Obchodzimy dziś (15 marca) Światowy Dzień Konsumenta, co stanowi doskonałą okazję do przedstawienia aspektów ochrony prawnej konsumenta. Temat świadomości prawnej konsumenta, w tym regulacje dot. ochrony praw i obowiązków konsumenta mają niezwykle istotne znaczenie. W zasadzie codziennie występujemy jako konsumenci będąc stroną w konkretnych umowach. Warto mieć na uwadze, iż ideą powstania przepisów regulujących prawa i obowiązki konsumenta było, to ażeby chronić jednostkę słabszą w relacji z profesjonalistą. Przepisy regulujące prawa i obowiązki konsumentów mają charakter przepisów bezwzględnie obowiązujących – nie możemy ich wyłączyć, bądź ograniczyć w drodze umowy.
Wprowadzony rok temu stan epidemiczny przyczynia się wciąż do rosnącego lęku o zdrowie oraz obaw o dostęp do podstawowych produktów spożywczych, a zatem niestety sprzyja także nieuczciwym działaniom przedsiębiorców. W efekcie nierzadko przedsiębiorcy wprowadzają konsumentów w błąd, informując, że oferowane produkty mogą chronić przed chorobą lub znacząco zawyżają ceny produktów higienicznych czy spożywczych. W związku z tym zachęcamy Państwa do tego, aby zachować konsumencką rozwagę i próbować dokonywać wyborów poszczególnych produktów z dostatecznym rozeznaniem. Pamiętajmy, że oprócz szczepionki nie ma powszechnie dostępnych produktów, które chronią przed koronawirusem. Uważajmy więc na oferty promowane przez osoby podszywające się pod urzędników, lekarzy, ekspertów, przedstawicieli instytucji międzynarodowych, czy renomowanych instytutów badawczych. Ci, których zadaniem jest zwalczanie pandemii, są w szpitalach i pomagają potrzebującym; na pewno nie dzwonią do nas i nie wysyłają maili z ofertą zakupu. Oszuści mogą się także podszywać pod osoby, które mają koronawirusa i potrzebują pomocy albo dzięki cudownemu specyfikowi już go nie mają, bo zostały „uzdrowione”. Na tę chwilę nie jest znane żadne superlekarstwo na wirusa, a jedynym powszechnie znanym sposobem ochrony przed wirusem jest szczepionka. Zadbajmy zwłaszcza o starszych konsumentów – naszych rodziców, dziadków, sąsiadów. Oni są szczególnie narażeni na różnego rodzaju sztuczki marketingowe odbiegające od zasady uczciwości kupieckiej.
Ograniczona wciąż normalność przyczynia się jednocześnie do wzrostu zainteresowania ofertą sklepów internetowych. Wiele z nich kusi obecnie specjalnymi zniżkami, darmową dostawą oraz wydłużeniem prawa do zwrotu towaru.
ROBIĄC ZAKUPY PRZEZ INTERNET, NALEŻY ZACHOWAĆ szczególną OSTROŻNOŚĆ.
Drogi Konsumencie, PAMIĘTAJ:
1.sprawdź opinię o sprzedawcy na forum internetowym,
2.przeczytaj dokładnie regulamin sprzedawcy,
3.sprawdź całkowity koszt towaru tzn. cenę i koszty wysyłki,
4.dowiedz się dokładnie jaki jest termin realizacji zamówienia i w jaki sposób możesz odstąpić od umowy,
5.sprawdź dane kontaktowe (adres i telefon) przedsiębiorcy, który prowadzi sklep internetowy, jeżeli nie ma go na stronie WWW nie kupuj!
6.zachowaj w pamięci komputera dane sprzedawcy, ofertę i kopię zamówienia,
Pamiętajmy, Konsument, który zawarł umowę na odległość lub umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, ma prawo odstąpić od niej bez podawania przyczyny w terminie 14 dni. Jest to tzw. prawo do namysłu, umożliwiające kupującemu zapoznanie się z towarem i rozważenie racjonalności zakupu. Nikt nie może pozbawić konsumenta tego prawa. Do zachowania terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem. Nie ma znaczenia to, że sprzedawca otrzyma je po upływie terminu.
W praktyce odstąpienie od umowy wykonujemy w drodze pisemnego oświadczenia, którego nie musimy uzasadniać.
Pamiętajmy, iż na terenie poszczególnych miast działają miejscy rzecznicy konsumentów, do których zadań należy m.in.
zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów
występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów.
Zapraszamy także do śledzenia strony Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, gdzie na bieżąco aktualizowane są informacje dedykowane konsumentom. Wierzymy, że edukacja konsumencka przyczyni się w sposób znaczący do obniżenia skali łamania praw konsumenckich w Naszym kraju.
W przypadku naruszenia Państwa praw konsumenckich zachęcamy serdecznie do konsultacji prawnej w punktach nieodpłatnej pomocy obsługiwanych przez Stowarzyszenie DOGMA.
8 marca to nie Dzień Kobiet, ale Dzień Praw Kobiet. Wbrew niektórym obiegowym opiniom nie jest to wymysł i relikt ideologii PRL.
W Polsce wciąż pokutuje przeświadczenie o powiązaniu Dnia Kobiet z czasami PRL-u – symbolicznym goździkiem, hasłami “kobiety na traktory” i “przodowniczki pracy”. W rzeczywistości Dzień Kobiet to nie relikt komunizmu, ale ważny symbol walki o prawa kobiet na całym świecie.
Z założenia Międzynarodowy Dzień Kobiet jest uczczeniem pamięci sufrażystek walczących o równouprawnienie kobiet, równe traktowanie w pracy i taką samą wypłatę za jednakowo wykonaną pracę.
Początki Międzynarodowego Dnia Kobiet wywodzą się z ruchów robotniczych w Ameryce Północnej i Europie. Za początek tego święta uznaje się rok 1857, kiedy to pracujące w fabryce bawełny kobiety zorganizowały strajk, domagając się krótszego dnia pracy oraz takiego samego wynagrodzenia, jakie otrzymywali mężczyźni.
Pierwsze obchody Narodowego Dnia Kobiet odbyły się 28 lutego 1909 r. w Stanach Zjednoczonych. Zapoczątkowane zostały one przez Socjalistyczną Partię Ameryki.
W 1910 roku Międzynarodówka Socjalistyczna w Kopenhadze ustanowiła obchodzony na całym świecie Dzień Kobiet.
Ustanowienie Dnia Kobiet zostało przyjęte w drodze anonimowego głosowania, bez ustalania dokładnej daty jego obchodów. Dzień ten miał być obchodzony na całym świecie i miał służyć krzewieniu idei praw kobiet oraz budowaniu społecznego wsparcia dla powszechnych praw wyborczych dla kobiet
19 marca 1911 roku po raz pierwszy Międzynarodowy Dzień Kobiet obchodzono w Austrii, Danii, Niemczech i Szwajcarii. Domagano się prawa kobiet do głosowania i obejmowania stanowisk publicznych, praw kobiet do pracy i szkoleń zawodowych oraz zaprzestania dyskryminacji w miejscu pracy.
Z innej strony dnia 8 marca 1913 roku, wbrew zakazowi policji, zastrajkowały kobiety w Rosji. 4 lata później w dniu 8 marca 1917 roku w S. Petersburgu rozpoczęły się masowe strajki i protesty kobiet pod hasłem „chleb i pokój”. Cztery dni później abdykował car, a rząd tymczasowy przyznał kobietom prawa wyborcze.
Dzień Kobiet – 8 marca świętowany jest w imię uczczenia ofiar krwawo stłumionego strajku robotnic. Według jeszcze innych źródeł, dzień 8 marca łączy się z walką angielskich sufrażystek o prawa polityczne. Jednym z istotnych punktów kampanii sufrażystek był dzień, w którym jeden z posłów uległ namowom działaczek kobiecych i zdecydował się przedstawić w parlamencie angielskim wniosek o przyznanie kobietom praw wyborczych.
Od dekad prawa wyborcze – obok dostępu do edukacji – pozostawały na szczycie listy postulatów wysuwanych przez polskie emancypantki. Polki wiedziały, że dopiero na tej podstawie można budować równe społeczeństwo. Wykształcenie dawało kobietom zawód, niezależność finansową, szansę na rozwijanie talentów i pasji. Możliwość głosowania i kandydowania w wyborach – realny wpływ na prawo i politykę, a dzięki temu współtworzenie państwa.
Sytuacja Polek była jednak specyficzna, ponieważ ich ojczyzny od lat nie było na mapie. Brytyjskie czy amerykańskie sufrażystki wywierały presję na rząd, domagając się równych praw. Polskie aktywistki były rozproszone w trzech zaborach.
Początek XX wieku to czas formowania się ruchu kobiecego na ziemiach polskich. Działaczki tworzyły komitety, stowarzyszenia i związki, wydawały własne czasopisma i broszury, coraz głośniej mówiąc o swoich prawach.
Jednym z pierwszych i najważniejszych ustrojowych aktów prawnych odrodzonej Rzeczypospolitej był wydany przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego „Dekret o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego”.
Dekret ów przyznawał prawa wyborcze – bierne i czynne – wszystkim obywatelom Rzeczypospolitej, jak podkreślono, „bez różnicy płci”, którzy do dnia ogłoszenia wyborów ukończyli 21 lat.
Polska była jednym z pierwszych państw, w których kobiety uzyskały prawo głosu.
W pierwszym parlamencie odrodzonej Rzeczypospolitej zasiadało w sumie osiem posłanek. W okresie międzywojennym, w Sejmach II Rzeczypospolitej zasiadało 27 kobiet.
Uzyskanie przez Polki praw wyborczych nie zniosło automatycznie wszystkich nierówności, uprzedzeń społecznych czy głęboko zakorzenionych stereotypów. Organizacje kobiece nie straciły racji bytu (w 1936 roku szacowano, że należało do nich 200 tysięcy Polek!), a działaczki na rzecz równouprawnienia nadal miały ręce pełne pracy.
Przykładowo wiele zawodów wciąż pozostawało niedostępnych dla kobiet, a niektóre stanowiska trwale zdominowane były przez mężczyzn
W Polsce święto Dnia Kobiet zaczęto zauważać i obchodzić dopiero po drugiej wojnie światowej.
Władza socjalistyczna w ten sposób propagowała pracę kobiet, a fabryki i przedsiębiorstwa wkupiały się w łaski pracownic drobnymi upominkami. To właśnie z tamtymi czasami wiążą się tradycyjne już goździki i rajstopy. Życzenia, symboliczny kwiatek oraz towar na co dzień niedostępny, taki jak kawa z czasem stały się obowiązkowym elementem 8 marca.
W ciągu stulecia Międzynarodowy Dzień Kobiet nabrał nowego światowego wymiaru w krajach rozwiniętych i rozwijających się. Rozszerzający się ruch kobiet upowszechniły cztery światowe konferencje w sprawach kobiet zorganizowane przez ONZ. Wydarzenia te uczyniły obchody Międzynarodowego Dnia Kobiet zdarzeniem mobilizującym starania na rzecz praw kobiet i ich udziału w życiu polityczno- gospodarczym.
Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję, na mocy której Dzień Praw Kobiet i Pokoju na Świecie mógł być obchodzony w dowolnie wybranym przez Państwa Członkowskie dniu, zgodnie z tradycją danego kraju.
Przyjmując rezolucję Zgromadzenie Ogólne uznało znaczącą rolę kobiet w rozwoju społecznym oraz procesach pokojowych. Wezwało również do zakończenia dyskryminacji oraz udzielenia większego wsparcia kobietom, aby mogły w pełni i na równych prawach uczestniczyć w życiu społeczno-politycznym.
Międzynarodowy Dzień Kobiet jest okazją do refleksji nad postępem dokonanym w dziedzinie praw kobiet.
Trzeba pamiętać, że jest to dzień upamiętniający walkę o równe traktowanie z uwagi na płeć i tak winien być uczczony. Centralne obchody Międzynarodowego Dnia Kobiet zostały w Polsce zlikwidowane w 1993 r., co ciekawe zniosła je… kobieta – pani Premier Hanna Suchocka. Czyż nie warto obchodzić święta posiadającego tak długą tradycję?
W dniu 8 marca w imieniu całego zespołu stowarzyszenia dogma składamy wszystkim kobietom serdeczne życzenia, w szczególności życzymy rozwoju osobistego, powodzenia na gruncie osobistym oraz sprzyjających okoliczności do realizacji planów zawodowych. Drogie Panie, Wszystkiego najlepszego.
Trwa Tydzień Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem.
Od 22 do 28 lutego 2021 r. w całym kraju każdy zainteresowany będzie mógł w tym czasie uzyskać bezpłatną poradę prawną oraz psychologiczną m.in. w sądach, prokuraturach, komendach policji, siedzibach prawniczych samorządów zawodowych czy organizacji pozarządowych w całym kraju.
Dyżury specjalistów będą odbywały się w utworzonych przez Ministerstwo Sprawiedliwości Ośrodkach Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem prowadzonych przez organizacje
pozarządowe w ramach Sieci Pomocy Ofiarom Przestępstw.
Lista adresów wraz z danymi kontaktowymi oraz wykazami dyżurów specjalistów, dostępna jest na stronach Ministerstwa Sprawiedliwości www.ms.gov.pl w zakładce: Działalność/Pokrzywdzeni przestępstwem oraz na stronie internetowej dla osób pokrzywdzonych www.pokrzywdzeni.gov.pl.
Wraz z wejściem w życie Ustawy Prawo przedsiębiorców pojawiła się możliwość prowadzenia własnej działalności gospodarczej bez obowiązku zgłaszania jej w odpowiednich rejestrach przedsiębiorców oraz do ZUS. Z tej możliwości mogą skorzystać również emeryci i renciści, zachodzi jednak tutaj bardzo ważne ograniczenie. Mowa tu oczywiście o tzw. działalności nierejestrowanej.
Osoba, która przez ostatnie 60 miesięcy nie prowadziła działalności gospodarczej, może prowadzić dodatkową działalność zarobkową bez obowiązku rejestrowania firmy. Z oczywistych względów sprawdzenie tego rodzaju działalności ograniczone jest limitem przychodu. Nie może on przekroczyć 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym miesiącu (w 2020 roku było to 1300 zł).
Należy podkreślić, że działalność nierejestrowana nie ma zastosowania do działalności wykonywanej w ramach umowy spółki cywilnej. Dodatkowo z tego rozwiązania nie mogą korzystać typy działalności wymagających koncesji, licencji czy pozwolenia.
Jeżeli w trakcie korzystania z działalności nierejestrowanej dokonana zostanie rejestracja działalności w CEIDG, wówczas działalność ta staje się działalnością gospodarczą z dniem określonym we wniosku.
Z tytułu prowadzenia działalności nierejestrowanej nie ma obowiązku odprowadzania jakichkolwiek składek ZUS, zarówno społecznych czy zdrowotnych. Nie podlega bowiem obowiązkowi rejestracyjnemu. Osoba prowadząca tego typu działalność nie dokonuje rejestracji do ubezpieczeń ani nie składa żadnych deklaracji ZUS.
Należy pamiętać, że jeśli emeryt kontynuuje (bez rozwiązania stosunku pracy) pracę w tym samym miejscu co przed przejściem na emeryturę, świadczenie to (emerytura) zostaje zawieszona – bez względu na wysokość osiąganych zarobków – do czasu, aż potencjalny emeryt, który pozostaje nadal w zatrudnieniu rozwiąże stosunek pracy i złoży wniosek do ZUS o podjęcie wypłaty emerytury, która już została wyliczona i przyznana jednak ze względu na kontynuowanie zatrudnienia została zawieszona.
Z jakich przyczyn gmina może wypowiedzieć umowę najmu mieszkania? Jak długo najemca musi zwlekać z zapłatą czynszu, aby wypowiedziano mu umowę? Co w przypadku najemcy naruszającego mir domowy? Kiedy gmina może uznać, że korzystamy z lokalu niezgodnie z jego przeznaczeniem? Czy gmina może wcześniej wypowiedzieć umowę niż przed upływem 12 miesięcy, gdy najemca nie przebywa w lokalu przez dłuższy czas? Co może zrobić osoba, której gmina wypowiedziała umowę? A co z osobami którym sąd nie orzekł prawa do lokalu socjalnego? Czym jest pomieszczenie tymczasowe? – na te i inne pytania odpowie w naszym materiale filmowym Pani Martyna Kapkowska – prawnik i legitymowany zarządca nieruchomości współpracujący ze Stowarzyszeniem “DOGMA”.
Mieszkania komunalne są własnością gminy i jak każdy właściciel gmina wymaga od najemców przestrzegana podstawowych zasad. Naruszenie postanowień umowy najmu przez lokatora może być podstawą do jej wypowiedzenia, czego wynikiem będzie utrata przez daną osobę prawa do zajmowanego lokalu komunalnego a w dalszej konsekwencji w przypadku braku dobrowolnie zdanego lokalu – przymusowej eksmisji.
Do najczęstszych przyczyn wypowiedzenia umowy najmu przez gminę należy niepłacenie czynszu i poważne, powtarzające się naruszenia regulaminu porządku domowego oraz naruszanie zasad współżycia społecznego z innymi lokatorami.
Wynajmujący może wypowiedzieć umowę najmu, jeśli najemca jest w zwłoce z zapłatą czynszu co najmniej za 3 pełne okresy płatności pomimo uprzedzenia go na piśmie o zamiarze wypowiedzenia stosunku prawnego i wyznaczenia dodatkowego, miesięcznego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności. W takiej sytuacji wypowiedzenie może nastąpić nie później niż na miesiąc naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego. Jeżeli nieuczciwy najemca kombinuje w taki sposób, że wpłaca tylko część czynszu licząc, że tym sposobem ominie przepisy to mocno się rozczaruje, gdyż jeśli niedopłatę zsumujemy i da nam wysokość 3 opłat czynszowych mamy prawo umowę wypowiedzieć.
Czy kontakty z dziećmi można uregulować w inny sposób niż na drodze sądowej? Jaką rolę w tym wszystkim odgrywa samo dziecko? Czy polskie prawo w jakikolwiek sposób pomaga egzekwować realizację kontaktów w przypadkach uporczywego niedopełniania takiego obowiązku przez jednego z rodziców? – na te i inne pytania odpowie Pani Edyta Grymel – radca prawny, doradca obywatelski oraz mediator współpracujący ze Stowarzyszeniem “DOGMA”.
Kontakty z dzieckiem to jedna z najbardziej spornych i kontrowersyjnych kwestii w zakresie wzajemnych obowiązków rodzicielskich. W sytuacji, gdy rodzice nie mogą dojść do porozumienia może dojść do osłabienia się więzi pomiędzy rodzicem a dzieckiem. Zabezpieczenie kontaktów przez uregulowanie ich przez sąd, minimalizuje eskalację dalszego konfliktu i daje poczucie stabilizacji zarówno uprawnionemu rodzicowi, jak i samemu dziecku.
Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.
Od 2020 roku mediacja jest obok nieodpłatnej pomocy prawnej oraz poradnictwa obywatelskiego usługą gwarantowaną przez Państwo w ramach systemu nieodpłatnego poradnictwa. W punktach nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego mediatorzy pełnią swoje dyżury, służąc pomocą w rozwiązywaniu konfliktów w formie polubownej. Mediacja jest dedykowana osobom, które mają wolę rozwiązania sporu na drodze polubownej i czynią to dobrowolnie, bez żadnego nacisku. Mediator w punkcie pomocy zachowuje neutralność, a wszystko co zostanie ujawnione w toku spotkania objęte jest klauzulą poufności.
Mediacja to jedna z metod pozasądowego rozwiązywania konfliktów, prosta i przyjazna dla stron. Najprościej rzecz ujmując, jest to rozmowa stron w obecności mediatora, czyli bezstronnej osoby trzeciej. Zadaniem mediatora jest takie prowadzenie rozmowy, aby strony się usłyszały, zrozumiały i skupiły na szukaniu rozwiązania konfliktu, w sposób akceptowalny i satysfakcjonujący dla obu stron.
Mediacja (prowadzona zarówno w formie elektronicznej, jak i w „tradycyjnej” formie) daje stronom takie możliwości, a udział mediatora ułatwia wypracowanie kompromisu satysfakcjonującego wszystkich zainteresowanych. Ogranicza także pole przyszłych sporów.
Świadczenia alimentacyjne, czyli powszechne „alimenty” to bardzo ważne zobowiązanie w świetle polskiego prawa. Obowiązek alimentacyjny dotyczy bowiem nie tylko rodziców względem swoich dzieci, ale także – w przyszłości – dzieci względem swoich rodziców. Natomiast zadłużenia spadkowe to najczęstszy problem, z jakim zgłaszają się do punktów nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego osoby uprawnione. Nie mając wiedzy o zmarłym członku rodziny, o jego zobowiązaniach czy zadłużeniach, nie wiedzą, co mają zrobić, aby nie ponosić odpowiedzialności za nieroztropne zachowanie zmarłego albo za okoliczności, na które zmarły mógł nie mieć wpływu.
Aby uzyskać świadczenie z Funduszu Alimentacyjnego wystarczy, że egzekucja świadczenia alimentacyjnego jest nieskuteczna przez co najmniej 2 miesiące. Następnie należy wypełnić formalności w gminie, trzeba także dołączyć zaświadczenie o braku możliwości przeprowadzenia skutecznej egzekucji komorniczej. Fundusz po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku, przyzna wierzycielowi nie więcej niż 500 zł miesięcznie.
Zgodnie z podstawową zasadą prawa spadkowego (prawa cywilnego), spadkobiercy dziedziczą wszystkie prawa i obowiązki po zmarłym. Dziedziczą również, co do zasady, cały majątek – zarówno jego aktywa (np. nieruchomości, samochody, sprzęt RTV, AGD etc.), jak i pasywa – czyli długi. Istnieją jednak takie prawa, obowiązki czy elementy majątku zmarłego, które dziedziczeniu nie podlegają. Są to te zobowiązania, które są ściśle związane z osobą zmarłego, jak np. stworzony utwór muzyczny.
Według prawa polskiego, każdy człowiek w momencie ukończenia 18 roku życia nabywa pełną zdolność do czynności prawnych – oznacza to zdolność do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej, tj. nabywania praw i zaciągania zobowiązań. Osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych może rozporządzać swoimi prawami i obowiązkami, zawierać umowy (np. nabyć prawo własności pojazdu, nieruchomości, zawrzeć umowę kredytową itp.), decydować o swoim zdrowiu, leczeniu itd., może także jako pełnomocnik dokonywać tych czynności w imieniu innych osób.
Ubezwłasnowolnienie to częściowe lub całkowite pozbawienie osoby fizycznej zdolności do czynności prawnych. O ubezwłasnowolnieniu, uchyleniu ubezwłasnowolnienia, a także jego zmianie (z częściowego na całkowite lub z całkowitego na częściowe) decyduje sąd w szczególnym postępowaniu określonym w Kodeksie postępowania cywilnego.
Zdolność do czynności prawnych jest to zdolność do samodzielnego dokonywania czynności prowadzących do nabywania praw i zaciągania zobowiązań lub kreowania innych zmian w stosunkach cywilnoprawnych.
Wyróżniamy trzy typy zdolności do czynności prawnych:
Zgodnie z brzmieniem przepisu osoba, która ukończyła lat 13, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli w skutek:
Zachęcamy do zapoznania się poradnikiem prawnym pt. “Ubezwłasnowolnienie” opracowanym przez Panią Aleksandrę Puchowicz-Pilorz – radcę prawnego i doradcę obywatelskiego współpracującego ze Stowarzyszeniem “DOGMA”.