Obszar dziedziczenia jest tematyką, która powinna zainteresować każdego, niezależnie od wieku, stanu zdrowia i pozycji zawodowej. Każdy z nas wcześniej czy później zetknie się z problemem dziedziczenia – czy to jako spadkobierca, czy też jako testator, czyli osoba sporządzająca testament. Zwykle zapoznajemy się z zasadami prawa spadkowego wtedy, gdy myślimy o przekazaniu majątku bliskim, a także, gdy przychodzi nam załatwiać sprawy spadkowe, gdyż stajemy się spadkobiercami.
Niech przedstawiony poniżej materiał będzie swoistego rodzaju drogowskazem przekazującym wiedzę o tym, jakie i komu przysługują prawa. Zapoznanie się z problematyką dotyczącą dziedziczenia bez wątpienia ułatwi porządkowanie trudnych spraw majątkowych.
Spadek – ogół praw i obowiązków przechodzących na spadkobiercę (spadkobierców)
Testament – jednostronna czynność prawna zawierająca rozrządzenie przez spadkodawcę (testatora) swoim majątkiem na wypadek śmierci
Spadkodawca (testator) – osoba fizyczna, po której śmierci jej majątek przechodzi na inne osoby
Spadkobierca – podmiot, na który przechodzi ogół praw i obowiązków zmarłego (osoba fizyczna, osoba prawna)
Dziedziczenie – przejście, na skutek śmierci osoby fizycznej, ogółu praw i obowiązków na spadkobiorcę/spadkobierców
Wstępni – przodkowie, tj. rodzice, dziadkowie, pradziadkowie
Zstępni – potomkowie, tj. dzieci, wnuki, prawnuki
Dziedziczenie testamentowe – mamy z nim do czynienia, gdy spadkobierca pozostawił ważny testament.
Dziedziczenie ustawowe – mamy z nim do czynienia, gdy nie zostanie sporządzony ważny testament.
Dziedziczenie stanowi powołanie spadkobiercy do spadku, które jest możliwe na podstawie ustawy lub na podstawie testamentu.
Dziedziczenie ustawowe zmierza do pozostawienia majątku spadkowego osobom najbliższym spadkodawcy, tj. jego małżonkowi i krewnym. Ma miejsce przede wszystkim wówczas, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu. Ponadto dziedziczenie ustawowe następuje w sytuacji, gdy:
Prawo spadkowe przewiduje krąg podmiotów uprawnionych do dziedziczenia w pierwszej kolejności (grupy spadkobierców) względem pozostałych uprawnionych wskazanych w Kodeksie cywilnym.
Wyróżniamy następujące grupy spadkobierców:
W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek, dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych.
W przypadku braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym.
Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku. W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.
W przypadku braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy, dziedziczą oni w częściach równych. Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. W braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.
W przypadku braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.
W przypadku braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. W sytuacji jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.
Zapraszamy do zapoznania się z tematyką dziedziczenia, w przygotowanym przez nas poniższym poradniku:
Testament jest jedyną czynnością prawną, mocą której można rozrządzić swym majątkiem na wypadek śmierci.
Testament jest czynnością prawną:
Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela.
Testament można odwołać poprzez:
Należy zwrócić uwagę, że testamenty szczególne tracą moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu.
Celem uzyskania dodatkowych informacji dotyczących dziedziczenia testamentowego
zapraszamy do zapoznania się z poniższym materiałem:
Instytucja zachowku, uregulowana została w przepisach art. 991 – 1011 Kodeksu cywilnego. Przewiduje ona ustawową ochronę interesów majątkowych osób najbliższych spadkodawcy przed
krzywdzącym je rozrządzeniem przez niego majątkiem na wypadek śmierci.
Osobami najbliższymi spadkodawcy uprawnionymi do zachowku są zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy.
Zwrócić jednak należy uwagę, że powyższe nie oznacza, że każda z wymienionych kategorii podmiotowych będzie uprawniona do zachowku w każdym czasie. Prawo do zachowku przysługuje zstępnym, małżonkowi i rodzicom spadkodawcy jedynie wtedy, gdyby w danym konkretnym wypadku byli powołani do spadku z ustawy. O kolejności powołania w tym zakresie decydują zaś przepisy o ustawowym porządku dziedziczenia
Zachowek ma na celu celu ochronę interesów majątkowych najbliższej rodziny, która straciła możliwość dziedziczenia należnej z ustawy części spadku, w wyniku powołania do spadkobrania tylko niektórych osób z grona spadkobierców ustawowych lub osób trzecich.
Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału.
W sytuacji, jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku (w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, powołania do spadku, bądź zapisu), przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.
Roszczenie o zapłatę zachowku, z upływem czasu ulega przedawnieniu. Termin przedawnienia roszczenia o zapłatę zachowku wynosi 5 lat. Zwrócić należy uwagę na dwa sposoby liczenia początku tego terminu, w zależności od tego, czy spadkodawca sporządził testament, czy nie.
W przypadku, gdy testamentu nie było, termin przedawnienia należy liczyć od dnia otwarcia spadku (tj. od śmierci spadkodawcy). W przypadku, gdy spadkodawca sporządził testament, termin pięcioletni liczy się od chwili ogłoszenia testamentu.
Niegodność dziedziczenia opiera się na założeniu, że w pewnych sytuacjach względy natury etycznej
przemawiają za pozbawieniem określonej osoby możliwości dziedziczenia po określonym spadkodawcy.
Przepis art. 928 § 1 Kodeksu cywilnego wyznacza trzy przyczyny uznania przez sąd spadkobiercy za
niegodnego:
Uznanie za niegodnego dziedziczenia wyłącza spadkobiercę od dziedziczenia, tak jakby nie dożył chwili otwarcia spadku. Osobą uprawnioną do wystąpienia z powództwem o uznanie osoby za niegodną dziedziczenia jest każdy, kto ma w tym interes.
Testator poprzez wyrażenie woli wydziedziczenia konkretnej osoby ma możliwość pozbawienia zstępnych, małżonka i rodziców uprawnienia do zachowku. Wówczas testator musi podać przyczynę wydziedziczenia, powinna ona jasno wynikać z treści testamentu.
Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku:
Zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami i doradcami, aby uzyskać bardziej szczegółowe informacje dotyczące dziedziczenia.
W dzisiejszych czasach przynajmniej kilkukrotnie w ciągu miesiąca (nie licząc drobnych zakupów spożywczych) dokonujemy zakupów w ramach tzw. sprzedaży konsumenckiej. Może to być myszka do komputera, rower, samochód, nawet mieszkanie od dewelopera. Wiąże się z tym szereg uprawnień, niestety nie zawsze jesteśmy ich świadomi – wykorzystują ten fakt także sprzedający, którzy mimo ustawowego obowiązku nie respektują naszych praw, szukają często wątłych przesłanek do odrzucenia roszczenia. Jak się przed tym zabezpieczyć? Czy istnieje sposób dochodzenia swoich praw inny niż często iluzoryczna droga sądowa?
Konsument to osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą/zawodową – np. gdy Pani Kasia kupi dziecku laptopa – jest konsumentem, nie będzie nim jednak, gdy kupi laptopa dla firmy, którą prowadzi i okazjonalnie pozwoli dziecku z niego korzystać. Konsumentem jest się tylko w sytuacji dokonywania zakupu od przedsiębiorcy (także od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą). Wtedy też kupujący może korzystać z uprawnień przysługujących konsumentom. W pozostałych przypadkach, np. gdy zakup jest dokonany od osoby fizycznej, prawa te nie przysługują.
Uznanie za KONSUMENTA ma istotne znaczenie w świetle prawa, gdyż od posiadania tego statusu zależy, jakie przepisy zostaną zastosowane do oceny całej transakcji. Coraz częściej dokonujemy zakupów online. To wygodna i bezpieczna (szczególnie w dobie pandemii) forma nabywania interesujących nas towarów i usług. Kupujemy w sieci coraz więcej, oszczędzając czas oraz często pieniądze. Zniechęcać do zakupów internetowych może brak możliwości bezpośredniego obejrzenia, dotknięcia bądź przymierzenia rzeczy.
Kupując w Internecie masz więcej praw niż przy zakupach tradycyjnych !!! Jednym z takich praw, gdy zawieramy umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorcy jest „prawo do namysłu” – mamy 14 dni na odstąpienie od umowy i rezygnację z zakupu, który nie spełnił naszych oczekiwań. W tym czasie konsument musi poinformować o swej decyzji przedsiębiorcę. Nie trzeba przy tym podawać powodu odstąpienia od umowy.
Pamiętajmy, że w niektórych przypadkach prawo do odstąpienia od umowy nie przysługuje. Dzieje się tak w przypadku umów, które ze względu na swój specyficzny charakter ograniczają a nawet zabraniają odstąpienia od umowy. Szczegółowy wykaz tych umów znajdziemy w art. 38 ustawy o prawach konsumentów.
Co zrobić, gdy otrzymany produkt po czasie okaże się wadliwy lub usługa została źle
wykonana. Otóż możemy skorzystać z reklamacji. Reklamacji możemy dokonać na dwa
sposoby: korzystając z rękojmi bądź gwarancji. Większość z nas pewnie zna oba te terminy, dlatego warto wiedzieć, jakie są między nimi różnice.
Zapraszamy do przeczytania poradnika, z którego można dowiedzieć się m.in.:
Zachęcamy też do przeczytania poradnika zawierającego przykłady sytuacji konsumenckich:
W dzisiejszych czasach przynajmniej kilkukrotnie w ciągu miesiąca (nie licząc drobnych zakupów spożywczych) dokonujemy zakupów w ramach tzw. sprzedaży konsumenckiej. Może to być myszka do komputera, rower, samochód, nawet mieszkanie od dewelopera. Wiąże się z tym szereg uprawnień, niestety nie zawsze jesteśmy ich świadomi – wykorzystują ten fakt także sprzedający, którzy mimo ustawowego obowiązku nie respektują naszych praw, szukają często wątłych przesłanek do odrzucenia roszczenia. Jak się przed tym zabezpieczyć? Czy istnieje sposób dochodzenia swoich praw inny niż często iluzoryczna droga sądowa?
Konsument to osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą/zawodową – np. gdy Pani Kasia kupi dziecku laptopa – jest konsumentem, nie będzie nim jednak, gdy kupi laptopa dla firmy, którą prowadzi i okazjonalnie pozwoli dziecku z niego korzystać. Konsumentem jest się tylko w sytuacji dokonywania zakupu od przedsiębiorcy (także od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą). Wtedy też kupujący może korzystać z uprawnień przysługujących konsumentom. W pozostałych przypadkach, np. gdy zakup jest dokonany od osoby fizycznej, prawa te nie przysługują.
Uznanie za KONSUMENTA ma istotne znaczenie w świetle prawa, gdyż od posiadania tego statusu zależy, jakie przepisy zostaną zastosowane do oceny całej transakcji. Coraz częściej dokonujemy zakupów online. To wygodna i bezpieczna (szczególnie w dobie pandemii) forma nabywania interesujących nas towarów i usług. Kupujemy w sieci coraz więcej, oszczędzając czas oraz często pieniądze. Zniechęcać do zakupów internetowych może brak możliwości bezpośredniego obejrzenia, dotknięcia bądź przymierzenia rzeczy.
Kupując w Internecie masz więcej praw niż przy zakupach tradycyjnych !!! Jednym z takich praw, gdy zawieramy umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorcy jest „prawo do namysłu” – mamy 14 dni na odstąpienie od umowy i rezygnację z zakupu, który nie spełnił naszych oczekiwań. W tym czasie konsument musi poinformować o swej decyzji przedsiębiorcę. Nie trzeba przy tym podawać powodu odstąpienia od umowy.
Pamiętajmy, że w niektórych przypadkach prawo do odstąpienia od umowy nie przysługuje. Dzieje się tak w przypadku umów, które ze względu na swój specyficzny charakter ograniczają a nawet zabraniają odstąpienia od umowy. Szczegółowy wykaz tych umów znajdziemy w art. 38 ustawy o prawach konsumentów.
Co zrobić, gdy otrzymany produkt po czasie okaże się wadliwy lub usługa została źle
wykonana. Otóż możemy skorzystać z reklamacji. Reklamacji możemy dokonać na dwa
sposoby: korzystając z rękojmi bądź gwarancji. Większość z nas pewnie zna oba te terminy, dlatego warto wiedzieć, jakie są między nimi różnice.
Zapraszamy do przeczytania poradnika, z którego można dowiedzieć się m.in.:
Obchodzimy dziś (15 marca) Światowy Dzień Konsumenta, co stanowi doskonałą okazję do przedstawienia aspektów ochrony prawnej konsumenta. Temat świadomości prawnej konsumenta, w tym regulacje dot. ochrony praw i obowiązków konsumenta mają niezwykle istotne znaczenie. W zasadzie codziennie występujemy jako konsumenci będąc stroną w konkretnych umowach. Warto mieć na uwadze, iż ideą powstania przepisów regulujących prawa i obowiązki konsumenta było, to ażeby chronić jednostkę słabszą w relacji z profesjonalistą. Przepisy regulujące prawa i obowiązki konsumentów mają charakter przepisów bezwzględnie obowiązujących – nie możemy ich wyłączyć, bądź ograniczyć w drodze umowy.
Wprowadzony rok temu stan epidemiczny przyczynia się wciąż do rosnącego lęku o zdrowie oraz obaw o dostęp do podstawowych produktów spożywczych, a zatem niestety sprzyja także nieuczciwym działaniom przedsiębiorców. W efekcie nierzadko przedsiębiorcy wprowadzają konsumentów w błąd, informując, że oferowane produkty mogą chronić przed chorobą lub znacząco zawyżają ceny produktów higienicznych czy spożywczych. W związku z tym zachęcamy Państwa do tego, aby zachować konsumencką rozwagę i próbować dokonywać wyborów poszczególnych produktów z dostatecznym rozeznaniem. Pamiętajmy, że oprócz szczepionki nie ma powszechnie dostępnych produktów, które chronią przed koronawirusem. Uważajmy więc na oferty promowane przez osoby podszywające się pod urzędników, lekarzy, ekspertów, przedstawicieli instytucji międzynarodowych, czy renomowanych instytutów badawczych. Ci, których zadaniem jest zwalczanie pandemii, są w szpitalach i pomagają potrzebującym; na pewno nie dzwonią do nas i nie wysyłają maili z ofertą zakupu. Oszuści mogą się także podszywać pod osoby, które mają koronawirusa i potrzebują pomocy albo dzięki cudownemu specyfikowi już go nie mają, bo zostały „uzdrowione”. Na tę chwilę nie jest znane żadne superlekarstwo na wirusa, a jedynym powszechnie znanym sposobem ochrony przed wirusem jest szczepionka. Zadbajmy zwłaszcza o starszych konsumentów – naszych rodziców, dziadków, sąsiadów. Oni są szczególnie narażeni na różnego rodzaju sztuczki marketingowe odbiegające od zasady uczciwości kupieckiej.
Ograniczona wciąż normalność przyczynia się jednocześnie do wzrostu zainteresowania ofertą sklepów internetowych. Wiele z nich kusi obecnie specjalnymi zniżkami, darmową dostawą oraz wydłużeniem prawa do zwrotu towaru.
ROBIĄC ZAKUPY PRZEZ INTERNET, NALEŻY ZACHOWAĆ szczególną OSTROŻNOŚĆ.
Drogi Konsumencie, PAMIĘTAJ:
1.sprawdź opinię o sprzedawcy na forum internetowym,
2.przeczytaj dokładnie regulamin sprzedawcy,
3.sprawdź całkowity koszt towaru tzn. cenę i koszty wysyłki,
4.dowiedz się dokładnie jaki jest termin realizacji zamówienia i w jaki sposób możesz odstąpić od umowy,
5.sprawdź dane kontaktowe (adres i telefon) przedsiębiorcy, który prowadzi sklep internetowy, jeżeli nie ma go na stronie WWW nie kupuj!
6.zachowaj w pamięci komputera dane sprzedawcy, ofertę i kopię zamówienia,
Pamiętajmy, Konsument, który zawarł umowę na odległość lub umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, ma prawo odstąpić od niej bez podawania przyczyny w terminie 14 dni. Jest to tzw. prawo do namysłu, umożliwiające kupującemu zapoznanie się z towarem i rozważenie racjonalności zakupu. Nikt nie może pozbawić konsumenta tego prawa. Do zachowania terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem. Nie ma znaczenia to, że sprzedawca otrzyma je po upływie terminu.
W praktyce odstąpienie od umowy wykonujemy w drodze pisemnego oświadczenia, którego nie musimy uzasadniać.
Pamiętajmy, iż na terenie poszczególnych miast działają miejscy rzecznicy konsumentów, do których zadań należy m.in.
zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów
występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów.
Zapraszamy także do śledzenia strony Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, gdzie na bieżąco aktualizowane są informacje dedykowane konsumentom. Wierzymy, że edukacja konsumencka przyczyni się w sposób znaczący do obniżenia skali łamania praw konsumenckich w Naszym kraju.
W przypadku naruszenia Państwa praw konsumenckich zachęcamy serdecznie do konsultacji prawnej w punktach nieodpłatnej pomocy obsługiwanych przez Stowarzyszenie DOGMA.