grudzień 2021

Najczęstsze skojarzenia ze słowem „przemoc” to podbite oczy, sińce, zaciśnięte pięści, bójka. Rzadziej w pierwszej chwili myślimy o przemocy psychicznej, która przecież potrafi zranić dużo bardziej niż pięści, a nawet doprowadzić ofiarę do samobójstwa. Jedną z odmian przemocy psychicznej jest przemoc finansowa (ekonomiczna).

Zapraszamy do przeczytania materiałów dotyczących tego, jakie są przejawy przemocy finansowej, z jakimi konsekwencjami prawnymi powinna liczyć się osoba stosująca ten rodzaj przemocy, a także gdzie szukać wsparcia w takich sytuacjach.

Czym jest przemoc finansowa?

O przemocy ekonomicznej mówimy wtedy, gdy jej sprawca używa pieniędzy albo innych wartości materialnych do zaspokojenia swojej potrzeby władzy i kontroli. Wykorzystując dostęp do pieniędzy podporządkowuje sobie drugą osobę. Czasem uniemożliwia jej dostęp do konta, w innych wypadkach wydziela i kontroluje jej wydatki, utrudnia jej podjęcie pracy lub przyczynia się do utraty pracy. Pieniądze stają się kartą przetargową. Partner/ka uzależnia przekazanie środków na utrzymanie rodziny od spełnienia jego warunków, szantażem zmuszając swoją ofiarę do posłuszeństwa.

Nikola została sama z trójką dzieci. Mąż zostawił ją i nie płaci na nie alimentów. Magda chciałaby wrócić do pracy, ale mąż uważa, że powinna zostać w domu i nie pozwala jej szukać zatrudnienia. Grzesiek pracuje na budowie po 12 godzin dziennie, aby utrzymać sześcioosobową rodzinę. Chciałby, żeby żona poszła do pracy choć na pół etatu i dołożyła się do rachunków, jednak ona odmawia.

Kaśka przed urodzeniem dzieci pracowała w Biedronce. Po urodzeniu Mai i Kuby przez 5 lat była z nimi w domu. Teraz, kiedy Kuba poszedł do przedszkola, chciałaby wrócić do pracy. Tym bardziej, że jej partner Marek zarabia ok 2500 zł na rękę i cały czas narzeka, że utrzymanie rodziny tyle kosztuje, więc Kasia chciałaby dorobić chociaż do rachunków. Jednak Marek bardzo się denerwuje, kiedy tylko Kaśka wspomina o powrocie do pracy. Mówi, że jej miejsce jest w domu przy dzieciach, jak pójdzie do pracy to tak o wszystko nie zadba, a on przecież potrafi utrzymać rodzinę. Partnerzy coraz częściej kłócą się o sprawy finansowe, Kaśka jest coraz bardziej zestresowana tą sytuacją.

Z pewnością powyższe lub podobne historie są Ci znane, być może sam/a doświadczasz właśnie takich problemów. To właśnie przemoc finansowa (ekonomiczna), która jest rodzajem przemocy psychicznej. Ofiara traci możliwość decydowania o swoim życiu, staje się uzależniona od oprawcy, który wydziela jej środki do życia według własnego uznania. To może powodować utratę poczucia własnej wartości i poczucia sprawczości, co skutkuje depresją, a w skrajnych przypadkach może prowadzić do samobójstwa.

O przemocy ekonomicznej mówimy również wtedy, gdy partner pasożytuje na pracy partnerki, nie płaci alimentów, bez jej wiedzy zaciąga kredyty lub przywłaszcza sobie środki przeznaczone na utrzymanie rodziny, przerzucając na nią odpowiedzialność za utrzymanie domu.

Sylwia pracuje w agencji reklamowej, jej partner z wykształcenia jest politologiem, a pracował już w różnych miejscach – w sklepie internetowym, w urzędzie, w agencji nieruchomości. Nigdzie jednak mu się nie podobało i odchodził po krótkim czasie. Obecnie nigdzie nie pracuje, bo żadna oferta nie jest dla niego odpowiednia. Koszty utrzymania domu, dwóch osób i psa w całości spoczywają na Sylwii, która jest tym coraz bardziej sfrustrowana.

Przemoc ekonomiczna jest szczególnie bolesna, gdy dotyka kobiet, które nie pracują, gdyż prowadzą dom i wychowują dzieci. Żywią one często błędne przekonane, że zarabiający mężczyzna ma wyłączne prawo do decydowania o sposobie wydawania pieniędzy, a zaspokajanie potrzeb rodziny zależy tylko od jego dobrej woli.

Halina nie pracuje, zajmuje się domem i czwórką dzieci, a mąż pracuje zawodowo. Już wiele lat temu ustalili w małżeństwie taki podział obowiązków. Jednak od kiedy pojawiło się 500+ mąż uznał, że te łącznie 2000 zł powinny Halinie wystarczyć na utrzymanie domu i opłacenie rachunków, w związku z czym odciął jej dostęp do swojej pensji. Nie łoży na utrzymanie domu, czasem tylko kupi coś dzieciom. Halina nie wie, co mąż robi ze swoimi dochodami, a jej ledwie starcza na rachunki i jedzenie.

WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA W MAŁŻEŃSTWIE

W nieco korzystniejszej sytuacji są osoby pozostające w związkach małżeńskich z ustawową wspólnością majątkową, gdyż:

I Posiadają majątek wspólny.

Wspólność majątkowa obejmuje to, co zostało nabyte po ślubie przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą w szczególności:

• pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków
• dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków
• środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków
• kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS

II Oboje małżonkowie są zobowiązani do utrzymywania rodziny, mogą jednak dokonać pomiędzy sobą podziału pracy w gospodarstwie domowym i pracy zarobkowej.

Obowiązki mają być równe, ale niekoniecznie jednakowe. Zatem osobiste starania o wychowanie dzieci i prowadzenie domu mogą czynić zadość obowiązkowi utrzymania rodziny i być zrównane z uzyskiwaniem dochodów z pracy zawodowej. Jeśli jeden z małżonków posiada mieszkanie, musi je udostępnić drugiemu do zamieszkania.

III. Jeżeli jeden z małżonków nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny

(np. nie przekazuje swojej pensji na utrzymanie domu, nie płaci rachunków), sąd może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności, przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane bezpośrednio do rąk drugiego małżonka, czyli żona może odbierać pensję męża.

Ola co jakiś czas kłóci się poważnie z mężem. Niestety, w okresie konfliktu główną „kartą przetargową” męża jest odcięcie jej od pieniędzy. Ola dowiedziała się, że może sama odbierać pieniądze z wypłaty od pracodawcy męża, za które utrzyma dom i kupi żywność, z czego skorzysta również jej mąż. Kiedy znowu zaczęli się kłócić, Ola niezwłocznie złożyła stosowny wniosek do sądu. Po uzyskaniu orzeczenia zaniosła je do pracodawcy i teraz raz w miesiącu odbiera w firmie wypłatę męża.

Pamiętaj !!!

Pensja za pracę, dochody z działalności gospodarczej
czy z gospodarstwa rolnego  są majątkiem wspólnym!

Współmałżonek nie może zabraniać Ci korzystać z tych pieniędzy
albo ukrywać ich przed Tobą!

Niestety dla związków nieformalnych nie zostały przewidziane tożsame przepisy, a wyegzekwowanie środków na utrzymanie może być trudniejsze. Przede wszystkim warto wtedy skorzystać z możliwości dochodzenia alimentów na dzieci.

Więcej informacji dotyczących przemocy finansowej można znaleźć w poradniku prawnym:

Przemoc finansowa a inne rodzaje przemocy

Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi w USA w 90% przypadków przemoc finansowa łączyła się w jednym domu z innymi rodzajami przemocy: fizyczną, psychiczną, seksualną. Niestety, uzależnienie ekonomiczne często powstrzymuje ofiary od zgłoszenia się do odpowiednich służb po pomoc.

Ala mieszka z mężem i córką z pierwszego małżeństwa. Mąż ma problem z alkoholem, pod jego wpływem bije Alę, wyzywa m.in. od pasożytów i nierobów. Ala z córką muszą czasem uciekać z domu. Ala czasem myśli o zgłoszeniu się na Policję, ale mieszkanie, które zajmują, należy do męża, tylko on pracuje i ma oszczędności. Ala ma kartę do wspólnego konta, ale jeśli pokłóci się z mężem ten zabiera kartę ze sobą w trasę. Wtedy Ala nie ma z czego żyć. Mąż cały czas grozi, że wyrzuci ją z domu i pozbawi środków do życia, jeśli gdzieś na niego doniesie. Ala nie chce iść z córką do schroniska, więc nikomu nie mówi, co dzieje się w domu. Jest załamana, straciła już siły i wiarę, że kiedyś będzie lepiej.

Historia Ali wydarzyła się naprawdę. W końcu znalazła ona w sobie siłę, aby uciec od męża do hostelu przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie. Otrzymała wsparcie od służb: Policji, pracowników PCPR, psychologów, lekarzy psychiatrów, prawników. Dzięki pomocy socjalnej udało jej się utrzymać w pierwszym okresie po wyprowadzce. Złożyła do sądu pozew o rozwód i wniosek o podział majątku małżeńskiego. Powoli wyszła na prostą – znalazła pracę, wynajmuje mieszkanie, układa sobie życie na nowo.

Jeśli Ty również jesteś w podobnej sytuacji pamiętaj,

że zawsze możesz się zgłosić po pomoc.

Chętnie udzielimy Ci jej w punktach Nieodpłatnych Porad Prawnych

i Nieodpłatnych Porad Obywatelskich

prowadzonych przez Stowarzyszenie DOGMA.

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ, KLIKAJĄC W LINK:
Profil Stowarzyszenia DOGMA na Facebooku. Post z informacjami na temat zapisów do punktów poradniczych.

Pomoc możesz również uzyskać w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie lub Ośrodku Pomocy Społecznej. W sytuacjach krytycznych wzywaj Policję pod numerem alarmowym 112. Nikt z tych instytucji nie powinien informować Twojego partnera/partnerki, że szukasz informacji i pomocy.

Jeśli widzisz wokół siebie przemoc – INTERWENIUJ !!!

Ofierze przemocy możesz zaproponować wizytę w punkcie nieodpłatnych porad.

Nasi prawnicy i doradcy za darmo i w pełni anonimowo udzielą jej pomocy .

Alimenty

Partner, który uchyla się od płacenia alimentów podlega m.in. odpowiedzialności cywilnej i administracyjnej. Komornik może na podstawie złożonego wniosku wszcząć wobec niego postępowanie egzekucyjne. Dłużnik może także, w ramach działań Ośrodka Pomocy Społecznej, zostać zobowiązany do zarejestrowania się jako osoba bezrobotna, a nawet mieć zatrzymane prawo jazdy. Sądy Okręgowe w Polsce zostały też zobowiązane do współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych i pomocy przy ich egzekwowaniu za granicą.

Co zrobić, gdy dłużnik nie płaci alimentów?

• Krok pierwszy: Sprawdzenie czy ugoda/wyrok posiadają nadaną klauzulę wykonalności, stanowiącą tytuł egzekucyjny. Jeśli ugoda/wyrok nakładająca obowiązek alimentacyjny nie posiadają klauzuli wykonalności to należy wnieść do sądu o nadanie tej klauzuli.
• Krok drugi: Ugoda/wyrok posiadający klauzulę natychmiastowej wykonalności stanowi tytuł egzekucyjny, który należy złożyć do Komornika z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.
• Krok trzeci: Jeżeli Komornik uzna, że postępowanie egzekucyjne jest bezskuteczne należy zgłosić się do Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Bytomiu, w celu rozpoczęcia działań przeciwko dłużnikowi.
• Krok czwarty: Brak zapłaty alimentów stanowiących co najmniej równowartość 3 świadczeń okresowych umożliwia złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na Policję.
• Krok piąty: Osoba, której dłużnik alimentacyjny nie płaci alimentów może uzyskać środki z Funduszu Alimentacyjnego. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 900 zł. W przypadku wyższych dochodów obowiązuje zasada złotówka za złotówkę.

Przestępstwo niealimentacji

Osoba, która zobowiązana jest płacić alimenty, a nie wywiązuje się z tego w sposób uporczywy, podlega również odpowiedzialności karnej. Warunkiem uznania niealimentacji za przestępstwo jest to, aby łączna wysokość powstałych zaległości stanowiła równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo, aby opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosiło co najmniej 3 miesiące.

Kto może złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa uporczywej niealimentacji?

Może to zrobić wierzyciel alimentacyjny, jego pełnomocnik lub przedstawiciel ustawowy oraz Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie.

Gdzie należy złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnia przestępstwa uporczywej niealimentacji?

Zawiadomienie można złożyć na piśmie lub ustnie na Komisariacie Policji.

Zachęcamy do obejrzenia nagrania poruszającego kwestię przestępstwa niealimentacji:

PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA”
SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ
Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka BYTOM

W ostatnich dwóch latach pandemia Covid-19 przyspieszyła rozwój usług świadczonych drogą elektroniczną. Ze względu na konieczność utrzymania stałego kontaktu z różnymi instytucjami Państwa na szeroką skalę zaczęto stosować elektroniczne formy kontaktu z urzędami, lekarzami, sądami. 

Elektronizacja stanowi w czasie pandemii podstawowy rodzaj kontaktu z urzędami, szczególnie w okresach zaostrzonego lockdown-u. Narzędziami  pozwalającymi na załatwienie spraw urzędowych „bez wychodzenia z domu” są: platforma ePUAP , profil zaufany oraz platforma PUE ZUS. 

CZYM JEST ePUAP?

ePUAP to ogólnopolska platforma teleinformatyczna, służąca do komunikacji obywateli z jednostkami administracji publicznej w ujednolicony, standardowy sposób. Zbudowana została w ramach projektu ePUAP-WKP (Plan Informatyzacji Państwa). Usługodawcami są jednostki administracji publicznej oraz instytucje publiczne. Platforma udostępnia usługodawcom infrastrukturę technologiczną do świadczenia usług obywatelom.

• złożysz tu wniosek o dowód osobisty,
• zgłosisz utratę lub zniszczenie dowodu albo prawa jazdy,
• uzyskasz odpisy aktów stanu cywilnego, zgłosisz urodzenie dziecka,
• złożysz odwołanie od decyzji administracyjnej, uzyskasz zaświadczenie o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego,
• złożysz wniosek o Kartę Dużej Rodziny lub Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego

ePUAP ciągle się rozwija i regularnie pojawiają się na nowe możliwości

Zapraszamy do obejrzenia nagrania zawierającego informacje związane m.in. z profilem zaufanym :

PROFIL ZAUFANY 

Profil zaufany (eGO) to bezpłatne narzędzie, które umożliwia składanie pism elektronicznych ze skutkiem prawnym bez konieczności stosowania podpisu kwalifikowanego. Korzystanie z podpisu elektronicznego dla większości osób jest bowiem utrudnione, ze względu na koszty, w tym konieczność posiadania odpowiedniego czytnika kart i oprogramowania.

Profil to potwierdzony zestaw danych, które jednoznacznie identyfikują jego posiadacza w Internecie. Te dane to imię (imiona), nazwisko, data urodzenia oraz numer PESEL. Profil zaufany jest tak zabezpieczony, aby nikt – poza jego właścicielem – nie mógł go użyć. Dzięki temu każda osoba, która ma profil zaufany i użyje go w usłudze internetowej podmiotu publicznego, jest wiarygodna. Oczywiście obowiązują tu standardowe zasady dla przechowywania naszych haseł i loginów do usług internetowych – jeśli zapiszemy je na kartce, a kartkę zgubimy, to ryzykujemy, że ktoś z naszego profilu zaufanego skorzysta. Za pomocą profilu zaufanego skutecznie potwierdzisz swoją tożsamość w Internecie oraz podpiszesz wniosek, jeśli jest to niezbędne do załatwienia sprawy.

Jak założyć profil zaufany?

• online za pośrednictwem bankowości elektronicznej (jeśli masz konto internetowe w jednym z banków: T-Usługi Bankowe, PKO
  Bank, inteligo, Santander, Bank Pekao, mBank, ING, Millennium Bank, Alior Bank, bank spółdzielczy np. BS w Tychach, Pszczynie czy Mikołowie – na stronie Profilu Zaufanego możesz sprawdzić czy Twój bank spółdzielczy potwierdza Profil Zaufany),
• za pomocą konta w systemie Envelo Poczty Polskiej,
• w punkcie potwierdzającym – wypełniasz formularz on-line a następnie potwierdzasz swoją tożsamość w jednym z punktów potwierdzających w ciągu 14 dni. Punktami potwierdzającymi są np. urzędy miasta i urzędy gminy, oddziały i inspektoraty ZUS, urzędy skarbowe itp. Ich listę możesz sprawdzić w Internecie.

Dzięki profilowi zaufanemu możesz korzystać z usług online na portalach urzędowych, między innymi:

• Elektronicznej Platformie Usług Administracji Publicznej (ePUAP)
• Platformie Usług Elektronicznych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (PUE ZUS) 
• Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej (CEIDG) 
• Internetowe Konto Pacjenta (IKP) 

Więcej na temat profilu zaufanego można przeczytać w poradniku:

CZYM JEST PUE ZUS?

Platforma Usług Elektronicznych (PUE) to zestaw usług skierowanych do wszystkich klientów ZUS. Jej najważniejszym elementem jest portal internetowy pue.zus.pl. Dzięki tej wygodnej formie kontaktu z ZUS można zrealizować większość spraw związanych z ubezpieczeniami społecznymi bez konieczności osobistej wizyty w urzędzie za pomocą Internetu. PUE umożliwia klientom ZUS uzyskanie informacji o ubezpieczeniach, świadczeniach i płatnościach, sprawdzenie swoich danych zamieszczonych na koncie w ZUS,  jak również złożenie oraz odebranie niezbędnych dokumentów czy rozliczenie składki.
 
Pomocą na portalu pue.zus.pl służy nam  Wirtualny Doradca. Posiada on szeroką wiedzę na temat systemu ubezpieczeń społecznych, ZUS i samej Platformy Usług Elektronicznych.
 

Jak korzystać z PUE ZUS?
 
Możliwość skorzystania z  usług PUE wiąże się z tym, że najpierw należy zarejestrować się na portalu pue.zus.pl.

Jeśli chcesz założyć profil na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS musisz mieć ukończone 13 lat.

Rejestracji można dokonać w kilku prostych krokach:

1. Wejdź na www.zus.pl  i w nagłówku strony kliknij „Zarejestruj w PUE”
2. Wybierz sposób rejestracji – masz do wyboru: [Dla Ciebie], [Dla przedsiębiorców] oraz [Dla firm]
3. Następnie wskaż metodę rejestracji. Możesz zarejestrować się na portalu PUE bez wychodzenia z domu, jeśli masz:

• profil zaufany bądź inną metodę identyfikacji, która jest dostępna na login.gov.pl  Wybierz: [Profil zaufany/login.gov.pl]
• kwalifikowany podpis elektroniczny Wybierz [Twój kwalifikowany podpis elektroniczny]
• konto w banku, który świadczy taką usługę wspólnie z nami, wybierz [Twoja bankowość elektroniczna]

Część Twoich danych uzupełni się automatycznie w formularzu rejestracyjnym.

Jeśli nie masz żadnej z wymienionych metod, którymi mógłbyś online potwierdzić swoją tożsamość – wybierz [Do rejestracji]. Uzupełnij samodzielnie swoje dane w formularzu rejestracyjnym. W taki sposób założysz profil niezaufany i w ciągu 7 dni będziesz musiał zgłosić się osobiście do placówki ZUS i potwierdzić swoją tożsamość.

4. Wybierz jeden kanał komunikacji – adres e-mail albo numer telefonu. Dane muszą być unikalne – wskazany e-mail lub numer telefonu może być przypisany tylko do jednego profilu PUE.

5. Ustal hasło, którym będziesz logował się do swojego profilu. Hasło musi zawierać minimum 8 znaków, w tym małe i duże litery, znaki specjalne i cyfry.  Twoje hasło nie może składać się z imienia, nazwiska oraz daty urodzenia. 

6. Zapoznaj się z regulaminem, a następnie zaznacz checkbox „Zapoznałem się z Regulaminem”

7. Kliknij [Zarejestruj profil]

Login do portalu PUE ZUS otrzymasz na wybrany przez siebie kanał tj. e-mail albo numer telefonu podany podczas rejestracji.

PRZYDATNE FUNKCJE PLATFORMY PUE ZUS

Po dokonaniu rejestracji na pue.zus.pl i uwierzytelnieniu profilu PUE każdy użytkownik może m.in.:

• sprawdzić swoje dane zapisane na indywidualnym koncie w ZUS
• śledzić stan swoich spraw i otrzymywać powiadomienia e-mail lub SMS
• wysyłać elektroniczne wnioski i otrzymywać odpowiedzi
• rezerwować wizyty w placówce ZUS
   

Panel ubezpieczonych dotyczy osób fizycznych, które mogą sprawdzić informacje takie jak:

• stan konta ubezpieczonego
• informacje o ubezpieczeniach, do których ją zgłoszono oraz podstawie wymiaru składek wykazywanych przez pracodawcę
• kalkulator emerytalny, który wyliczy prognozowaną emeryturę
• zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny
   

Panel dla świadczeniobiorców dotyczy emerytów, rencistów i osób pobierających zasiłek, które mogą tu sprawdzić:

• szczegółowe informacje o przyznanych i wypłacanych świadczeniach
• formularz PIT

Panel  dla płatników składek to część dla przedsiębiorców, którzy w tej części PUE uzyskają informacje o:

• należnych składkach i wpłatach
• osobach zgłoszonych przez siebie do ubezpieczeń
• możliwości wydania zaświadczenia o niezleganiu w opłacaniu składek
• podpisywaniu i wysyłce dokumentów do ZUS

Dlaczego warto mieć profil na PUE?
 

Nie sposób przecenić możliwości, jakie dziś stwarza nam Internet. Jest obecny w naszym życiu każdego dnia, szczególnie chętnie z tego kanału komunikacji korzystają ludzie młodzi, a to właśnie oni najczęściej zakładają małe firmy. Platforma Usług Elektronicznych to narzędzie wygodne i oszczędzające czas, pozwalające zrealizować większość spraw związanych z ubezpieczeniami bez konieczności wychodzenia z domu, narażania się na stanie w kolejkach, uciążliwą podróż, czy też kontakt z potencjalnie zakażonymi osobami w dobie pandemii Covid-19.

PRZYKŁAD:

Grzesiek zaraził się koronawirusem. Pierwszy raz od kiedy zatrudnił się w tej firmie musiał skorzystać ze zwolnienia i zasiłku chorobowego. Kiedy otrzymał przelew z ZUSu bardzo zdziwił się, że kwota zasiłku jest tak niska – znając swoje dochody spodziewał się dużo większych pieniędzy. Ponieważ obecnie nie może udać się do placówki ZUS, w Internecie znalazł informację, że może zalogować się na swoje konto w portalu PUE ZUS i tam sprawdzić wysokość odprowadzanych składek. Okazało się, że pracodawca zgłosił do ZUSu, że Grzesiek pracuje na ½ etatu za pensję minimalną i od takich składek ZUS naliczył zasiłek.

APLIKACJA ePŁATNIK

Dla przedsiębiorców udostępniono na pue.zus.pl także aplikację ePłatnik (internetowy odpowiednik programu Płatnik), dzięki któremu przez Internet można m.in. zgłosić osoby do ubezpieczeń i rozliczyć składki.
 
Aplikacja ePłatnik umożliwia dostęp do danych w systemie informatycznym ZUS (dotyczących zarówno płatnika, jak i zgłoszonych przez niego ubezpieczonych), dzięki czemu podczas wypełniania dokumentów zgłoszeniowych i rozliczeniowych można ustrzec się błędów i późniejszej konieczności ich korekty.
 
Tworzenie dokumentów w ePłatniku jest łatwe dzięki prostym w obsłudze kreatorom, które krok po kroku przeprowadzą przez niezbędne czynności. Należy wybrać odpowiedni kreator, który przeprowadzi każdego użytkownika przez czynności niezbędne do zgłoszenia danych, ich zmiany bądź korekty oraz do stworzenia odpowiednich dokumentów zgłoszeniowych i rozliczeniowych.
 

W module ePłatnik dostępne są następujące kreatory:

• obsługa płatnika
• obsługa ubezpieczonego
• obsługa rozliczenia
• obsługa członka rodziny
• obsługa dokumentów płatniczych
• obsługa dokumentów ZUS RMUA
• obsługa dokumentów ZUS IWA
• obsługa dokumentów ZUS ZSWA

   
W aplikacji ePłatnik znajduje się również:

• rejestr ubezpieczonych – płatnik sprawdzi w nim dane wszystkich osób fizycznych, które są aktualnie zgłoszone do ubezpieczeń bądź były zgłoszone w przeszłości
• dokumenty ubezpieczeniowe – w tej części można przeglądać dokumenty robocze, zatwierdzone i wysyłane, a także ręcznie wypełnić formularz dokumentu ubezpieczeniowego
• kartoteka płatnika – zawiera szczegółowe informacje na temat płatnika składek. Można tu dokonywać synchronizacji danych, korygować je, nanosić zmiany czy nawet wyrejestrować płatnika składek.
   

Istotnym jest również panel związany ze zwolnieniami lekarskimi. Są to informacje na temat zwolnień lekarskich, które wystawiają lekarze w postaci e-zwolnienia. Zwolnienie lekarskie wystawione przez lekarza w postaci e-zwolnienia lekarskiego (popularnie zwanym L-4) jest natychmiast po jego wystawieniu widoczne dla ubezpieczonego, płatnika oraz ZUS.

TELEFONICZNY DOSTĘP DO PUE ZUS

Platforma Usług Elektronicznych to również Centrum Obsługi Telefonicznej. Za jej pomocą można zasięgnąć informacji np. o danych zgromadzonych na indywidualnym koncie, zarezerwować wizytę w placówce czy złożyć niektóre wnioski, niewymagające podpisu elektronicznego. Przed przekazaniem jakichkolwiek spersonalizowanych informacji nastąpi uwierzytelnienie osoby dzwoniącej.

Część usług jest dostępna przez 24 godziny na dobę za pośrednictwem automatycznego telefonicznego systemu informacyjnego.
Numer do Centrum Obsługi Telefonicznej to 22 560 16 00 *

Konsultanci COT są dostępni pon. – pt. w godz. 7.00 – 18.00.

* koszt połączenia wg umowy klienta z operatorem telekomunikacyjnym

Po połączeniu włączy się komunikat powitalny. Można zgodnie z zapowiedzią wybrać temat rozmowy poprzez naciśniecie danej opcji wybrać jedną z następujących opcji (wybierz w tym celu odpowiednią cyfrę na klawiaturze numerycznej telefonu):

1 – możesz odsłuchać komunikaty informacyjne z wybranego zakresu funkcjonowania ZUS (24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu)

2 – możesz się uwierzytelnić

3 – uzyskasz dane adresowe placówek ZUS

0 – połączysz się z konsultantem COT po wybraniu zakresu rozmowy

Możliwości załatwienia spraw urzędowych i pozyskania on-line potrzebnych informacji jest mnóstwo. Pandemia koronawirusa może zmobilizować nas do nauczenia się, jak korzystać ze zdalnego dostępu do usług administracyjnych, a korzyści z tego będziemy czerpać również w kolejnych latach.

PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA” SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

Profil Stowarzyszenia DOGMA na Facebooku. Post z informacjami na temat zapisów do punktów poradniczych

Wpisując się w 16 Dni Akcji Przeciw Przemocy ze względu na płeć sygnalizujemy, że przemoc wobec kobiet jest pogwałceniem praw człowieka. W Polsce mamy ponad 85 tys. ofiar przemocy w rodzinie. Co tydzień z powodu przemocy domowej giną 3 Polki. Rocznie umiera ok. 500 kobiet. Ponad 9 milionów dorosłych Polaków potwierdziło, że było sprawcami przemocy w rodzinie 15 proc. skrzywdziło bliskich kilka razy, a 3 proc. wielokrotnie. Celowe krzywdzenie innej osoby to właśnie przemoc.

Zachęcamy do przeczytania materiałów, z których można dowiedzieć się m.in:  o rodzajach przemocy, „niezrozumiałym” zachowaniu ofiar, którym zarzucamy, że nie uciekają i o miejscach, w których można uzyskać pomoc.

PRZEMOC W RODZINIE

Przemoc w  rodzinie to:

• jednorazowy, bądź też powtarzający się umyślnie i regularnie czyn
• działania lub zaniechania naruszające prawa lub dobra członków rodziny

Działania te prowadzą do pojawienia się u ofiar niebezpieczeństwa „utraty życia, zdrowia, naruszają godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodują szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołują cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.

 

Karina opowiada, jak jej upojony alkoholem mąż udał się nagle do pokoju małej córki. Obudził ją, szarpał, następnie zaczął obrażać jej mamę, po czym zaczął ją bić. Ta krótka relacja dokładnie pokazuje stan, w którym czyjeś intencjonalne działanie prowadzi do cierpienia drugiego człowieka.

Przemoc w naszym kraju kojarzy się głównie z sytuacjami zagrażającymi życiu lub z przemocą fizyczną, która pozostawia widoczne ślady. Inne formy przemocy są często ignorowane.

PRZEMOC EMOCJONALNA to wpędzanie bliskich w nieustający strach, lęk, w przekonanie, , że bez tej osoby druga jest nikim. W poczucie tak niskiej wartości, że wyrwanie się z tego impasu wydaje się niemożliwe.

Alina od śmierci męża mieszka z Krzyśkiem, który uchodzi za wspaniałego syna. Dba o nią, przynosi leki, zakupy, załatwia formalności. Ale kiedy ma trudności w pracy, stresujące zlecenia, potrafi uprzykrzyć jej życie. Chamsko się do niej odnosi, ubliża, świadomie nie pozwala skorzystać z kuchni czy zamyka łazienkę na klucz. Mimo, że Alina chowa zawsze jakąś bułkę, aby nie zemdlała z głodu, o swoich przeżyciach nie mówi nikomu Kto by jej uwierzył? W duszy marzy o spokojnym miejscu w domu opieki. Może tam nikt by jej nie popychał i nie poniżał.

PRZEMOC PSYCHICZNA prowadzi do tego, że osoba krzywdzona przestaje ufać swoim emocjom, wierzyć w swoje osądy.

Bartek ma syndrom ADHD. Rodzice często kpią z niego w obecności innych, poniżają. Dla otoczenia jest bałaganiarzem, uparciuchem, marudą, spóźnialskim. Nie wierzy we własne siły, nie ma powodu, by się uczyć, czy zdobyć jakiś zawód. Zrezygnował nawet z hobby.

PRZEMOC SEKSUALNA to zmuszanie do czynności i zachowań seksualnych zastraszaniem,  ośmieszaniem, bądź siłą.

Zuza miała 16 lat, gdy zauważyła, że partner jej matki dziwnie się wobec niej zachowuje. Wszystko zaczęło się od komentarzy. – Ty to laska jesteś! – mówił do niej Artur. Nastolatka nie wiedziała, jak ma się zachowywać wobec niego. Starała się go unikać, ale zachowania mężczyzny stawały się coraz bardziej natarczywe, chamskie, z podtekstem erotycznym.

Zapraszamy do zapoznania się z poradnikiem poruszającym temat różnych rodzajów przemocy, których ofiarą padają dzieci:

PRZEMOC EKONOMICZNA – sprawca używa pieniędzy albo innych wartości materialnych do zaspokojenia potrzeby władzy i kontroli partnera lub przerzuca na niego odpowiedzialność za koszty utrzymania go.

Iwona ma 32 lata, dwoje dzieci, w tym niepełnosprawnego syna, jest mamą na pełen etat i zajmuje się domem. Jej mąż Przemek zarabia bardzo dobrze, jest wykształconym przedsiębiorcą, zarządza zasobami ludzkimi w firmie. Jednak jest rozczarowany, uważa, że jego żona jest do niczego. Nie skończyła studiów, nie zrobiła kariery, siedzi w domu, ale nie umie nim zarządzać: wyda każde pieniądze, jest rozrzutna. Dlatego Przemek co miesiąc wydziela jej pieniądze. Iwona nie ma własnych dochodów, nie ma też dostępu do wspólnego konta w banku, na które wpływa 500 plus od dzieci. Uważa, że to normalne, choć trudne. Nie ma za dużo czasu na szukanie pracy ani rozwijanie się, bo syn wymaga rehabilitacji. Przemek narzeka, że mógł ożenić się z inną kobietą, a nie taką, która nawet nie umie przygotować ciepłego obiadu, kiedy on sobie wypruwa żyły w pracy. Często wyśmiewa Iwonę, również w towarzystwie, ignoruje jej prośby, nie rozmawia z nią o niczym.

Więcej na ten temat przemocy ekonomicznej/finansowej można przeczytać w poradniku:

Jeśli doświadczasz przemocy nie bój się, nie jesteś sama, napisz zadzwoń, przyjdź!

Ogólnopolski Telefon dla Ofiar Przemocy w Rodzinie pracuje przez całą dobę. Tel. 800 120 002, Nr infolinii 79 88 69 599

SPIRALA PRZEMOCY

Bici synowie dorastają i znęcają się nad swoimi partnerkami i dziećmi. Krzywdzone dziewczynki wpadają w szpony toksycznych mężów. Dorosłe dzieci dręczą zniedołężniałych rodziców. Silniejsi terroryzują słabszych, zdrowi niepełnosprawnych, ci, którzy mają władzę, kontrolują i ranią swoich
podopiecznych. Przez nasze domy płynie rzeka agresji, bólu, cierpienia i przemocy.

Dlaczego ofiara nie prosi o pomoc?

Ofiara oświadcza wyuczonej bezradności. Osoba doświadczająca przemocy wręcz nie jest w stanie odejść od sprawcy, który ją fizycznie, ekonomicznie i psychicznie uzależnił od siebie. Ofiara, wielokrotnie poniżana, traci wiarę we własne siły, co z kolei potęgować może objawy stresu pourazowego,
zaburzenia lękowe i nerwicowe, a także depresję. Oprawca, przemocowiec zamyka ofiarę w klatce. Tworzy poczucie, że tylko z nim może ona przetrwać. Tym trudniej opuścić taki dom.

Dlatego zareaguj, wesprzyj, skontaktuj się!

PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA”
SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – zakładka Świętochłowice

Wpisując się w 16 Dni Akcji Przeciw Przemocy ze względu na płeć sygnalizujemy, że przemoc wobec kobiet jest pogwałceniem praw człowieka. W Polsce mamy ponad 85 tys. ofiar przemocy w rodzinie. Co tydzień z powodu przemocy domowej giną 3 Polki. Rocznie umiera ok. 500 kobiet. Ponad 9 milionów dorosłych Polaków potwierdziło, że było sprawcami przemocy w rodzinie 15 proc. skrzywdziło bliskich kilka razy, a 3 proc. wielokrotnie. Celowe krzywdzenie innej osoby to właśnie przemoc.

Zachęcamy do przeczytania poradnika, z którego można dowiedzieć się m.in:  o rodzajach przemocy, „niezrozumiałym” zachowaniu ofiar, którym zarzucamy, że nie uciekają i o miejscach, w których można uzyskać pomoc.

PRZEMOC W RODZINIE

Przemoc w  rodzinie to:

• jednorazowy, bądź też powtarzający się umyślnie i regularnie czyn
• działania lub zaniechania naruszające prawa lub dobra członków rodziny

Działania te prowadzą do pojawienia się u ofiar niebezpieczeństwa „utraty życia, zdrowia, naruszają godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodują szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołują cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.

 

Karina opowiada, jak jej upojony alkoholem mąż udał się nagle do pokoju małej córki. Obudził ją, szarpał, następnie zaczął obrażać jej mamę, po czym zaczął ją bić. Ta krótka relacja dokładnie pokazuje stan, w którym czyjeś intencjonalne działanie prowadzi do cierpienia drugiego człowieka.

Przemoc w naszym kraju kojarzy się głównie z sytuacjami zagrażającymi życiu lub z przemocą fizyczną, która pozostawia widoczne ślady. Inne formy przemocy są często ignorowane.

PRZEMOC EMOCJONALNA to wpędzanie bliskich w nieustający strach, lęk, w przekonanie, , że bez tej osoby druga jest nikim. W poczucie tak niskiej wartości, że wyrwanie się z tego impasu wydaje się niemożliwe.

Alina od śmierci męża mieszka z Krzyśkiem, który uchodzi za wspaniałego syna. Dba o nią, przynosi leki, zakupy, załatwia formalności. Ale kiedy ma trudności w pracy, stresujące zlecenia, potrafi uprzykrzyć jej życie. Chamsko się do niej odnosi, ubliża, świadomie nie pozwala skorzystać z kuchni czy zamyka łazienkę na klucz. Mimo, że Alina chowa zawsze jakąś bułkę, aby nie zemdlała z głodu, o swoich przeżyciach nie mówi nikomu Kto by jej uwierzył? W duszy marzy o spokojnym miejscu w domu opieki. Może tam nikt by jej nie popychał i nie poniżał.

PRZEMOC PSYCHICZNA prowadzi do tego, że osoba krzywdzona przestaje ufać swoim emocjom, wierzyć w swoje osądy.

Bartek ma syndrom ADHD. Rodzice często kpią z niego w obecności innych, poniżają. Dla otoczenia jest bałaganiarzem, uparciuchem, marudą, spóźnialskim. Nie wierzy we własne siły, nie ma powodu, by się uczyć, czy zdobyć jakiś zawód. Zrezygnował nawet z hobby.

PRZEMOC SEKSUALNA to zmuszanie do czynności i zachowań seksualnych zastraszaniem,  ośmieszaniem, bądź siłą.

Zuza miała 16 lat, gdy zauważyła, że partner jej matki dziwnie się wobec niej zachowuje. Wszystko zaczęło się od komentarzy. – Ty to laska jesteś! – mówił do niej Artur. Nastolatka nie wiedziała, jak ma się zachowywać wobec niego. Starała się go unikać, ale zachowania mężczyzny stawały się coraz bardziej natarczywe, chamskie, z podtekstem erotycznym.

Zapraszamy do zapoznania się z poradnikiem poruszającym temat różnych rodzajów przemocy, których ofiarą padają dzieci:

PRZEMOC EKONOMICZNA – sprawca używa pieniędzy albo innych wartości materialnych do zaspokojenia potrzeby władzy i kontroli partnera lub przerzuca na niego odpowiedzialność za koszty utrzymania go.

Iwona ma 32 lata, dwoje dzieci, w tym niepełnosprawnego syna, jest mamą na pełen etat i zajmuje się domem. Jej mąż Przemek zarabia bardzo dobrze, jest wykształconym przedsiębiorcą, zarządza zasobami ludzkimi w firmie. Jednak jest rozczarowany, uważa, że jego żona jest do niczego. Nie skończyła studiów, nie zrobiła kariery, siedzi w domu, ale nie umie nim zarządzać: wyda każde pieniądze, jest rozrzutna. Dlatego Przemek co miesiąc wydziela jej pieniądze. Iwona nie ma własnych dochodów, nie ma też dostępu do wspólnego konta w banku, na które wpływa 500 plus od dzieci. Uważa, że to normalne, choć trudne. Nie ma za dużo czasu na szukanie pracy ani rozwijanie się, bo syn wymaga rehabilitacji. Przemek narzeka, że mógł ożenić się z inną kobietą, a nie taką, która nawet nie umie przygotować ciepłego obiadu, kiedy on sobie wypruwa żyły w pracy. Często wyśmiewa Iwonę, również w towarzystwie, ignoruje jej prośby, nie rozmawia z nią o niczym.

Więcej na ten temat przemocy ekonomicznej/finansowej można przeczytać w poradniku:

Jeśli doświadczasz przemocy nie bój się, nie jesteś sama, napisz zadzwoń, przyjdź!

Ogólnopolski Telefon dla Ofiar Przemocy w Rodzinie pracuje przez całą dobę. Tel. 800 120 002, Nr infolinii 79 88 69 599

SPIRALA PRZEMOCY

Bici synowie dorastają i znęcają się nad swoimi partnerkami i dziećmi. Krzywdzone dziewczynki wpadają w szpony toksycznych mężów. Dorosłe dzieci dręczą zniedołężniałych rodziców. Silniejsi terroryzują słabszych, zdrowi niepełnosprawnych, ci, którzy mają władzę, kontrolują i ranią swoich
podopiecznych. Przez nasze domy płynie rzeka agresji, bólu, cierpienia i przemocy.

Dlaczego ofiara nie prosi o pomoc?

Ofiara oświadcza wyuczonej bezradności. Osoba doświadczająca przemocy wręcz nie jest w stanie odejść od sprawcy, który ją fizycznie, ekonomicznie i psychicznie uzależnił od siebie. Ofiara, wielokrotnie poniżana, traci wiarę we własne siły, co z kolei potęgować może objawy stresu pourazowego,
zaburzenia lękowe i nerwicowe, a także depresję. Oprawca, przemocowiec zamyka ofiarę w klatce. Tworzy poczucie, że tylko z nim może ona przetrwać. Tym trudniej opuścić taki dom.

Dlatego zareaguj, wesprzyj, skontaktuj się!

PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA”
SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – zakładka SOSNOWIEC

Obszar dziedziczenia jest tematyką, która powinna zainteresować każdego, niezależnie od wieku, stanu zdrowia i pozycji zawodowej. Każdy z nas wcześniej czy później zetknie się z problemem dziedziczenia – czy to jako spadkobierca, czy też jako testator, czyli osoba sporządzająca testament. Zwykle zapoznajemy się z zasadami prawa spadkowego wtedy, gdy myślimy o przekazaniu majątku bliskim, a także, gdy przychodzi nam załatwiać sprawy spadkowe, gdyż stajemy się spadkobiercami.

Niech przedstawiony poniżej materiał będzie swoistego rodzaju drogowskazem przekazującym wiedzę o tym, jakie i komu przysługują prawa. Zapoznanie się z problematyką dotyczącą dziedziczenia bez wątpienia ułatwi porządkowanie trudnych spraw majątkowych.

PODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE DZIEDZICZENIA

Spadek – ogół praw i obowiązków przechodzących na spadkobiercę (spadkobierców)

Testament – jednostronna czynność prawna zawierająca rozrządzenie przez spadkodawcę (testatora) swoim majątkiem na wypadek śmierci

Spadkodawca (testator) – osoba fizyczna, po której śmierci jej majątek przechodzi na inne osoby

Spadkobierca – podmiot, na który przechodzi ogół praw i obowiązków zmarłego (osoba fizyczna, osoba prawna)

Dziedziczenie – przejście, na skutek śmierci osoby fizycznej, ogółu praw i obowiązków na spadkobiorcę/spadkobierców

Wstępni – przodkowie, tj. rodzice, dziadkowie, pradziadkowie

Zstępni – potomkowie, tj. dzieci, wnuki, prawnuki

Dziedziczenie testamentowe – mamy z nim do czynienia, gdy spadkobierca pozostawił ważny testament.

Dziedziczenie ustawowe – mamy z nim do czynienia, gdy nie zostanie sporządzony ważny testament.

DZIEDZICZENIE USTAWOWE

Dziedziczenie stanowi powołanie spadkobiercy do spadku, które jest możliwe na podstawie ustawy lub na podstawie testamentu.

Dziedziczenie ustawowe zmierza do pozostawienia majątku spadkowego osobom najbliższym spadkodawcy, tj. jego małżonkowi i krewnym. Ma miejsce przede wszystkim wówczas, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu. Ponadto dziedziczenie ustawowe następuje w sytuacji, gdy:

•  testament jest nieważny,
•  testament został przez spadkodawcę odwołany,
•  osoby wskazane w testamencie zostały uznane za niegodne dziedziczenia,
•  osoby wskazane w testamencie nie przeżyły spadkodawcy,
•  osoby wskazane w testamencie odrzuciły spadek.

Kto dziedziczy na podstawie ustawy?

Prawo spadkowe przewiduje krąg podmiotów uprawnionych do dziedziczenia w pierwszej kolejności (grupy spadkobierców) względem pozostałych uprawnionych wskazanych w Kodeksie cywilnym.

Wyróżniamy następujące grupy spadkobierców:

I grupa spadkobierców: Zstępni i małżonek

W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek, dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych.

II grupa spadkobierców: Małżonek, rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa

W przypadku braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym.

Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku. W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.

III grupa spadkobierców: Dziadkowie, zstępni dziadków

W przypadku braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy, dziedziczą oni w częściach równych. Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. W braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.

IV grupa spadkobierców: Pasierbowie

W przypadku braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.

V grupa spadkobierców: Gmina lub Skarb Państwa

W przypadku braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. W sytuacji jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.

Zapraszamy do zapoznania się z tematyką dziedziczenia, w przygotowanym przez nas poniższym poradniku:

TESTAMENT I JEGO FORMY

Testament jest jedyną czynnością prawną, mocą której można rozrządzić swym majątkiem na wypadek śmierci.

Testament jest czynnością prawną:

•  jednostronną,
•  osobistą,
•  nieskierowaną do konkretnego adresata,
•  odwołalną.

Kto może sporządzić i odwołać testament?

Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela.

Testament można odwołać poprzez:

•  sporządzenie nowego testamentu,
•  zniszczenie testamentu lub pozbawienie go cech, od których zależy jego ważność,
•  dokonanie w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.

Wyróżniamy następujące formy testamentu:

I. Testamenty zwykłe:

• holograficzny (własnoręczny) – spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą,
• notarialny – testament może być sporządzony w formie aktu notarialnego,
• allograficzny – spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego.

II. Testamenty szczególne:

• ustny – jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków,
• podróżny – podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można sporządzić testament przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków,
• wojskowy – ograniczony do żołnierzy Sił Zbrojnych pełniących czynną służbę wojskową, pracowników cywilnych zatrudnionych w Siłach Zbrojnych oraz osób cywilnych towarzyszących Siłom Zbrojnym.

Należy zwrócić uwagę, że testamenty szczególne tracą moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu.

Celem uzyskania dodatkowych informacji dotyczących dziedziczenia testamentowego

zapraszamy do zapoznania się z poniższym materiałem:

Zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami i doradcami,
aby poznać swoje prawa związane z dziedziczeniem

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

Profil Stowarzyszenia DOGMA na Facebooku – Post z informacjami na temat zapisów do punktów poradniczych

ZACHOWEK 

Instytucja zachowku, uregulowana została w przepisach art. 991 – 1011 Kodeksu cywilnego. Przewiduje ona ustawową ochronę interesów majątkowych osób najbliższych spadkodawcy przed
krzywdzącym je rozrządzeniem przez niego majątkiem na wypadek śmierci.

Osobami najbliższymi spadkodawcy uprawnionymi do zachowku są zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy.

Zwrócić jednak należy uwagę, że powyższe nie oznacza, że każda z wymienionych kategorii podmiotowych będzie uprawniona do zachowku w każdym czasie. Prawo do zachowku przysługuje zstępnym, małżonkowi i rodzicom spadkodawcy jedynie wtedy, gdyby w danym konkretnym wypadku byli powołani do spadku z ustawy. O kolejności powołania w tym zakresie decydują zaś przepisy o ustawowym porządku dziedziczenia

Zachowek ma na celu celu ochronę interesów majątkowych najbliższej rodziny, która straciła możliwość dziedziczenia należnej z ustawy części spadku, w wyniku powołania do spadkobrania tylko niektórych osób z grona spadkobierców ustawowych lub osób trzecich.

Ile wynosi zachowek?

Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału.

W sytuacji, jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku (w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, powołania do spadku, bądź zapisu), przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Czy roszczenie o zapłatę zachowku ulega przedawnieniu?

Roszczenie o zapłatę zachowku, z upływem czasu ulega przedawnieniu. Termin przedawnienia roszczenia o zapłatę zachowku wynosi 5 lat. Zwrócić należy uwagę na dwa sposoby liczenia początku tego terminu, w zależności od tego, czy spadkodawca sporządził testament, czy nie.

W przypadku, gdy testamentu nie było, termin przedawnienia należy liczyć od dnia otwarcia spadku (tj. od śmierci spadkodawcy). W przypadku, gdy spadkodawca sporządził testament, termin pięcioletni liczy się od chwili ogłoszenia testamentu.

WYDZIEDZICZENIE I NIEGODNOŚĆ DZIEDZICZENIA

Niegodność dziedziczenia opiera się na założeniu, że w pewnych sytuacjach względy natury etycznej
przemawiają za pozbawieniem określonej osoby możliwości dziedziczenia po określonym spadkodawcy.

Przepis art. 928 § 1 Kodeksu cywilnego wyznacza trzy przyczyny uznania przez sąd spadkobiercy za
niegodnego:

• dopuszczenie się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,
• nakłonienie podstępem lub groźbą spadkodawcy do sporządzenia lub odwołania testamentu albo przeszkodzenie spadkodawcy podstępem lub groźbą w dokonaniu jednej z tych czynności,
• umyślne ukrycie lub zniszczenie testamentu spadkodawcy, jego podrobienie lub przerobienie albo świadome skorzystanie z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Uznanie za niegodnego dziedziczenia wyłącza spadkobiercę od dziedziczenia, tak jakby nie dożył chwili otwarcia spadku. Osobą uprawnioną do wystąpienia z powództwem o uznanie osoby za niegodną dziedziczenia jest każdy, kto ma w tym interes.

Czy testator może pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców uprawnienia do zachowku?

Testator poprzez wyrażenie woli wydziedziczenia konkretnej osoby ma możliwość pozbawienia zstępnych, małżonka i rodziców uprawnienia do zachowku. Wówczas testator musi podać przyczynę wydziedziczenia, powinna ona jasno wynikać z treści testamentu.

Jakie mogą być podstawy wydziedziczenia?

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku:

1. wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
2. dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,
3. uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami i doradcami, aby uzyskać bardziej szczegółowe informacje dotyczące dziedziczenia.

PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA”
SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ
I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka PIEKARY ŚLĄSKIE

Obszar dziedziczenia jest tematyką, która powinna zainteresować każdego, niezależnie od wieku, stanu zdrowia i pozycji zawodowej. Każdy z nas wcześniej czy później zetknie się z problemem dziedziczenia – czy to jako spadkobierca, czy też jako testator, czyli osoba sporządzająca testament. Zwykle zapoznajemy się z zasadami prawa spadkowego wtedy, gdy myślimy o przekazaniu majątku bliskim, a także, gdy przychodzi nam załatwiać sprawy spadkowe, gdyż stajemy się spadkobiercami.

Niech przedstawiony poniżej materiał będzie swoistego rodzaju drogowskazem przekazującym wiedzę o tym, jakie i komu przysługują prawa. Zapoznanie się z problematyką dotyczącą dziedziczenia bez wątpienia ułatwi porządkowanie trudnych spraw majątkowych.

PODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE DZIEDZICZENIA

Spadek – ogół praw i obowiązków przechodzących na spadkobiercę (spadkobierców)

Testament – jednostronna czynność prawna zawierająca rozrządzenie przez spadkodawcę (testatora) swoim majątkiem na wypadek śmierci

Spadkodawca (testator) – osoba fizyczna, po której śmierci jej majątek przechodzi na inne osoby

Spadkobierca – podmiot, na który przechodzi ogół praw i obowiązków zmarłego (osoba fizyczna, osoba prawna)

Dziedziczenie – przejście, na skutek śmierci osoby fizycznej, ogółu praw i obowiązków na spadkobiorcę/spadkobierców

Wstępni – przodkowie, tj. rodzice, dziadkowie, pradziadkowie

Zstępni – potomkowie, tj. dzieci, wnuki, prawnuki

Dziedziczenie testamentowe – mamy z nim do czynienia, gdy spadkobierca pozostawił ważny testament.

Dziedziczenie ustawowe – mamy z nim do czynienia, gdy nie zostanie sporządzony ważny testament.

DZIEDZICZENIE USTAWOWE

Dziedziczenie stanowi powołanie spadkobiercy do spadku, które jest możliwe na podstawie ustawy lub na podstawie testamentu.

Dziedziczenie ustawowe zmierza do pozostawienia majątku spadkowego osobom najbliższym spadkodawcy, tj. jego małżonkowi i krewnym. Ma miejsce przede wszystkim wówczas, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu. Ponadto dziedziczenie ustawowe następuje w sytuacji, gdy:

•  testament jest nieważny,
•  testament został przez spadkodawcę odwołany,
•  osoby wskazane w testamencie zostały uznane za niegodne dziedziczenia,
•  osoby wskazane w testamencie nie przeżyły spadkodawcy,
•  osoby wskazane w testamencie odrzuciły spadek.

Kto dziedziczy na podstawie ustawy?

Prawo spadkowe przewiduje krąg podmiotów uprawnionych do dziedziczenia w pierwszej kolejności (grupy spadkobierców) względem pozostałych uprawnionych wskazanych w Kodeksie cywilnym.

Wyróżniamy następujące grupy spadkobierców:

I grupa spadkobierców: Zstępni i małżonek

W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek, dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych.

II grupa spadkobierców: Małżonek, rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa

W przypadku braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym.

Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku. W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.

III grupa spadkobierców: Dziadkowie, zstępni dziadków

W przypadku braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy, dziedziczą oni w częściach równych. Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. W braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.

IV grupa spadkobierców: Pasierbowie

W przypadku braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.

V grupa spadkobierców: Gmina lub Skarb Państwa

W przypadku braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. W sytuacji jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.

Zapraszamy do zapoznania się z tematyką dziedziczenia, w przygotowanym przez nas poniższym poradniku:

TESTAMENT I JEGO FORMY

Testament jest jedyną czynnością prawną, mocą której można rozrządzić swym majątkiem na wypadek śmierci.

Testament jest czynnością prawną:

•  jednostronną,
•  osobistą,
•  nieskierowaną do konkretnego adresata,
•  odwołalną.

Kto może sporządzić i odwołać testament?

Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela.

Testament można odwołać poprzez:

•  sporządzenie nowego testamentu,
•  zniszczenie testamentu lub pozbawienie go cech, od których zależy jego ważność,
•  dokonanie w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.

Wyróżniamy następujące formy testamentu:

I. Testamenty zwykłe:

• holograficzny (własnoręczny) – spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą,
• notarialny – testament może być sporządzony w formie aktu notarialnego,
• allograficzny – spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego.

II. Testamenty szczególne:

• ustny – jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków,
• podróżny – podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można sporządzić testament przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków,
• wojskowy – ograniczony do żołnierzy Sił Zbrojnych pełniących czynną służbę wojskową, pracowników cywilnych zatrudnionych w Siłach Zbrojnych oraz osób cywilnych towarzyszących Siłom Zbrojnym.

Należy zwrócić uwagę, że testamenty szczególne tracą moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu.

Celem uzyskania dodatkowych informacji dotyczących dziedziczenia testamentowego

zapraszamy do zapoznania się z poniższym materiałem:

Zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami i doradcami,
aby poznać swoje prawa związane z dziedziczeniem

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

Profil Stowarzyszenia DOGMA na Facebooku – Post z informacjami na temat zapisów do punktów poradniczych

ZACHOWEK 

Instytucja zachowku, uregulowana została w przepisach art. 991 – 1011 Kodeksu cywilnego. Przewiduje ona ustawową ochronę interesów majątkowych osób najbliższych spadkodawcy przed
krzywdzącym je rozrządzeniem przez niego majątkiem na wypadek śmierci.

Osobami najbliższymi spadkodawcy uprawnionymi do zachowku są zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy.

Zwrócić jednak należy uwagę, że powyższe nie oznacza, że każda z wymienionych kategorii podmiotowych będzie uprawniona do zachowku w każdym czasie. Prawo do zachowku przysługuje zstępnym, małżonkowi i rodzicom spadkodawcy jedynie wtedy, gdyby w danym konkretnym wypadku byli powołani do spadku z ustawy. O kolejności powołania w tym zakresie decydują zaś przepisy o ustawowym porządku dziedziczenia

Zachowek ma na celu celu ochronę interesów majątkowych najbliższej rodziny, która straciła możliwość dziedziczenia należnej z ustawy części spadku, w wyniku powołania do spadkobrania tylko niektórych osób z grona spadkobierców ustawowych lub osób trzecich.

Ile wynosi zachowek?

Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału.

W sytuacji, jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku (w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, powołania do spadku, bądź zapisu), przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Czy roszczenie o zapłatę zachowku ulega przedawnieniu?

Roszczenie o zapłatę zachowku, z upływem czasu ulega przedawnieniu. Termin przedawnienia roszczenia o zapłatę zachowku wynosi 5 lat. Zwrócić należy uwagę na dwa sposoby liczenia początku tego terminu, w zależności od tego, czy spadkodawca sporządził testament, czy nie.

W przypadku, gdy testamentu nie było, termin przedawnienia należy liczyć od dnia otwarcia spadku (tj. od śmierci spadkodawcy). W przypadku, gdy spadkodawca sporządził testament, termin pięcioletni liczy się od chwili ogłoszenia testamentu.

WYDZIEDZICZENIE I NIEGODNOŚĆ DZIEDZICZENIA

Niegodność dziedziczenia opiera się na założeniu, że w pewnych sytuacjach względy natury etycznej
przemawiają za pozbawieniem określonej osoby możliwości dziedziczenia po określonym spadkodawcy.

Przepis art. 928 § 1 Kodeksu cywilnego wyznacza trzy przyczyny uznania przez sąd spadkobiercy za
niegodnego:

• dopuszczenie się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,
• nakłonienie podstępem lub groźbą spadkodawcy do sporządzenia lub odwołania testamentu albo przeszkodzenie spadkodawcy podstępem lub groźbą w dokonaniu jednej z tych czynności,
• umyślne ukrycie lub zniszczenie testamentu spadkodawcy, jego podrobienie lub przerobienie albo świadome skorzystanie z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Uznanie za niegodnego dziedziczenia wyłącza spadkobiercę od dziedziczenia, tak jakby nie dożył chwili otwarcia spadku. Osobą uprawnioną do wystąpienia z powództwem o uznanie osoby za niegodną dziedziczenia jest każdy, kto ma w tym interes.

Czy testator może pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców uprawnienia do zachowku?

Testator poprzez wyrażenie woli wydziedziczenia konkretnej osoby ma możliwość pozbawienia zstępnych, małżonka i rodziców uprawnienia do zachowku. Wówczas testator musi podać przyczynę wydziedziczenia, powinna ona jasno wynikać z treści testamentu.

Jakie mogą być podstawy wydziedziczenia?

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku:

1. wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
2. dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,
3. uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami i doradcami, aby uzyskać bardziej szczegółowe informacje dotyczące dziedziczenia.

PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA”
SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ
I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka MYSŁOWICE

Obszar dziedziczenia jest tematyką, która powinna zainteresować każdego, niezależnie od wieku, stanu zdrowia i pozycji zawodowej. Każdy z nas wcześniej czy później zetknie się z problemem dziedziczenia – czy to jako spadkobierca, czy też jako testator, czyli osoba sporządzająca testament. Zwykle zapoznajemy się z zasadami prawa spadkowego wtedy, gdy myślimy o przekazaniu majątku bliskim, a także, gdy przychodzi nam załatwiać sprawy spadkowe, gdyż stajemy się spadkobiercami.

Niech przedstawiony poniżej materiał będzie swoistego rodzaju drogowskazem przekazującym wiedzę o tym, jakie i komu przysługują prawa. Zapoznanie się z problematyką dotyczącą dziedziczenia bez wątpienia ułatwi porządkowanie trudnych spraw majątkowych.

PODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE DZIEDZICZENIA

Spadek – ogół praw i obowiązków przechodzących na spadkobiercę (spadkobierców)

Testament – jednostronna czynność prawna zawierająca rozrządzenie przez spadkodawcę (testatora) swoim majątkiem na wypadek śmierci

Spadkodawca (testator) – osoba fizyczna, po której śmierci jej majątek przechodzi na inne osoby

Spadkobierca – podmiot, na który przechodzi ogół praw i obowiązków zmarłego (osoba fizyczna, osoba prawna)

Dziedziczenie – przejście, na skutek śmierci osoby fizycznej, ogółu praw i obowiązków na spadkobiorcę/spadkobierców

Wstępni – przodkowie, tj. rodzice, dziadkowie, pradziadkowie

Zstępni – potomkowie, tj. dzieci, wnuki, prawnuki

Dziedziczenie testamentowe – mamy z nim do czynienia, gdy spadkobierca pozostawił ważny testament.

Dziedziczenie ustawowe – mamy z nim do czynienia, gdy nie zostanie sporządzony ważny testament.

DZIEDZICZENIE USTAWOWE

Dziedziczenie stanowi powołanie spadkobiercy do spadku, które jest możliwe na podstawie ustawy lub na podstawie testamentu.

Dziedziczenie ustawowe zmierza do pozostawienia majątku spadkowego osobom najbliższym spadkodawcy, tj. jego małżonkowi i krewnym. Ma miejsce przede wszystkim wówczas, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu. Ponadto dziedziczenie ustawowe następuje w sytuacji, gdy:

•  testament jest nieważny,
•  testament został przez spadkodawcę odwołany,
•  osoby wskazane w testamencie zostały uznane za niegodne dziedziczenia,
•  osoby wskazane w testamencie nie przeżyły spadkodawcy,
•  osoby wskazane w testamencie odrzuciły spadek.

Kto dziedziczy na podstawie ustawy?

Prawo spadkowe przewiduje krąg podmiotów uprawnionych do dziedziczenia w pierwszej kolejności (grupy spadkobierców) względem pozostałych uprawnionych wskazanych w Kodeksie cywilnym.

Wyróżniamy następujące grupy spadkobierców:

I grupa spadkobierców: Zstępni i małżonek

W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek, dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych.

II grupa spadkobierców: Małżonek, rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa

W przypadku braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym.

Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku. W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.

III grupa spadkobierców: Dziadkowie, zstępni dziadków

W przypadku braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy, dziedziczą oni w częściach równych. Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. W braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.

IV grupa spadkobierców: Pasierbowie

W przypadku braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.

V grupa spadkobierców: Gmina lub Skarb Państwa

W przypadku braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. W sytuacji jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.

Zapraszamy do zapoznania się z tematyką dziedziczenia, w przygotowanym przez nas poniższym poradniku:

TESTAMENT I JEGO FORMY

Testament jest jedyną czynnością prawną, mocą której można rozrządzić swym majątkiem na wypadek śmierci.

Testament jest czynnością prawną:

•  jednostronną,
•  osobistą,
•  nieskierowaną do konkretnego adresata,
•  odwołalną.

Kto może sporządzić i odwołać testament?

Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela.

Testament można odwołać poprzez:

•  sporządzenie nowego testamentu,
•  zniszczenie testamentu lub pozbawienie go cech, od których zależy jego ważność,
•  dokonanie w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.

Wyróżniamy następujące formy testamentu:

I. Testamenty zwykłe:

• holograficzny (własnoręczny) – spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą,
• notarialny – testament może być sporządzony w formie aktu notarialnego,
• allograficzny – spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego.

II. Testamenty szczególne:

• ustny – jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków,
• podróżny – podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można sporządzić testament przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków,
• wojskowy – ograniczony do żołnierzy Sił Zbrojnych pełniących czynną służbę wojskową, pracowników cywilnych zatrudnionych w Siłach Zbrojnych oraz osób cywilnych towarzyszących Siłom Zbrojnym.

Należy zwrócić uwagę, że testamenty szczególne tracą moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu.

Celem uzyskania dodatkowych informacji dotyczących dziedziczenia testamentowego

zapraszamy do zapoznania się z poniższym materiałem:

Zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami i doradcami,
aby poznać swoje prawa związane z dziedziczeniem

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

Profil Stowarzyszenia DOGMA na Facebooku – Post z informacjami na temat zapisów do punktów poradniczych

ZACHOWEK 

Instytucja zachowku, uregulowana została w przepisach art. 991 – 1011 Kodeksu cywilnego. Przewiduje ona ustawową ochronę interesów majątkowych osób najbliższych spadkodawcy przed
krzywdzącym je rozrządzeniem przez niego majątkiem na wypadek śmierci.

Osobami najbliższymi spadkodawcy uprawnionymi do zachowku są zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy.

Zwrócić jednak należy uwagę, że powyższe nie oznacza, że każda z wymienionych kategorii podmiotowych będzie uprawniona do zachowku w każdym czasie. Prawo do zachowku przysługuje zstępnym, małżonkowi i rodzicom spadkodawcy jedynie wtedy, gdyby w danym konkretnym wypadku byli powołani do spadku z ustawy. O kolejności powołania w tym zakresie decydują zaś przepisy o ustawowym porządku dziedziczenia

Zachowek ma na celu celu ochronę interesów majątkowych najbliższej rodziny, która straciła możliwość dziedziczenia należnej z ustawy części spadku, w wyniku powołania do spadkobrania tylko niektórych osób z grona spadkobierców ustawowych lub osób trzecich.

Ile wynosi zachowek?

Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału.

W sytuacji, jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku (w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, powołania do spadku, bądź zapisu), przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Czy roszczenie o zapłatę zachowku ulega przedawnieniu?

Roszczenie o zapłatę zachowku, z upływem czasu ulega przedawnieniu. Termin przedawnienia roszczenia o zapłatę zachowku wynosi 5 lat. Zwrócić należy uwagę na dwa sposoby liczenia początku tego terminu, w zależności od tego, czy spadkodawca sporządził testament, czy nie.

W przypadku, gdy testamentu nie było, termin przedawnienia należy liczyć od dnia otwarcia spadku (tj. od śmierci spadkodawcy). W przypadku, gdy spadkodawca sporządził testament, termin pięcioletni liczy się od chwili ogłoszenia testamentu.

WYDZIEDZICZENIE I NIEGODNOŚĆ DZIEDZICZENIA

Niegodność dziedziczenia opiera się na założeniu, że w pewnych sytuacjach względy natury etycznej
przemawiają za pozbawieniem określonej osoby możliwości dziedziczenia po określonym spadkodawcy.

Przepis art. 928 § 1 Kodeksu cywilnego wyznacza trzy przyczyny uznania przez sąd spadkobiercy za
niegodnego:

• dopuszczenie się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,
• nakłonienie podstępem lub groźbą spadkodawcy do sporządzenia lub odwołania testamentu albo przeszkodzenie spadkodawcy podstępem lub groźbą w dokonaniu jednej z tych czynności,
• umyślne ukrycie lub zniszczenie testamentu spadkodawcy, jego podrobienie lub przerobienie albo świadome skorzystanie z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Uznanie za niegodnego dziedziczenia wyłącza spadkobiercę od dziedziczenia, tak jakby nie dożył chwili otwarcia spadku. Osobą uprawnioną do wystąpienia z powództwem o uznanie osoby za niegodną dziedziczenia jest każdy, kto ma w tym interes.

Czy testator może pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców uprawnienia do zachowku?

Testator poprzez wyrażenie woli wydziedziczenia konkretnej osoby ma możliwość pozbawienia zstępnych, małżonka i rodziców uprawnienia do zachowku. Wówczas testator musi podać przyczynę wydziedziczenia, powinna ona jasno wynikać z treści testamentu.

Jakie mogą być podstawy wydziedziczenia?

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku:

1. wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
2. dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,
3. uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami i doradcami, aby uzyskać bardziej szczegółowe informacje dotyczące dziedziczenia.

PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA”
SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ
I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka POWIAT KATOWICE

Obszar dziedziczenia jest tematyką, która powinna zainteresować każdego, niezależnie od wieku, stanu zdrowia i pozycji zawodowej. Każdy z nas wcześniej czy później zetknie się z problemem dziedziczenia – czy to jako spadkobierca, czy też jako testator, czyli osoba sporządzająca testament. Zwykle zapoznajemy się z zasadami prawa spadkowego wtedy, gdy myślimy o przekazaniu majątku bliskim, a także, gdy przychodzi nam załatwiać sprawy spadkowe, gdyż stajemy się spadkobiercami.

Niech przedstawiony poniżej materiał będzie swoistego rodzaju drogowskazem przekazującym wiedzę o tym, jakie i komu przysługują prawa. Zapoznanie się z problematyką dotyczącą dziedziczenia bez wątpienia ułatwi porządkowanie trudnych spraw majątkowych.

PODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE DZIEDZICZENIA

Spadek – ogół praw i obowiązków przechodzących na spadkobiercę (spadkobierców)

Testament – jednostronna czynność prawna zawierająca rozrządzenie przez spadkodawcę (testatora) swoim majątkiem na wypadek śmierci

Spadkodawca (testator) – osoba fizyczna, po której śmierci jej majątek przechodzi na inne osoby

Spadkobierca – podmiot, na który przechodzi ogół praw i obowiązków zmarłego (osoba fizyczna, osoba prawna)

Dziedziczenie – przejście, na skutek śmierci osoby fizycznej, ogółu praw i obowiązków na spadkobiorcę/spadkobierców

Wstępni – przodkowie, tj. rodzice, dziadkowie, pradziadkowie

Zstępni – potomkowie, tj. dzieci, wnuki, prawnuki

Dziedziczenie testamentowe – mamy z nim do czynienia, gdy spadkobierca pozostawił ważny testament.

Dziedziczenie ustawowe – mamy z nim do czynienia, gdy nie zostanie sporządzony ważny testament.

DZIEDZICZENIE USTAWOWE

Dziedziczenie stanowi powołanie spadkobiercy do spadku, które jest możliwe na podstawie ustawy lub na podstawie testamentu.

Dziedziczenie ustawowe zmierza do pozostawienia majątku spadkowego osobom najbliższym spadkodawcy, tj. jego małżonkowi i krewnym. Ma miejsce przede wszystkim wówczas, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu. Ponadto dziedziczenie ustawowe następuje w sytuacji, gdy:

•  testament jest nieważny,
•  testament został przez spadkodawcę odwołany,
•  osoby wskazane w testamencie zostały uznane za niegodne dziedziczenia,
•  osoby wskazane w testamencie nie przeżyły spadkodawcy,
•  osoby wskazane w testamencie odrzuciły spadek.

Kto dziedziczy na podstawie ustawy?

Prawo spadkowe przewiduje krąg podmiotów uprawnionych do dziedziczenia w pierwszej kolejności (grupy spadkobierców) względem pozostałych uprawnionych wskazanych w Kodeksie cywilnym.

Wyróżniamy następujące grupy spadkobierców:

I grupa spadkobierców: Zstępni i małżonek

W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek, dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych.

II grupa spadkobierców: Małżonek, rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa

W przypadku braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym.

Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku. W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.

III grupa spadkobierców: Dziadkowie, zstępni dziadków

W przypadku braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy, dziedziczą oni w częściach równych. Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. W braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.

IV grupa spadkobierców: Pasierbowie

W przypadku braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.

V grupa spadkobierców: Gmina lub Skarb Państwa

W przypadku braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. W sytuacji jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.

Zapraszamy do zapoznania się z tematyką dziedziczenia, w przygotowanym przez nas poniższym poradniku:

TESTAMENT I JEGO FORMY

Testament jest jedyną czynnością prawną, mocą której można rozrządzić swym majątkiem na wypadek śmierci.

Testament jest czynnością prawną:

•  jednostronną,
•  osobistą,
•  nieskierowaną do konkretnego adresata,
•  odwołalną.

Kto może sporządzić i odwołać testament?

Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela.

Testament można odwołać poprzez:

•  sporządzenie nowego testamentu,
•  zniszczenie testamentu lub pozbawienie go cech, od których zależy jego ważność,
•  dokonanie w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.

Wyróżniamy następujące formy testamentu:

I. Testamenty zwykłe:

• holograficzny (własnoręczny) – spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą,
• notarialny – testament może być sporządzony w formie aktu notarialnego,
• allograficzny – spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego.

II. Testamenty szczególne:

• ustny – jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków,
• podróżny – podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można sporządzić testament przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków,
• wojskowy – ograniczony do żołnierzy Sił Zbrojnych pełniących czynną służbę wojskową, pracowników cywilnych zatrudnionych w Siłach Zbrojnych oraz osób cywilnych towarzyszących Siłom Zbrojnym.

Należy zwrócić uwagę, że testamenty szczególne tracą moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu.

Zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami i doradcami,
aby poznać swoje prawa związane z dziedziczeniem

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

Profil Stowarzyszenia DOGMA na Facebooku – Post z informacjami na temat zapisów do punktów poradniczych

ZACHOWEK 

Instytucja zachowku, uregulowana została w przepisach art. 991 – 1011 Kodeksu cywilnego. Przewiduje ona ustawową ochronę interesów majątkowych osób najbliższych spadkodawcy przed
krzywdzącym je rozrządzeniem przez niego majątkiem na wypadek śmierci.

Osobami najbliższymi spadkodawcy uprawnionymi do zachowku są zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy.

Zwrócić jednak należy uwagę, że powyższe nie oznacza, że każda z wymienionych kategorii podmiotowych będzie uprawniona do zachowku w każdym czasie. Prawo do zachowku przysługuje zstępnym, małżonkowi i rodzicom spadkodawcy jedynie wtedy, gdyby w danym konkretnym wypadku byli powołani do spadku z ustawy. O kolejności powołania w tym zakresie decydują zaś przepisy o ustawowym porządku dziedziczenia

Zachowek ma na celu celu ochronę interesów majątkowych najbliższej rodziny, która straciła możliwość dziedziczenia należnej z ustawy części spadku, w wyniku powołania do spadkobrania tylko niektórych osób z grona spadkobierców ustawowych lub osób trzecich.

Ile wynosi zachowek?

Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału.

W sytuacji, jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku (w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, powołania do spadku, bądź zapisu), przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Czy roszczenie o zapłatę zachowku ulega przedawnieniu?

Roszczenie o zapłatę zachowku, z upływem czasu ulega przedawnieniu. Termin przedawnienia roszczenia o zapłatę zachowku wynosi 5 lat. Zwrócić należy uwagę na dwa sposoby liczenia początku tego terminu, w zależności od tego, czy spadkodawca sporządził testament, czy nie.

W przypadku, gdy testamentu nie było, termin przedawnienia należy liczyć od dnia otwarcia spadku (tj. od śmierci spadkodawcy). W przypadku, gdy spadkodawca sporządził testament, termin pięcioletni liczy się od chwili ogłoszenia testamentu.

WYDZIEDZICZENIE I NIEGODNOŚĆ DZIEDZICZENIA

Niegodność dziedziczenia opiera się na założeniu, że w pewnych sytuacjach względy natury etycznej
przemawiają za pozbawieniem określonej osoby możliwości dziedziczenia po określonym spadkodawcy.

Przepis art. 928 § 1 Kodeksu cywilnego wyznacza trzy przyczyny uznania przez sąd spadkobiercy za
niegodnego:

• dopuszczenie się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,
• nakłonienie podstępem lub groźbą spadkodawcy do sporządzenia lub odwołania testamentu albo przeszkodzenie spadkodawcy podstępem lub groźbą w dokonaniu jednej z tych czynności,
• umyślne ukrycie lub zniszczenie testamentu spadkodawcy, jego podrobienie lub przerobienie albo świadome skorzystanie z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Uznanie za niegodnego dziedziczenia wyłącza spadkobiercę od dziedziczenia, tak jakby nie dożył chwili otwarcia spadku. Osobą uprawnioną do wystąpienia z powództwem o uznanie osoby za niegodną dziedziczenia jest każdy, kto ma w tym interes.

Czy testator może pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców uprawnienia do zachowku?

Testator poprzez wyrażenie woli wydziedziczenia konkretnej osoby ma możliwość pozbawienia zstępnych, małżonka i rodziców uprawnienia do zachowku. Wówczas testator musi podać przyczynę wydziedziczenia, powinna ona jasno wynikać z treści testamentu.

Jakie mogą być podstawy wydziedziczenia?

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku:

1. wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
2. dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,
3. uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami i doradcami, aby uzyskać bardziej szczegółowe informacje dotyczące dziedziczenia.

PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA”
SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ
I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka POWIAT PSZCZYŃSKI