Najważniejsze prawa obywatelskie, zagwarantowane w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, odnoszą się do trzech obszarów: wolności osobistej i politycznej, dostępu do kultury oraz sfery ekonomicznej. Organem państwowym, stojącym na straży tych wartości jest Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO). Jako obywatele kraju poza prawami posiadamy również obowiązki, które w wyjątkowych sytuacjach mogą zostać poszerzone.
ŹRÓDŁA PRAW I OBOWIĄZKÓW W POLSCE
Najważniejszym aktem prawnym w Polsce jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Ustawa zasadnicza reguluje nie tylko ustrój państwa, ale również zawiera szereg przepisów w przedmiocie praw i wolności obywateli, środków ich ochrony, a także normuje obowiązki, do których spełniania zobligowani jesteśmy wszyscy. Przepisy dotyczące praw i obowiązków zostały wskazane w II rozdziale Konstytucji zatytułowanym Wolności, Prawa i Obowiązki Człowieka i Obywatela.
Najważniejsze prawa obywatelskie, zagwarantowane w Konstytucji, odnoszą się do trzech obszarów:
- wolności osobistej i politycznej
- dostępu do kultury
- sfery ekonomicznej
Do środków ochrony praw obywatela należą:
- prawo do sądu
- prawo do wystąpienia do Rzecznika Praw Obywatelskich
- inne środki ochrony
Obowiązkiem każdego obywatela wg Konstytucji jest:
- wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne
- obrona Ojczyzny
- przestrzeganie prawa RP – obowiązek ten dotyczy nie tylko obywateli, ale każdego, kto przebywa na terytorium Polski
- ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, które określają ustawy
- dbanie o stan środowiska swojego kraju – każdy ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie
Obowiązki obywateli mogą zostać poszerzone w przypadku stanu wojennego lub klęski żywiołowej
PRAWA I WOLNOŚCI OSOBISTE
Wolność osobista cechuje się jako swoboda podejmowania aktów woli. Przysługujące człowiekowi wolności i prawa tworzą autonomiczną sferę wolną od jakiejkolwiek ingerencji – zarówno ze strony innych jednostek, jak i władz publicznych. Żaden podmiot nie może więc człowieka podległego jurysdykcji Rzeczypospolitej Polskiej zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.
PRAWA I WOLNOŚCI POLITYCZNE
Wolności i prawa polityczne gwarantują obywatelom możliwość aktywnego udziału w rządzeniu państwem, w kształtowaniu jego polityki oraz współwykonywaniu funkcji państwowych. Są powiązane z demokratycznym ustrojem Rzeczypospolitej Polskiej. Wolności i prawa polityczne zostały uregulowane w art. 57-63 Konstytucji RP.
PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA”
SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ
I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO
ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:
Profil Stowarzyszenia DOGMA na Facebooku – Post z informacjami na temat zapisów do punktów poradniczych
PRAWA EKONOMICZNE, SOCJALNE I KULTURALNE
Wolności i prawa ekonomiczne dotyczą bezpośrednio ekonomicznej egzystencji jednostki, związane są z zatrudnieniem.
Wolności i prawa socjalne mają na celu zapewnienie właściwych społecznych, socjalnych warunków życia obywatelom i mają charakter szerszy niż prawa i wolności ekonomiczne.
Wolności i prawa kulturalne gwarantują zaspokojenie kulturalnych potrzeb człowieka i stwarzają dzięki temu warunki dla jego duchowego rozwoju.
W zakres wolności i praw ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych wchodzą:
- prawo do posiadania własności oraz prawo do dziedziczenia
- wolność wyboru miejsca pracy i wykonywania zawodu
- prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
- prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy powodowanej chorobą, inwalidztwem czy podeszłym wiekiem
- prawo do ochrony zdrowia
- prawo do nauki
- ochrona praw dziecka
- wolność twórczości artystycznej i badań naukowych
RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH
Zadaniem RPO jest stanie na straży wolności i praw człowieka i obywatela, określonych Konstytucji. W przypadku naruszenia praw przez władzę publiczną – każdy polski obywatel, a także cudzoziemiec może złożyć wniosek do Rzecznika o pomoc w ochronie swoich praw.
Rzecznik Praw Obywatelskich może:
- żądać wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych, jak również wziąć udział w każdym toczącym się już postępowaniu – na prawach przysługujących prokuratorowi
- żądać wszczęcia przez uprawnionego oskarżyciela postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa ścigane z urzędu
- zwrócić się o wszczęcie postępowania administracyjnego, wnosić skargi do sądu administracyjnego, a także uczestniczyć w tych postępowaniach – na prawach przysługujących prokuratorowi
- wystąpić z wnioskiem o ukaranie, a także o uchylenie prawomocnego rozstrzygnięcia w postępowaniu w sprawach o wykroczenia
- wnieść kasację lub rewizję nadzwyczajną od prawomocnego orzeczenia
Pomoc od Rzecznika Praw Obywatelskich można uzyskać:
- za pośrednictwem poczty tradycyjnej
(Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich al. Solidarności 77, 00-090 Warszawa) - osobiście w biurach Rzecznika Praw Obywatelskich prowadzonych w Warszawie, Katowicach, Gdańsku, Wrocławiu
- za pomocą elektronicznej skrzynki podawczej – ePUAP
- za pomocą formularza elektronicznego dostępnego na stronie
- w języku migowym
Każdy obywatel może również skorzystać z infolinii obywatelskiej pod numerem tel. 800 676 676
Zapraszamy do przeczytania poradnika, w którym poruszone są
najistotniejsze kwestie dotyczące praw i obowiązków obywatelskich:
GDY BĘDZIESZ POTRZEBOWAŁ POMOCY – ZAPRASZAMY DO PUNKTÓW
POMOCY PRAWNEJ I PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO:
Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka POWIAT GLIWICKI
Komentowanie wyłączone.