywają często ofiarami nadużyć np. konsumenckich, oszustw
  metodą „na wnuczka”.

Stanowczo mówimy NIE:

• Naduprzejmości – mówieniu do seniorów wolniej, głośniej, używając prostszej składni wypowiedzi.
• Lekceważeniu – przekonaniu, że potrzeby osób starszych są mniej ważne.
• Segregacji – oddzielaniu seniorów od pozostałych członków społeczności, przez skupianie ich na np. wyodrębnionym terytorium.
• Zaniedbaniu – niezapewnieniu osobom starszym informacji na temat przysługujących im praw, np. socjalnych, zdrowotnych, w sferze usług i handlu (reklamacja wadliwych towarów, mała czcionka na opakowaniach, ulotkach).
• Nadopiekuńczości – skłonności do wyręczania seniorów w wykonywaniu przez nich codziennych czynności.
• Infantylizacji i protekcjonalizmowi – traktowaniu osób starszych tak, jak traktuje się małe dzieci, niezdolnych do samodzielnego funkcjonowania.

Starość nie może być usprawiedliwieniem ograniczenia aktywności obywatelskiej, prawa do samostanowienia, wyrażania swojej opinii i współdecydowania – nie tylko o sobie, ale również o społeczności. Kampania ma na celu zerwanie ze stereotypowym myśleniem i powinna stać się punktem wyjścia do namysłu nad potrzebami osób starszych, które powinny być uwzględnione w każdym aspekcie życia społecznego.

KIEDY ZACZYNA SIĘ STAROŚĆ?

Wbrew odczuciom wielu starzejących się osób Światowa Organizacja Zdrowia za początek starości uznaje 60. rok życia. Dzieli jednak ten okres życia na trzy etapy: 60–75 lat – wiek podeszły (tzw. wczesna starość), 75–90 lat – wiek starczy (tzw. późna starość), 90 lat i więcej  – wiek sędziwy (tzw. długowieczność). Bez względu na fakt, który punkt w życiu człowieka uznamy za początek starości, okres eufemistycznie nazywany późną dojrzałością trwa dziś bardzo długo i wciąż się wydłuża. Około 45. roku życia zaczynają się w tkankach procesy degeneracyjne. Od tego momentu nieuchronnie spada wydolność narządów: mózgu, wątroby, nerek czy stawów.

WYMIAR ZDROWOTNY

Wraz z wiekiem następuje pogorszenie się stanu zdrowia, jako skutek naturalnego procesu starzenia się organizmu. Spadek stężenia hormonów, pełniących funkcję nie tylko prokreacyjną, ale i poznawczą spowalnia funkcjonowanie całego organizmu, sprawność motoryczną oraz pamięć. Następują zmiany w narządach zmysłów – wzroku, słuchu, smaku, węchu i dotyku.

W tym okresie najczęściej występujące schorzenia dotyczą układu krążenia (choroba wieńcowa, nadciśnienie), zmian nowotworowych, to także choroby przewlekłe (cukrzyca typu 2) i choroby układu kostno-stawowego. Osłabieniu ulega system immunologiczny, zdolność regeneracji po wysiłku oraz przystosowywanie się organizmu do zmiennych warunków (różnic temperatur, natężenia światła).

Z postępującymi zmianami chorobowymi seniorzy mogą potrzebować pomocy w codziennych czynnościach, na przykład: załatwianiu spraw w urzędach, robieniu zakupów, sprzątaniu, przygotowywaniu osiłków, ubieraniu się czy higienie osobistej. Z badań przeprowadzonych przez Centrum Badania Opinii Społecznej wynika, że osoby starsze wsparcie najczęściej otrzymują od swoich dzieci (63%), współmałżonków (38%) oraz wnuków (29%). Istotną rolę odgrywają również przyjaciele (26%), znajomi (23%) i sąsiedzi (23%).

CO MUSZĘ ZROZUMIEĆ?

WYMIAR PSYCHOLOGICZNY

Zakończenie pracy zawodowej, pogarszające się zdrowie, trudności z wykonywaniem codziennych czynności, utrata pozycji głowy rodziny mogą pogarszać nastrój, a nawet doprowadzić do depresji. Depresja jest najczęstszym w tym wieku zaburzeniem psychicznym, dotykającym szczególnie osoby samotne, czy też niesamodzielne, osoby uzależnione od pomocy innych. Częstym zjawiskiem w grupie seniorów są również smutek, zmęczenie, kłopoty ze snem, brak nadziei na przyszłość oraz drażliwość.

Zmiany zachodzące w psychice zależą od wielu czynników: warunków zdrowotnych, uwarunkowań genetycznych, zmian w mózgu, charakteru, aktywności fizycznej oraz umysłowej, posiadanych nawyków, stylu życia, doświadczenia życiowego, stosunku do starości, do życia, postaw społeczeństwa oraz najbliższych wobec osób starszych oraz stawianych sobie samemu na tym etapie dalszych zadań rozwojowych.

WYMIAR SPOŁECZNY

Bycie seniorem to również podejmowanie nowych ról społecznych, z których jedne wydają się wymarzone, stwarzające szansę na realizację odkładanych planów; inne napawają obawami i lękiem. Zakończenie aktywności zawodowej oznacza ograniczenie kontaktów ze współpracownikami, uwaga seniorów kierowana jest na pomocą dorosłym zwykle dzieciom, wsparcie w wychowaniu wnuków. Dla osób starszych kontakty z rodziną są źródłem równowagi emocjonalnej oraz psychicznej.

DOROSŁE DZIECI STARZEJĄCYCH SIĘ RODZICÓW

Dorosłe dziecko starzejących się rodziców, ma czterdzieści kilka lat, jest zapracowane, ma kredyt do spłacenia, dzieci w trudnym okresie nastoletnim. Być może własne problemy ze zdrowiem, być może kryzys w związku. Dorosłe dziecko-opiekun starzejącego się rodzica skupia się zwykle na zaopiekowaniu, zabezpieczeniu podstawowych potrzeb, przede wszystkim zadbaniu o zdrowie rodzica. Jednocześnie zdaje sobie sprawę z ubiegającego czasu i nieuchronności pogarszania się jego stanu zdrowia i stopnia samodzielności. W tym momencie wielokrotnie zderza się ze ścianą braku informacji, jak właściwie pomagać seniorowi w życiu codziennym i w sytuacjach dotyczących wiedzy prawnej, takich jak: opieka prawna nad rodzicem, czy opieka pielęgnacyjna.

Często z braku czasu, ale również z braku wiedzy dorosłe dzieci seniorów rezygnują z bliskości z rodzicami, z towarzyszenia im w ich doświadczaniu starości, ze wspierania w adaptowaniu się do ograniczeń, które wraz z wiekiem się mnożą i systematycznie odbierają seniorom ich sprawność i niezależność.

CO MUSZĘ POCZUĆ?
Przez tydzień nie wychodź z domu, nikt nie będzie Cię odwiedzał, nie możesz do nikogo zadzwonić, ani napisać wiadomości na Facebooku. Będziesz słyszał odgłosy rozmów sąsiadów i zaczniesz im zazdrościć. Twój dzień zamiast mieć początek, środek i zakończenie będzie ciągłym „niczym”… Przyznaj, że w pędzącym świecie, pośród mnóstwa zajęć nie masz pojęcia o istnieniu równoległej rzeczywistości ludzi, którzy nie mają z kim wypić herbaty, podzielić się małą radością albo dużym smutkiem.

Do pokonania samotności nie potrzeba dużego wysiłku. Czasem wystarczy uśmiech, rozmowa, wspólne pooglądanie zdjęć, życzliwy telefon. Tak niewiele, które zmienia tak wiele. Towarzyszenie drugiemu człowiekowi w jego starości, słuchanie, rozmawianie, śmiech, dzielenie się problemami, czułość, wrażliwość i empatia to tworzy mosty między pokoleniami.

Dlatego:

1. Nastaw – radio, telewizję, uruchom komórkę
2. Odpowiedz – na ich pytania związane z polityką, zdrowiem, zakupami, itp.
3. Informuj – z pewnych źródeł o zmianach, ciekawostkach
4. Ostrzegaj – przed np. wyłudzeniami, nieznanymi plikami w telefonie, bądź emailu.
5. Porozmawiaj – zwłaszcza z samotnymi, którzy nie mają nikogo.
6. Zrób zakupy – i przynieś do domu.

To bardzo proste czynności, jednak starszym mogą sprawić pewne trudności…

JAK WSPIERAĆ SENIORA W BUDOWANIU SAMODZIELNOŚCI?

Aktywność i samodzielność to klucz do tego, by starsza osoba była usatysfakcjonowana i zadowolona z życia. Jest to możliwe nawet wtedy, gdy dokuczają choroby, w tym tak krępujące, jak np. nietrzymanie moczu.

Jak wspierać seniora w budowaniu samodzielności?

• nie ograniczać aktywnie osoby starszej we wszystkich czynnościach. Jeśli osobę bliską będziemy wyręczać w mniejszej liczbie obowiązków, to wolniej będzie ona tracić samodzielność,
• nie traktować nagle osoby bliskiej jak osoby chorej. Taki element przeskoku uwidacznia się podczas opieki nad seniorem, gdy jedyna rzecz, o którą pytamy, to samopoczucie,
• spędzać czas wspólnie, wspierać seniora w zaangażowanie się: uniwersytety III wieku, kluby seniora, wyjazdy itp.

OPIEKA NAD OSOBĄ NIESAMODZIELNĄ

Pomoc w niesamodzielności często jest momentem, gdy zmieniają się relacje między bliskimi. Czasem okazuje się, że osoba, która przez całe życie opiekowała się nami, teraz samo potrzebuje tej opieki. Nie zawsze są to rzeczy trudne. O wiele prościej jest pomóc w zakupach czy w dotarciu do lekarza, niż przełamać barierę intymności i skrępowania.

Rodzaje wsparcia dla osób starszych niesamodzielnych Kiedy osoba starsza zostaje dotknięta chorobą uniemożliwiającą samodzielne poruszanie się lub ograniczającą możliwości wykonywania codziennych obowiązków, należy zapewnić jej odpowiednią opiekę.

W zależności od rodzaju schorzenia czy niepełnosprawności, może ona przybierać różne formy opieki:

• krótkoterminowej: dzienne domy opieki
• długoterminowej – opieka pielęgniarska w miejscu pobytu
• paliatywnej: wielospecjalistyczna zespołowa opieka medyczna i pozamedyczna
• hospicyjnej domowej lub stacjonarnej
• wytchnieniowej: czasowym zastąpieniu rodziny w opiece nad seniorem

Na wybór określonej formy mają wpływ także możliwości najbliższych osób – zarówno te finansowe, jak i czasowe.

WYZWANIA SPOŁECZNE ZWIĄZANE ZE STAROŚCIĄ PROMOWANE PRZEZ KAMPANIĘ

1.  Umożliwienie seniorom samodzielnego, niezależnego funkcjonowania
2. Stworzenie odpowiedniego systemu wsparcia opiekunów
3. Prowadzenie skutecznej profilaktyki zdrowotnej
4. Zrozumienie, że seniorzy są bardzo zróżnicowaną grupą, i zapewnienie sprofilowanej oferty
5. Umożliwienie i zachęcenie seniorów do wszechstronnej aktywności
6. Nowe sposoby myślenia o starości i wdrażanie opartych na nich rozwiązań.

PODSUMOWANIE

I. DIALOG:

W ramach Kampanii Solidarności Międzypokoleniowej zwracamy uwagę i zastanawiamy się nad tym, jak lepiej „zauważać i rozumieć” starszego człowieka.
Akceptację, poświęcony czas, obecność oraz uważność w rozmowie oraz pomoc w rozwiązaniu problemów natury prawnej, społecznej, osobistej i wielu innych oferują nasze punkty nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i pomocy prawnej.

To WAŻNE miejsca, w których senior i jego opiekun:

• będzie wysłuchany, z pełnym szacunkiem i akceptacją,
• doświadczy pomocy w rozwiązaniu swoich problemów,
• otrzyma wsparcie.

Zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami i doradcami, aby poznać możliwe rozwiązania swoich trudności.

PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA” SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

PROFIL STOWARZYSZENIA DOGMA NA FACEBOOKU – POST Z INFORMACJAMI NA TEMAT ZAPISÓW DO PUNKTÓW PORADNICZYCH

II. KONKRETNA POMOC:

W punktach nieodpłatnej pomocy prawnej i obywatelskiej oferowana jest bezpłatna pomoc prawna dla seniorów i ich opiekunów w postaci:

• konsultacji prawnej lub porady obywatelskiej, która dotyczy praw i obowiązków seniora,
• sporządzenia planu działania i pomocy w jego realizacji w celu rozwiązania problemu,
• cennych informacji o innych jednostkach nieodpłatnego poradnictwa dot. m.in. opieki społecznej, praw pacjenta, konsumenta, pomocy psychologicznej itp.

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

• telefonicznie pod nr tel. 32 259-37-36 w godzinach pracy urzędu lub
• elektronicznie poprzez poprzez stronę https://zapisy-np.ms.gov.pl/ 
• osobiście – w Urzędzie Miasta Katowice

STAŁA OBECNOŚĆ, czyli 798869559

Solidarność międzypokoleniowa to stała obecność. Nasza infolinia dla osób starszych i ich opiekunów to wsparcie. Po drugiej stronie słuchawki senior spotka się z uwagą i troską, z poszukiwaniem właściwego rozwiązania problemu. Nasza infolinia przeciwdziała izolacji społecznej osób starszych, a jednocześnie pełni funkcję informacyjną i doradczą.

Masz problem, czujesz się bezradny, nie wiesz od czego zacząć? Masz pytania, wątpliwości?
Obawiasz się o swoje prawa?

Do dyspozycji seniorów jest nasza infolinia: 798869559. Po prostu zadzwoń!

Rozstrzyganie konfliktów w oparciu o tradycyjny system sądownictwa powszechnego niesie ze sobą wiele trudnych emocji. Dlatego wtedy, gdy jest to możliwe warto wziąć pod uwagę skorzystanie z alternatywnych form rozwiązywania sporów czyli ADR (ang. Alternative Dispute Resolution). Jedną z nich są mediacje. 

CZYM JEST MEDIACJA?

Mediacja to próba doprowadzenia do satysfakcjonującego obie strony rozwiązania konfliktu przy udziale mediatora, który wspiera przebieg rozmów i pomaga w wypracowaniu porozumienia.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa z mediacji można skorzystać przed złożeniem sprawy do Sądu i wtedy mamy do czynienia z mediacją pozasądową lub w trakcie trwania postępowania sądowego i wtedy jest to mediacja sądowa.

Celami mediacji są:

• stworzenie stronom warunków do wypracowania wzajemnego porozumienia
• podjęcie próby zakończenia konfliktu w sposób ugodowy
• realizacja zasady win/win, każda ze stron konfliktu czuje się wygrana
• złagodzenie i wygaszenie sporu
• budowa wzajemnej relacji opartej na zaufaniu

Więcej informacji na temat mediacji w sprawach rodzinnych  można przeczytać  poniżej:

MOC PRAWNA MEDIACJI

Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez Sąd ma moc prawną na równi z ugodą zawartą bezpośrednio przed Sądem.

Ugoda mediacyjna zatwierdzona przez Sąd stanowi tytuł egzekucyjny, który podlega wykonaniu w drodze egzekucji komorniczej. Ugoda zawarta w mediacji powinna być zgodna z prawem i zasadami współżycia społecznego, nie powinna zmierzać do obejścia prawa, być zrozumiała i nie zawierać sprzeczności.

JAKIE SPRAWY MOGĄ ZOSTAĆ PODDANE MEDIACJI?

Do przykładowych spraw, jakie mogą zostać rozstrzygnięte w wyniku mediacji należą spory:

• rodzinne
• sąsiedzkie
• cywilne
• karne
• odszkodowawcze
• wynikające z prawa pracy

KTO MOŻE ZOSTAĆ MEDIATOREM?

Mediatorem może zostać zgodnie z art. 183 kodeksu postępowania cywilnego osoba fizyczna, mająca pełną zdolność do czynności prawnych, korzystająca w pełni z praw publicznych.

Mediator posiada fachową, profesjonalną wiedzę ukierunkowaną na pomoc w rozwiązywaniu sporów i konfliktów. Ma wiedzę teoretyczną i praktyczną, która stanowi narzędzie do zażegnania konfliktu pomiędzy stronami. Mediator nie posiada władzy podejmowania decyzji za strony konfliktu, nie może narzucić im własnego zdania lub rozwiązania problemu. Pomaga stronom we wzajemnym wysłuchaniu się, przedstawieniu argumentów oraz odnalezieniu wspólnych interesów i wypracowaniu możliwych rozwiązań.

Na podstawie obowiązujących przepisów prawa mediator zobowiązany jest do przestrzegania zasady POUFNOŚCI, BEZSTRONNOŚCI, NEUTRALNOŚCI oraz DOBROWOLNOŚCI.

Mediator jest moderatorem dyskusji pomiędzy zwaśnionymi stronami, który usuwa występujące bariery komunikacji, aby strony doszły do wzajemnie akceptowalnego porozumienia. Mediatora nie można powołać na świadka w przypadku nie dojścia stron do porozumienia i konieczności wytoczenia powództwa. 

Mediator musi zachować wszystko, o czym dowiedział się w trakcie mediacji, w tajemnicy. Nie ma prawa udostępniać informacji z przebiegu mediacji innym osobom, chyba, że strony obopólnie wyrażą na to zgodę.

Zapraszamy do przeczytania broszury, w którym poruszone są m.in. najistotniejsze kwestie dotyczące mediacji rodzinnych związanych z dziećmi:

ZALETY MEDIACJI

Korzystnymi stronami rozwiązywania konfliktów poprzez mediacje są:

• odformalizowana procedura
• szybkość postępowania
• budowanie lub odbudowa relacji międzyludzkich opartych na wzajemnym zaufaniu
• osiągnięcie wzajemnie wypracowanego porozumienia
• rozwiązywanie konfliktu na miarę potrzeb stron
• zapewnienie równości stronom sporu
• umożliwienie swobodnego wypowiedzenia się i prezentację swoich racji
• brak jest przegranych, obowiązuje zasada WIN/WIN
• poufność

Mediacje mogą być stosowane także jako pomoc w rozwiązaniu problemów rówieśniczych wśród dzieci i młodzieży.
Więcej na ten temat można przeczytać w poradniku:

PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA”
SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ
I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka Katowice

MEDIACJA W SPRAWACH SPADKOWYCH 

Przedmiotem mediacji w sprawach spadkowych mogą być:

• sprawy o zapłatę zachowku
• sprawy o dział spadku
• sprawy o ustalenie masy spadkowej
• sprawy o realizację poleceń i zapisów zawartych w testamencie

MEDIACJA W SPRAWACH KONSUMENCKICH 

Przedmiotem mediacji w sprawach konsumenckich mogą być:

• sprawy o obniżenie ceny zakupionego towaru
• sprawy o wymianę wadliwego towaru
• sprawy o zwrot pieniędzy za zakup towaru
• sprawy o reklamację nieprawidłowo wykonanej usługi
• sprawy związane z niemożnością dojścia umowy do skutku
• spory związane z postanowieniami zawartymi w umowie sprzedaży, umowach o świadczenie usług: telekomunikacyjnych, turystycznych, przewozowych i pocztowych, energetycznych, edukacyjnych

Mediacje dotyczące spraw konsumenckich mogą być prowadzone przez Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej.

KOSZTY MEDIACJI 

W punktach nieodpłatnej pomocy prawnej oraz w punktach nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego mediacja jest usługą świadczoną BEZPŁATNIE, dla osób które nie są w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej.

Postępowanie w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich przy udziale Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej jest dla konsumentów NIEODPŁATNE. Regulamin może przewidywać pobieranie od konsumentów opłat, jeżeli ich łączna wysokość nie utrudnia znacząco konsumentowi dostępu do pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich.

Mediacje mogą być pomocne również w trakcie procesu rozwodowego. Więcej informacji na temat prezentuje poniższe nagranie oraz broszura:

GDY BĘDZIESZ POTRZEBOWAĆ POMOCY – ZAPRASZAMY DO PUNKTÓW
POMOCY PRAWNEJ I PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO:

Profil Stowarzyszenia DOGMA na Facebooku – Post z informacjami na temat zapisów do punktów poradniczych

Dzień Matki jest obchodzony na całym świecie, a wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych
i został zainicjowany przez ruch na rzecz praw kobiet. Nie wszystkie kraje celebrują go w tym
samym dniu, a w Polsce wypada zawsze 26 maja.

Nastoletnia matka nie ma władzy rodzicielskiej

Wydawałoby się, że ten dzień dla każdej mamy powinien być wyjątkowy, ale niestety tak nie jest… Każdego roku w Polsce nastolatki rodzą ponad 9 tys. dzieci. 700 dziewczyn ma mniej niż 15 lat. Nastoletnia matka nie ma władzy rodzicielskiej. Jeśli nie ma rodziny, która przejmie opiekę nad jej dzieckiem, mama, która chce zatrzymać malca po urodzeniu, musi liczyć się z tym, że jej zdanie może nie być wzięte pod uwagę. Jeszcze trudniejsza codzienność dotyka nieletnie mamy w poprawczakach.

Rzecznik Praw Dziecka wystąpił do Ministra Sprawiedliwości o wznowienie prac nad projektem ustawy o nieletnich,

regulującej zasady pobytu młodych osób w ośrodkach wychowawczych i poprawczych. Ustawa umożliwi m.in. nieletnim matkom przebywanie ze swoim dzieckiem. Dziś jest to prawnie niemożliwe.

Obecnie nieletnia, która urodziła dziecko w trakcie wykonywania środka wychowawczego albo środka
poprawczego, w przeciwieństwie do skazanych odbywających karę pozbawienia wolności, nie ma możliwości przebywania ze swoim dzieckiem. To krzywda wyrządzona zarówno dziecku, jak i jego matce, która w świetle przepisów prawa też jest przecież dzieckiem.

Jak pomóc nieletnim mamom?

Dróg wsparcia jest wiele. Skupmy się na tych najważniejszych, o które też niestety najtrudniej. Po pierwsze, wsparcie emocjonalne. Kiedy już spróbujemy wczuć się w sytuację takiej osoby, pomyślmy o uczuciach, które mogą się w niej miotać oraz myślach, które spędzają sen z jej powiek. Możemy sobie zadać pytanie: co ja chciałabym / chciałbym usłyszeć od drugiego człowieka będąc w takiej sytuacji?
Taka osoba chce opowiedzieć o swoich obawach i lęku.

Warto byśmy tego cierpliwie wysłuchali i wyrazili akceptację dla tego, co przeżywa. Naszym zadaniem podczas takiej rozmowy będzie stworzenie atmosfery otwartości na osobę oraz jej historię.

Może być też tak, że nie usłyszymy ani słowa, że osoba, z którą się spotkamy będzie opowiadać milczeniem i łzami spływającymi po policzkach. To też forma komunikacji. Wtedy bezcenna jest ta nasza milcząca obecność, gotowość do podania chusteczki lub kubka ciepłej herbaty.

Kiedy ten etap mamy za sobą, możemy przejść do kolejnej ważnej formy pomocy związanej z
przekazywaniem wiedzy, udzielaniem rad i wskazówek. Młoda mama może nie wiedzieć, jak wykąpać, przewinąć, nakarmić swoje dziecko. Musi się tego nauczyć. W takich chwilach możemy być dla tych dziewczyn źródłem wiedzy, wspierać je już nie tylko emocjonalnie, ale też merytorycznie.

To, co powinno nam przyświecać i nami kierować w kontakcie z nastoletnią mamą, to otwartość, troska oraz akceptacja. Wydaje się trudne?  Możesz być jedyną osobą w życiu nastoletniej mamy, która przypomni jej o tym, że jest kimś wartościowym. Pamiętaj o tym.  

Ważne linki:

Fundacja JAVANI wspierająca nieletnich rodziców
Fundacja PO DRUGIE pomagająca m.in. nastoletnim matkom
ADWOKAT KOBIET – bezpłatna pomoc prawna