Żory

Z roku na rok problem zadłużenia dotyka coraz większego grona Polaków. Obecna sytuacja gospodarcza sprawia, że pogłębiają się przede wszystkim kłopoty finansowe osób już wcześniej zadłużonych, jednakże problem jest globalny i z utratą płynności finansowej mierzą się wszyscy niezależnie od grupy wiekowej czy miejsca zamieszkania. Dodatkowo wychodzeniu z długów nie pomaga rosnąca inflacja, a co za tym idzie podwyżki cen, oraz też rat kredytów. 

Wierzyciel który nie może odzyskać swoich pieniędzy na drodze polubownej, najczęściej kieruje sprawę do komornika sądowego, który prowadzi ostatni etap windykacji należności. Niniejszy poradnik skierowany jest przede wszystkim do osób, które muszą zmierzyć się z egzekucją komorniczą i potrzebują pomocy w zrozumieniu skomplikowanych zasad postępowania egzekucyjnego. Poradnik porusza krok po kroku tematykę czynności dokonywanych przez komornika, przybliżenie naszych praw i obowiązków oraz rady, jak zachować się w danej sytuacji, aby postępowanie zakończyło się bez nadmiernej uciążliwości.

NIE UCIEKAJMY OD PROBLEMÓW

Kiedy nasza sytuacja życiowa będzie na tyle trudna, że do naszych drzwi zapuka komornik sądowy, po pierwsze nie bagatelizujmy problemu, który sam nie zniknie. Pamiętajmy, że komornik, oprócz tego, że jest funkcjonariuszem publicznym, to przede wszystkim człowiek, który widząc starania dłużnika, może przeprowadzić egzekucje w sposób najmniej uciążliwy. Współpraca z komornikiem zawsze się opłaca i może nam oszczędzić wielu stresów związanych z kolejnymi etapami egzekucji.

ZAWSZE ODBIERAJMY I CZYTAJMY KORESPONDENCJĘ

Jeśli nie wiemy, że wierzyciel zamierza oddać sprawę do komornika i odbierzemy list z kancelarii komorniczej, pamiętajmy, że przy pierwszej czynności egzekucyjnej komornik doręcza dłużnikowi zawiadomienie o wszczęciu egzekucji, w której podaje treść tytułu wykonawczego i wymienia sposoby egzekucji.

Zawiadomienie, jak i inna przekazywana korespondencja, niesie za sobą wiele istotnych informacji, z którymi powinniśmy się zapoznać, np.:

• kto i na jakiej podstawie dochodzi należności;
• przeciwko komu została wszczęta egzekucja;
• jaka jest wysokość dochodzonego roszczenia;
• jakie sposoby egzekucji wniósł wierzyciel;
• na jakim etapie jest obecnie postępowanie egzekucyjne;

Znając treść zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, możemy podjąć odpowiednie kroki prawne, jeśli stwierdzimy, że egzekucja nie powinna być prowadzona. Zdarza się, że wierzyciel w dalszym ciągu dochodzi należności, która została już przez nas w całości lub części uregulowana lub w wyniku błędu wierzyciela egzekucja zostanie skierowane przeciwko osobie, która dłużnikiem nie jest.

TYTUŁ WYKONAWCZY

Podstawą egzekucji sądowej jest tytuł wykonawczy, bez którego wszczęcie postępowania przez komornika jest niedopuszczalne. Tytuł wykonawczy wyznacza granice egzekucji – to znaczy, że wskazuje, kto jest dłużnikiem, a kto wierzycielem oraz jakie świadczenie ma być spełnione.

Tytuł wykonawczy = tytuł egzekucyjny + klauzula wykonalności

Kiedy przeciwko nam zostanie wydany tytuł egzekucyjny (wyroki, nakazy zapłaty, postanowienia), kolejny etapem jest wystąpienie przez wierzyciela o klauzulę wykonalności, która jest urzędowym stwierdzeniem przez sąd, że obowiązek określony w tytule egzekucyjnym podlega wykonaniu przy zastosowaniu przymusu. Wszystkie urzędy oraz osoby, których to dotyczy, mają obowiązek podporządkować się tytułowi wykonawczemu i udzielić wszelkiej pomocy do jego wykonania.

KLAUZULA NA MAŁŻONKA DŁUŻNIKA

Pamiętajmy, że jeżeli dłużnik pozostaje w związku małżeńskim, w celu egzekucji z majątku wspólnego małżonków, konieczne jest uzyskanie klauzuli wykonalności także przeciwko współmałżonkowi. Dłużnikowi przysługuje zażalenie na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności. Tygodniowy termin wniesienia biegnie od daty doręczenia mu zawiadomienia o wszczęciu egzekucji.

Zapraszamy do zapoznania się z poradnikiem dotyczącym egzekucji komorniczej:

SPOSOBY EGZEKUCJI

Składając wniosek egzekucyjny do komornika, to wierzyciel decyduje, w jaki sposób może być prowadzona egzekucja świadczeń. Wniosek o wszczęcie egzekucji lub żądanie przeprowadzenia egzekucji z urzędu bez wskazania sposobów egzekucji umożliwia komornikowi prowadzenie postępowania według wszystkich dopuszczalnych sposobów, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości.

Sposoby egzekucji świadczenia pieniężnego polegają na egzekucji z:

• ruchomości,
• wynagrodzenia za pracę,
• rachunków bankowych,
• wierzytelności,
• innych praw majątkowych (z dziedziny własności przemysłowej, udziałów w spółkach handlowych, papierów wartościowych, prawa do żądania działu majątku),
• nieruchomości.

Wierzycielowi przysługuje prawo do wskazania kilku sposobów egzekucji, przy czym ma obowiązek zastosować sposób najmniej uciążliwy dla dłużnika.

EGZEKUCJA Z RUCHOMOŚCI

Do egzekucji z ruchomości przystępuje się przez jej zajęcie i wpisanie ruchomości do protokołu z czynności egzekucyjnych. Komornik może zająć rzecz ruchomą dłużnika znajdującą się w jego władaniu, a wyjątkowo rzeczy znajdujące się we władaniu innych osób, w tym wierzyciela. Ruchomości znajdujące się we władaniu osoby trzeciej można zająć tylko wtedy, gdy osoba trzecia wyraża zgodę na ich zajęcie, albo przyznaje, iż stanowią one własność dłużnika, a także w wypadkach wskazanych w ustawie. W przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych komornik może zająć także ruchomości będące we władaniu osoby zamieszkującej wspólnie z dłużnikiem bez zgody tej osoby, chyba że przedstawi ona dowód, że ruchomości są jej własnością. Wartość zajętej rzeczy określa komornik w protokole, kierując się swoją wiedzą i doświadczeniem życiowym. Jeżeli zajdzie taka potrzeba może powołać biegłego, zwłaszcza gdy strony kwestionują wartość zajętych rzeczy określoną przez komornika.

Przykład 1

Komornik prowadzi postępowanie przeciwko Ani i znajduje w jej mieszkaniu laptop, który Ania pożyczyła od koleżanki. Pomimo sprzeciwu, komornik zajmuje ruchomości zgodnie z prawem, gdyż nie bada kto jest właścicielem rzeczy, tylko kto ją posiadał. W takim przypadku interwencje musi podjąć właściciel laptopa, aby wyłączyć swoją rzecz spod egzekucji.

Przykład 2

Komornik udał się do mieszkania partnera Ani, który od dłuższego czasu korzysta z pożyczonego od niej laptopa, którego Ania jest właścicielką. Jeśli partner nie wyrazi zgody na zajęcie laptopa i nie przyzna, że należy on do Ani, komornik nie będzie mógł przystąpić do zajęcia rzeczy.

Przykład 3

Ania zobowiązana jest do płacenia alimentów. Podczas jej nieobecności do mieszkania puka komornik, którego wpuszcza partner Ani. Komornik znajduje wartościowy laptop i zajmuje go, pomimo twierdzeń partnera, że laptop stanowi jego własność, czego partner nie może udowodnić. Zajęte ruchomości komornik pozostawi we władaniu osoby, u której je zajął. Z ważnych przyczyn komornik może je oddać pod dozór innej osobie, nie wyłączając wierzyciela. Osoby te pełnią obowiązki dozorcy.

Drugim etapem jest sprzedaż zajętych ruchomości, która nie może nastąpić wcześniej niż siódmego dnia od daty zajęcia, z kilkoma wyjątkami
np. rzeczy, które ulegają szybkiemu zepsuciu. Najbardziej powszechną formą sprzedaży ruchomości jest licytacja publiczna. O terminie i miejscu licytacji komornik zawiadamia dłużnika najpóźniej na trzy dni przed dniem licytacji. Cena wywołania w pierwszym terminie licytacji publicznej wynosi ¾ wartości szacunkowej. Jeżeli licytacja w pierwszym terminie nie dojdzie do skutku, zajęte ruchomości mogą być sprzedane w drugim terminie licytacyjnym. Cena wywołania w drugim terminie licytacyjnym wynosi ½ wartości szacunkowej. W przypadku braku licytantów wierzyciel może przejąć ruchomość na własność.

Zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami i doradcami, aby poznać możliwe rozwiązania swoich trudności.
PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA” SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

 PROFIL STOWARZYSZENIA DOGMA NA FACEBOOKU
– POST Z INFORMACJAMI NA TEMAT ZAPISÓW DO PUNKTÓW PORADNICZYCH

EGZEKUCJA Z WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ

Komornik, dokonując zajęcia wynagrodzenia za pracę, kieruje dwa pisma: jedno do dłużnika i jedno do pracodawcy. W piśmie do dłużnika komornik wskazuje, że nie wolno mu odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia, ani rozporządzać nim w żaden inny sposób. Nie dotyczy to jednak tej części wynagrodzenia, która zgodnie z przepisami wolna jest od zajęcia. Z kolei w piśmie do pracodawcy komornik wzywa go, by nie wypłacał dłużnikowi poza częścią wolną od zajęcia żadnego wynagrodzenia, lecz  przekazywał je komornikowi. Pracodawca z pensji może potrącać maksymalnie 50% wynagrodzenia netto z zachowaniem kwoty wolnej od potrąceń, z wyjątkiem alimentów, które potrącane są do 60% z wyłączeniem kwoty wolnej od potrąceń.

Przykład 1

Tomek zarabia najniższe wynagrodzenie i pracodawca z wyłączeniem alimentów nie dokona żadnego potrącenia na rzecz komornika. Jest to kwota zwolniona spod egzekucji.

Przykład 2

Tomek zarabia 500 zł więcej niż najniższe wynagrodzenie, wówczas pracodawca potrąci całość ponad pensję minimalną z wyłączeniem alimentów.

Przykład 3

Tomek zarabia 8000 zł więcej niż najniższe wynagrodzenie, wówczas pracodawca potrąci połowę wypłaty z wyłączeniem alimentów.

Obecnie jeśli dłużnik pracuje tylko na umowę zlecenie, traktowany jest tak samo jak osoba z umową o pracę. Zajęcie całego wynagrodzenia z tytułu zlecenia możliwe jest wyłącznie wtedy, gdy jest to kolejne źródło dochodu.

EGZEKUCJA Z RACHUNKU BANKOWEGO

Z rachunku bankowego komornik może potrącić wszystkie środki pieniężne ponad wykorzystany przez dłużnika odnawialny limit miesięczny uzależniony od wysokości obowiązującego wynagrodzenia minimalnego w danym roku. Miesięczny odnawialny limit wynosi 75% minimalnego wynagrodzenia. Kwota wolna odnawia się w każdym kolejnym miesiącu rozliczeniowym.

Przykład

Karolina posiada na zajętym przez komornika rachunku bankowym środki finansowe w wysokości 5000 zł. W zależności od tego, ile będzie wynosiła ustawowo najniższa płaca w danym roku (np. 1 lipca 2023 r. – od 3600 zł brutto), Karolina będzie mogła pobrać z rachunku 75% najniższej krajowej (2700 zł), a pozostała kwota zostanie przekazana komornikowi (2300 zł). Komornik może zająć wierzytelność z rachunku wspólnego prowadzonego dla dłużnika i osób trzecich. Dalsze czynności komornik prowadzi do udziału przypadającego dłużnikowi w rachunku wspólnym stosownie do treści umowy rachunku bankowego, którą dłużnik jest obowiązany przedłożyć komornikowi w terminie tygodnia od daty zajęcia.

EGZEKUCJA Z NIERUCHOMOŚCI

Egzekucja z nieruchomości należy do komornika działającego przy sądzie, w którego okręgu nieruchomość jest położona i może być zainicjowana wyłącznie na wniosek wierzyciela. Jest to najbardziej uciążliwy dla dłużnika sposób prowadzenia egzekucji, gdyż może doprowadzić do utraty mieszkania i wiąże się z wysokim kosztami postępowania.

Procedura egzekucji z nieruchomości obejmuje 5 etapów:

• Zajęcie nieruchomości: Najpierw komornik wystawia dla dłużnika wezwanie do zapłaty długu w ciągu dwóch tygodni. Jeśli nie przyniesie to efektu, przystąpi do opisu i oszacowania wartości nieruchomości. Z chwilą doręczenia wezwania lub dokonania stosownego wpisu w księdze wieczystej następuje tzw. zajęcie nieruchomości.
• Opis i oszacowanie wartości zajętej nieruchomości: Jeśli dłużnik nie ureguluje długu względem wierzyciela w określonym w wezwaniu terminie, komornik dokona opisu
  i oszacowania nieruchomości na wniosek wierzyciela.
• Obwieszczenie o licytacji: Komornik wyznacza i ogłasza termin licytacji po dwóch tygodniach od uprawomocnienia się opisu i oszacowania wartości nieruchomości.
• Licytacja i przybicie nieruchomości: Licytację prowadzi komornik pod nadzorem sędziego. Najniższa kwota, za jaką można kupić licytowaną nieruchomość na pierwszej licytacji, wynosi ³/₄ sumy oszacowania, a na drugiej ²/₃. W licytacji nie może wziąć udziału dłużnik, rodzina dłużnika, komornik ani jego rodzina, osoba obecna na licytacji w charakterze urzędowym, ani licytant, który nie wykonał warunków poprzedniej licytacji.
• Podział sumy uzyskanej z licytacji. Po wpłynięciu pieniędzy na rachunek depozytowy sądu komornik przygotowuje plan ich podziału między wierzycieli. Dłużnik może wnieść przeciwko niemu zarzuty w ciągu dwóch tygodni.

Prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności na rzecz nowego właściciela jest tytułem wykonawczym do wprowadzenia nabywcy
w posiadanie nieruchomości i opróżnienia znajdujących się na tej nieruchomości pomieszczeń bez potrzeby

RZECZY I WIERZYTELNOŚCI WYŁĄCZONE SPOD EGZEKUCJI

Zgodnie z art 829 kpc. „Nie podlegają egzekucji:

• przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;
• zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca;
• jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów;
• narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem pojazdów mechanicznych;
• u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę – pieniądze w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy na czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nieotrzymującego stałej płacy – pieniądze niezbędne dla niego
  i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie;
• przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia
  i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową i środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym, o którym mowa w ustawie o organizacji rynku mleka
  i przetworów mlecznych.

Również wierzytelności są wyłączone a listę zawiera art. 831 kpc:

• sumy i świadczenia w naturze wyasygnowane na pokrycie wydatków lub wyjazdów w sprawach służbowych;
• sumy przyznane przez Skarb Państwa na specjalne cele, chyba, że wierzytelność egzekwowana powstała w związku
  z urzeczywistnieniem tych celów albo z tytułu obowiązku alimentacyjnego;
• środki pochodzące z programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w myśl ustawy o finansach publicznych, chyba, że wierzytelność egzekwowana powstała w związku
  z realizacją projektu, na który środki te były przeznaczone;
• prawa niezbywalne, chyba, że możność ich zbycia wyłączono umową, a świadczenia nadaje się do egzekucji albo wykonanie prawa może być powierzone komu innemu;
• świadczenia z ubezpieczeń osobowych oraz odszkodowania
  z ubezpieczeń majątkowych – nie dotyczy to egzekucji mającej na celu zaspokojenie roszczeń z tytułu alimentów;
• świadczenia z pomocy społecznej;
• wierzytelności przypadające dłużnikowi z budżetu państwa lub od Narodowego Funduszu Zdrowia z tytułu udzielania świadczeń opieki zdrowotnej przed ukończeniem udzielania tych świadczeń, w wysokości 75 % każdorazowej wypłaty, chyba, że chodzi
  o wierzytelności pracowników dłużnika lub świadczeniodawców.

KOSZTY POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO

Komornik za przeprowadzanie czynności egzekucyjnych pobiera opłaty, które są formą jego wynagrodzenia i zwrotem pozostałych kosztów postępowania.

• Podstawowa opłata egzekucyjna to 10% wartości wyegzekwowanego świadczenia i nie mniej niż:
  • 200 zł – dotyczy to odzyskania długu na mocy egzekucji
    z wierzytelności, rachunku bankowego, pensji lub świadczeń z zabezpieczenia społecznego;
  • 300 zł – gdy należność została odzyskana w inny sposób;
• 3% (ale nie mniej niż 150 zł) – jeśli dłużnik spłaci dług w ciągu miesiąca;
• 5% – gdy przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego zostanie umorzone na wniosek wierzyciela.

W najlepszej sytuacji będziemy, gdy spłacimy dług w całości, ale pod warunkiem, że uregulujemy należność w ciągu miesiąca od dnia otrzymania pisma o rozpoczęciu egzekucji, wówczas oplata egzekucyjna będzie niższa. Dodatkowo dłużnika obciążają liczne wydatki min. koszty korespondencji, zapytań do właściwych urzędów czy opłaty za przelewy bankowe.

OBRONA DŁUŻNIKA

Podstawowym środkiem obrony przed egzekucją jest powództwo zawarte w art. 840 kpc. Należy je wytoczyć przeciwko wierzycielowi w sądzie,
w okręgu którego prowadzona jest egzekucja. Ta ustawowa ochrona dotyczy trzech przypadków:

1. Pierwszy przypadek odnosi się do tytułu wykonawczego, który nie jest orzeczeniem sądu. Może więc dotyczyć na przykład ugody lub aktu notarialnego. Chodzi tu o sytuację, kiedy dłużnik chce wykazać nieuczciwość wierzyciela, twierdząc, że dokument w swojej treści nie opiewał na takie zobowiązanie.
2. Druga sytuacja najczęściej dotyczy tego, że po powstaniu tytułu wykonawczego zaszło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło. Najczęściej jest to przypadek, że dłużnik już spełnił świadczenie, a wierzyciel dochodzi go pomimo to lub doszło do potrącenia wierzytelności.
3. Trzeci scenariusz odnosi się do sytuacji, w której wierzyciel objął egzekucją majątek wspólny obu małżonków, a jeden
   z nich wykaże, że egzekwowane świadczenie nie należy się wierzycielowi. Może być to sytuacja, gdy na przykład małżonek ma prawo potrącenia własnej wierzytelności.

SKARGA NA CZYNNOŚCI KOMORNIKA

W przypadku nieprawidłowego działania bądź zaniechania przez komornika określonych czynności, strony postępowania oraz jego uczestnicy mogą złożyć skargę na czynność komornika. Ma ona na celu obronę ich praw oraz prowadzenie postępowania egzekucyjnego przez komornika sądowego zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Skargę na czynność komornika sądowego składamy do Sądu Rejonowego, przy którym działa Komornik Sądowy, jednakże za jego pośrednictwem. Ma to na celu przyśpieszenie jej rozpatrzenia, ponieważ w przypadku, w którym komornik ją uznaje, może od razu dokonać zmiany zaskarżonej czynności bądź jej dokonania. Komornik na rozpatrzenie skargi ma 3 dni i jeśli uzna ją za bezpodstawną, skargę z wyjaśnieniem przekazuje do Sądu Rejonowego, przy którym działa. Skarga podlega opłacie wymienionej w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i w czerwcu 2023 r. wynosi 50,00 zł.

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

• telefonicznie pod nr tel. 32 434-83-02 w godzinach pracy urzędu lub
• elektronicznie poprzez email wps@um.zory.pl lub stronę https://zapisy-np.ms.gov.pl/ 
• osobiście – stawiając się w urzędzie

Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka ŻORY

Masz problem, czujesz się bezradny, nie wiesz od czego zacząć? Masz pytania, wątpliwości?
Obawiasz się o swoje prawa?

Do dyspozycji seniorów jest nasza infolinia: 798869559. Po prostu zadzwoń!

Przeszczepy stały się rewolucją w medycynie i wymusiły wprowadzenie regulacji prawnych w przedmiotowym zakresie. Przeszczepy muszą być bowiem zgodne zarówno z wiedzą medyczną, jak i przepisami prawa. Ogólnopolski Dzień Transplantacji obchodzony jest 26 stycznia, w rocznicę pierwszego udanego przeszczepu nerki w 1966 r. w Pierwszej Klinice Chirurgicznej Akademii Medycznej w Warszawie. Był to wtedy 621. taki zabieg na świecie.

Wedle definicji ustalonej przez WHO pojęcie „transplantacja” oznacza „przeniesienie ludzkich komórek, tkanek lub narządów od dawcy do biorcy w celu przywrócenia funkcji organizmu”. Przez transplantację należy rozumieć metodę leczenia za pomocą wymiany tkanek lub całych organów. Przeszczepianie narządów jest sposobem leczenia pacjentów z krańcową̨ niewydolnością̨ narządu. Reasumując, przeszczepienie (transplantacja) to postępowanie operacyjne polegające na przeniesieniu tkanki lub narządu w miejsce brakującego narządu, ubytku lub uszkodzenia, prowadzącego do daleko posuniętej niewydolności. Przeszczepianie narządów jako zabieg medyczny ratujący zdrowie lub życie pacjenta jest rozpowszechnioną praktyką we wszystkich krajach rozwiniętych.

JAKIE AKTY PRAWNE REGULUJĄ KWESTIĘ TRANSPLANTACJI?

Podstawowym aktem prawnym regulującym obecnie zasady transplantacji jest Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz. U. z 2020 r. poz. 2134 z późn. zm.). Obowiązuje ona od 1 stycznia 2006 roku. Jest to uregulowanie kompleksowe i określa w szczególności zasady pobierania, przechowywania i przeszczepiania komórek, w tym komórek krwiotwórczych szpiku, krwi obwodowej oraz krwi pępowinowej, a także zasady postępowania w zakresie pobierania, przechowywania
i przeszczepiania tkanek i narządów pochodzących od żywych dawców oraz ze zwłok.

Ustawa nie reguluje natomiast:

• pobierania, przeszczepiania komórek rozrodczych, gonad, tkanek zarodkowych i płodowych oraz narządów rozrodczych lub ich części;
• pobierania, przechowywania i dystrybucji krwi do celów jej przetaczania, oddzielenia jej składników lub przetworzenia w leki;
• pobierania i autologicznego przeszczepiania lub pobierania
  i autologicznego zastosowania komórek i tkanek w czasie tej samej procedury chirurgicznej, gdy pobrane komórki i tkanki nie są poddawane przetwarzaniu, testowaniu, sterylizacji lub przechowywaniu.

Problematykę krwi w polskim prawie reguluje ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 318).

Z uwagi na członkostwo Polski w Unii Europejskiej wiążą nas również postanowienia Dyrektywy 2004/23/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie ustalenia norm jakości i bezpiecznego oddawania, pobierania, testowania, przetwarzania, konserwowania, przechowywania i dystrybucji tkanek i komórek ludzkich (Dz. U. UE. L. z 2004 r. Nr 102, str. 48 z późn. zm.).

KTO MOŻE BYĆ DAWCĄ?

Z uwagi na osobę dawcy istnieje podstawowy podział:

• ex mortuo – wówczas, gdy transplant pozyskuje się ze zwłok,
• ex vivo – gdy dawcą przeszczepu jest żywy człowiek.

W praktyce znakomitą większość przeszczepów wykonuje się od zmarłych.

POBIERANIE KOMÓREK, TKANEK LUB NARZĄDÓW ZE ZWŁOK LUDZKICH

Komórki, tkanki i narządy mogą być pobierane ze zwłok ludzkich po stwierdzeniu zgonu w celach diagnostycznych, leczniczych, naukowych i dydaktycznych. Komórki, tkanki lub narządy ze zwłok ludzkich mogą być pobierane również w czasie sekcji zwłok. W myśl aktualnych przepisów, dla celów związanych z transplantologią stwierdzenie zgonu następuje w wyniku ustalenia, że doszło do trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu (śmierci mózgu) lub do nieodwracalnego zatrzymania krążenia poprzedzającego pobranie narządów. Trwałe nieodwracalne ustanie czynności mózgu (śmierć mózgu) lub nieodwracalne zatrzymanie krążenia poprzedzające pobranie narządów, stwierdza jednomyślnie dwóch lekarzy specjalistów posiadających II stopień specjalizacji lub tytuł specjalisty.

Trwałe nieodwracalne ustanie czynności mózgu (śmierć mózgu) stwierdzają:

• specjalista w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii lub neonatologii,
• specjalista w dziedzinie neurologii, neurologii dziecięcej lub neurochirurgii.

Nieodwracalne zatrzymanie krążenia poprzedzające pobranie narządów stwierdzają:

• specjalista w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii lub neonatologii,
• specjalista dziedzinie medycyny ratunkowej, chorób wewnętrznych, kardiologii, kardiologii dziecięcej lub pediatrii. 

Procedura stwierdzenia zgonu w wyniku śmierci mózgu lub nieodwracalnego zatrzymania krążenia jest określona bardzo szczegółowo w przepisach prawa. Powodem takiego stanu rzeczy jest maksymalna dbałość o to, aby nie dochodziło w tym względzie do pomyłek czy nadużyć. Warto wspomnieć, iż lekarze specjaliści stwierdzający śmierć mózgu lub nieodwracalne zatrzymanie krążenia nie mogą następnie prowadzić czynności bezpośrednio związanych z procedurą przeszczepiania. 

Zawsze trzeba mieć na względzie, iż wartość życia każdego człowieka jest jednakowa i nie ma możliwości, aby poświęcić życie jednego człowieka (potencjalnego dawcy) na rzecz innego (potencjalnego biorcy) – niezależnie od tego, który z nich ma większe szanse przeżycia ze względu na stan zdrowia. Artykuł 11 ustawy transplantacyjnej stanowi, iż lekarz pobierający ze zwłok ludzkich komórki, tkanki lub narządy jest obowiązany zapewnić nadanie zwłokom należytego wyglądu. Przez określenie „należyty wygląd” należy rozumieć przywrócenie wyglądu zbliżonego do tego, który miał zmarły przed śmiercią. Bez wątpienia lekarz powinien wykazać się empatią, taktem oraz zrozumieniem sytuacji członków rodziny i osób bliskich, którym ciało zmarłego zostanie wydane.

Zapraszamy do zapoznania się z poradnikiem dotyczącym regulacji prawnych związanych z transplantacją:

POBIERANIE KOMÓREK, TKANEK LUB NARZĄDÓW OD ŻYWYCH DAWCÓW

Komórki, tkanki lub narządy w celu przeszczepienia lub w celu zastosowania u innej osoby mogą być pobierane od żywego dawcy, przy zachowaniu następujących warunków:

• pobranie następuje na rzecz krewnego w linii prostej, rodzeństwa, osoby przysposobionej lub małżonka oraz – za zgodą sądu – na rzecz innej osoby, jeżeli uzasadniają to szczególne względy osobiste;
• zasadność i celowość pobrania i przeszczepienia komórek, tkanek lub narządów lub zastosowania u ludzi komórek lub tkanek od określonego dawcy ustalają lekarze pobierający
  i przeszczepiający lub stosujący je u znanego biorcy na podstawie aktualnego stanu wiedzy medycznej;
• pobranie zostało poprzedzone niezbędnymi badaniami lekarskimi ustalającymi, czy ryzyko zabiegu nie wykracza poza przewidywane granice dopuszczalne dla tego rodzaju zabiegów i nie upośledzi w istotny sposób stanu zdrowia dawcy;
• kobieta ciężarna może być kandydatem na dawcę jedynie komórek i tkanek; ryzyko określa się w tym przypadku również dla mającego się urodzić dziecka przy udziale lekarza ginekologa-położnika i neonatologa.

Pobranie komórek, tkanek lub narządu od żywego dawcy na rzecz osoby niebędącej krewnym w linii prostej, rodzeństwem, osobą przysposobioną lub małżonkiem, wymaga zgody sądu rejonowego. Zasada ta nie dotyczy pobrania szpiku i innych regenerujących się komórek lub tkanek.

W stosunku do standardowych procedur medycznych zaostrzone zostały także zasady dotyczące informowania pacjenta i wyrażenia zgody na zabieg:

• kandydat na dawcę zostaje przed wyrażeniem zgody szczegółowo, pisemnie poinformowany o rodzaju zabiegu, ryzyku związanym z tym zabiegiem i o dających się przewidzieć następstwach dla jego stanu zdrowia w przyszłości przez lekarza wykonującego zabieg oraz przez innego lekarza niebiorącego bezpośredniego udziału w zabiegu;
• kandydat na dawcę ma pełną zdolność do czynności prawnych i wyraził dobrowolnie przed lekarzem pisemną zgodę na pobranie komórek, tkanek lub narządów w celu ich przeszczepienia lub komórek lub tkanek w celu ich zastosowania u znanego biorcy;
• kandydat na dawcę został przed wyrażeniem zgody uprzedzony o skutkach dla biorcy wynikających z wycofania zgody na pobranie komórek, tkanek lub narządów, związanych z ostatnią fazą przygotowania biorcy do dokonania ich przeszczepienia lub zastosowania u ludzi;
• kandydat na biorcę został poinformowany o ryzyku związanym z zabiegiem pobrania komórek, tkanek lub narządu oraz o możliwych następstwach pobrania dla stanu zdrowia dawcy, a także wyraził zgodę na przyjęcie komórek, tkanek lub narządu od tego dawcy.

Powyższe zasady zostały złagodzone w odniesieniu do pobrania szpiku lub innych regenerujących się komórek lub tkanek. Pobranie może nastąpić na rzecz jakiejkolwiek osoby (nie ma wymogu pokrewieństwa).

PRZESZCZEP OD MAŁOLETNIEGO ŻYWEGO DAWCY

Wyjątkowo, w przypadku, gdy zachodzi bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia, a niebezpieczeństwa takiego nie można uniknąć w inny sposób niż przez dokonanie przeszczepu szpiku lub komórek krwiotwórczych krwi obwodowej, dawcą na rzecz rodzeństwa może być również małoletni, jeżeli nie spowoduje to dającego się przewidzieć upośledzenia sprawności organizmu dawcy.

Podkreślenia wymaga, iż biorcą przeszczepu od dawcy małoletniego może być wyłącznie jego rodzeństwo (brat lub siostra). Od tej regulacji nie ma odstępstw – przykładowo małoletni rodzic nie może być dawcą dla swojego dziecka. W przypadku, gdy dawcą szpiku jest małoletni powyżej lat trzynastu, wymagana jest także jego zgoda.

PRZESZCZEPIANIE KOMÓREK, TKANEK LUB NARZĄDÓW LUB STOSOWANIE U LUDZI KOMÓREK LUB TKANEK POCHODZĄCYCH OD ZWIERZĄT

W celach leczniczych dopuszcza się przeszczepianie komórek, tkanek lub narządów lub stosowanie u ludzi komórek lub tkanek pochodzących od zwierząt. Procedura wymaga uzyskania pozytywnej opinii Krajowej Rady Transplantacyjnej oraz zgody komisji bioetycznej. W przypadku przeszczepów odzwierzęcych stosuje się przepisy dotyczące eksperymentów medycznych. Przepisy regulujące eksperyment medyczny znajdują się w Ustawie z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2022 r. poz. 1731 z późn. zm.).

W JAKI SPOSÓB ZGODZIĆ SIĘ NA POBRANIE PRZESZCZEPU, A W JAKI WYRAZIĆ SPRZECIW?

W prawie polskim pobranie przeszczepu ze zwłok doznaje ograniczeń́ pod względem celu, sposobu oraz poszanowania woli zmarłego wyrażonej za życia. Poprzez wole zmarłego należy rozumieć sprzeciw wyrażony za życia. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy transplantacyjnej: „Pobrania komórek, tkanek lub narządów ze zwłok ludzkich w celu ich przeszczepienia lub pobrania komórek lub tkanek w celu ich zastosowania u ludzi można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu”

W przypadku małoletniego lub innej osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, sprzeciw może wyrazić́ za ich życia przedstawiciel ustawowy. Ważne jest podkreślenie, iż przepis przewiduje możliwość decydowania przez przedstawiciela ustawowego (zazwyczaj rodzica) tylko dopóki dziecko żyje. Brak jest podstaw do wyrażania sprzeciwu po śmierci dziecka. Prawo wyrażenia sprzeciwu przysługuje również̇ małoletniemu powyżej lat 16. Jeśli jest kilku uprawnionych do sprzeciwu wobec postępowania ze zwłokami jednej osoby (np. przedstawiciel ustawowy i małoletni, który ukończył 16 lat), to wystarczy jeden sprzeciw dla jego skuteczności.

W JAKIEJ FORMIE MOŻNA WYRAZIĆ SPRZECIW?

Sprzeciw wyraża się w formie:

• wpisu w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów na pobranie komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich;
• oświadczenia pisemnego zaopatrzonego we własnoręczny podpis;
• oświadczenia ustnego złożonego w obecności co najmniej dwóch świadków, pisemnie przez nich potwierdzonego.

Sprzeciw do Centralnego Rejestru Sprzeciwów należy zgłosić osobiście lub listownie na formularzu, który można otrzymać w zakładach opieki zdrowotnej lub na stronie internetowej www.poltransplant.org.pl. Sprzeciw może być w każdej chwili odwołany.

Obowiązkiem lekarza jest sprawdzenie, czy zmarły skorzystał z prawa do sprzeciwu. Wyżej wymienione sposoby sprzeciwu tworzą katalog zamknięty – oznacza to, że inne formy sprzeciwu nie są skuteczne. Przykładowo oznaczenie sprzeciwu w aplikacji dot. zdrowia w telefonie komórkowym nie jest skuteczną formą wyrażenia sprzeciwu i nie jest wiążące dla lekarza.

W świetle obowiązujących w Polsce przepisów do pobrania przeszczepu nie ma znaczenia stanowisko osób bliskich zmarłemu. Przepisy nie nakładają na lekarzy nawet obowiązku informowania rodziny. Jednakże w praktyce lekarze rozmawiają z bliskimi w celu ustalenia, czy zmarły nie złożył oświadczenia o swoim sprzeciwie
w obecności co najmniej dwóch świadków. Pytanie nie powinno natomiast dotyczyć poglądu rodziny lub przypuszczeń bliskich co do woli zmarłego. W praktyce jednak często lekarze uwzględniają wolę rodziny zmarłego.

Jeżeli chcemy być potencjalnym dawcą przeszczepu teoretycznie wystarczające jest nie złożenie sprzeciwu. Można jednak podjąć dodatkowe kroki, aby nasza wola była dla otoczenia znana. Przede wszystkim należy porozmawiać ze swoimi bliskimi i przekazać im swoje stanowisko w sprawie. Można też nosić przy sobie oświadczenie o chęci bycia dawcą.

GDY BĘDZIESZ POTRZEBOWAĆ POMOCY – ZAPRASZAMY DO PUNKTÓW POMOCY PRAWNEJ I PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO:

PROFIL STOWARZYSZENIA DOGMA NA FACEBOOKU – POST Z INFORMACJAMI NA TEMAT ZAPISÓW DO PUNKTÓW PORADNICZYCH

BIORCY

Potencjalnego biorcę zakwalifikowanego do przeszczepienia szpiku, komórek lub narządów zgłasza się na krajową listę osób oczekujących na przeszczepienie. Wyboru potencjalnego biorcy dokonuje się na podstawie kryteriów medycznych określonych w przepisach, w szczególności wg. pilności przeszczepu. Wpis na listę oczekujących na przeszczepienie, prowadzonej przez Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do Spraw Transplantacji „Poltransplant” jest warunkiem skorzystania
z transplantacji.

CO PRZESZCZEPIA SIĘ NAJCZĘŚCIEJ?

Pełne statystyki dotyczące liczby przeszczepów prowadzi „Poltransplant”. Najczęściej przeszczepiane narządy od zmarłych dawców to: nerki, wątroba, serce, płuco, trzustka. Narządy podlegające transplantacji od żywych dawców to nerka lub części wątroby. Przeszczepia się również tkanki oka (rogówka), komórki krwiotwórcze.

CZY DANE DAWCÓW I BIORCÓW SĄ JAWNE?

Dane osobowe dotyczące potencjalnego dawcy, dawcy, potencjalnego biorcy i biorcy są objęte tajemnicą i podlegają ochronie przewidzianej w przepisach o tajemnicy zawodowej i służbowej oraz
w przepisach dotyczących dokumentacji medycznej prowadzonej przez podmioty lecznicze. Ujawnia się natomiast dane osobowe o dawcy
i o biorcy odpowiednio tym osobom, jeżeli narząd ma być pobrany od żywego dawcy.

ODPŁATNOŚĆ

Ustawa transplantacyjna stanowi, że za pobrane od dawcy komórki, tkanki lub narządy nie można żądać ani przyjmować zapłaty, innej korzyści majątkowej lub korzyści osobistej. Przyjmuje się, iż istnieje natomiast możliwość zwrotu utraconych dochodów czy kosztów związanych z pobraniem.

PRAWNICY, DORADCY OBYWATELSCY ORAZ MEDIATORZY ZE STOWARZYSZENIA „DOGMA”
SĄ DO PAŃSTWA DYSPOZYCJI W PUNKTACH NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ
I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO

PORADY PRAWNE UDZIELANE SĄ RÓWNIEŻ Z UŻYCIEM ŚRODKÓW KOMUNIKOWANIA SIĘ NA ODLEGŁOŚĆ.

ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:
Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka ŻORY

CZYM JEST WYZYSK?

W języku potocznym słowo „wyzysk” jest odmieniane przez wszystkie przypadki w zastosowaniu do różnych sytuacji życia codziennego.  Niewiele osób zdaje sobie sprawę z faktu, że instytucja wyzysku jest również przedmiotem regulacji prawnej zawartej w przepisach Kodeksu cywilnego, tj. w art. 388 KC.  Zgodnie z treścią wymienionego przepisu o zaistnieniu stanu wyzysku można mówić, jeżeli jedna ze stron umowy, wykorzystując przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony, w zamian za swoje świadczenie, przyjmuje albo zastrzega dla siebie lub dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość w chwili zawarcia umowy przewyższa w rażącym stopniu wartość jej własnego świadczenia. Co prawda, polskie prawo nie zakazuje zawierania umów niekorzystnych dla jednej ze stron umowy, lecz wyżej wskazany przepis prawa umożliwia osobie będącej w nieproporcjonalnie gorszej  sytuacji faktycznej – z uwagi na postanowienia zawartej umowy –  dochodzenie swoich praw przed sądem, w postaci możliwości żądania zmniejszenia swojego świadczenia, zwiększenia należnego jej świadczenia a w wypadku,  gdy jedno i drugie byłoby nadmiernie utrudnione nawet unieważnienia zawartej na zasadach wyzysku umowy.

KIEDY MOŻEMY MÓWIĆ O ZAISTNIENIU STANU WYZYSKU?

Pierwszą przesłanką jest obiektywnie istniejąca, w chwili zawarcia ważnej umowy dysproporcja między świadczeniami stron, wyrażająca się w tym, że jedna z nich w zamian za swoje świadczenie przyjmuje lub zastrzega dla siebie lub dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość majątkowa jest „rażąco” wyższa od wartości świadczenia spełnianego przez tę stronę lub przez nią przyrzeczonego.

Przykład: W ramach umowy pożyczki osoba X otrzymuje 3 000 tysiące złotych a musi zwrócić 9 000 zł.

Druga przesłanka to rażąca nie ekwiwalentność, która oznacza powstanie dysproporcji, oczywiście odbiegającej od dopuszczalnej w obrocie nierównowagi świadczeń na gruncie wartości rynkowej świadczeń.  

Przykład: Koszty obsługi pożyczki są prawie tak duże jak pożyczona suma.

Ostatnia, trzecia przesłanka dotyczy nagannego zachowania kontrahenta, który świadomie „wykorzystuje okazję” do uzyskania zastrzeżenia szczególnej korzyści dla siebie, z uwagi na niekorzystne położenie drugiej strony.

Przykład: Osoba X nie ma środków na zabieg medyczny ratujący zdrowie lub życie i w tym celu zawiera wyjątkowo niekorzystną umowę pożyczki, a druga strona ma świadomość trudnej sytuacji osobistej Osoby X i tę sytuację wykorzystuje.

CZY KAŻDA NIEKORZYSTNIE ZAWARTA UMOWA OZNACZA WYZYSK?

Nie każda niekorzystnie zawarta umowa może być rozpatrywana w kategoriach wyzysku, tylko dlatego, że jej zapisy nie podobają się jednej ze stron stosunku prawnego. Przymusowe położenie w rozumieniu art. 388 § 1 k.c. oznacza bowiem znajdowanie się strony w takich warunkach materialnych, osobistych lub rodzinnych, które zmuszają ją do zawarcia umowy nawet za wszelką cenę lub nie pozwalają na swobodne pertraktacje.  Każda umowa, co do której istnieją wątpliwości czy aby nie została zawarta na zasadach wyzysku wymaga szczegółowej analizy.

SANKCJA – CO DZIEJE SIĘ Z UMOWĄ?

Najdalej idąca sankcja w sytuacji zaistnienia stanu wyzysku jest unieważnienie umowy przez sąd, lecz ma ono zastosowanie wyjątkowo, tylko wówczas, gdyby zwiększenie należnego stronie świadczenia pieniężnego lub zmniejszenie jej świadczenia okazało się nadmiernie utrudnione. W innych przypadkach uzasadniony jest wyłącznie wniosek o ukształtowanie zobowiązania na nowo poprzez np. zmniejszenie świadczenia, jakie strona wyzyskana zobowiązana jest spełnić na rzecz drugiej strony stosunku umownego.

CZY WARTO DOCHODZIĆ SWOICH PRAW PRZED SĄDEM?

Postępowanie o ukształtowanie zobowiązania może okazać się skomplikowane, ale stanowi realną szansę np. na zmniejszenie miesięcznej wysokości raty pożyczki/kredytu, który strona zaciągnęła w warunkach wyzysku. Postępowanie takie może stanowić też alternatywę zmierzającą do rozwiązania problemu nadmiernego zadłużenia dla osoby, która nie spełnia przesłanek do ogłoszenia upadłości konsumenckiej.

JEŚLI POTRZEBUJESZ PORADY PRAWNEJ LUB CHCIAŁBYŚ SKORZYSTAĆ Z NIEODPŁATNEJ MEDIACJI – ZAPRASZAMY DO KONTAKTU Z PRAWNIKAMI, DORADCAMI OBYWATELSKIMI ORAZ MEDIATORAMI WSPÓŁPRACUJĄCYMI Z NASZYM STOWARZYSZENIEM. ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ ORAZ MEDIACJĘ W JEDNYM Z PUNKTÓW NIEODPŁATNEJ POMOCY PRAWNEJ I NIEODPŁATNEGO PORADNICTWA OBYWATELSKIEGO:

 Profil Stowarzyszenia DOGMA na Facebooku. Post z informacjami na temat zapisów do punktów poradniczych

Niezależnie od tego w jakiej roli występujemy w postępowaniu egzekucyjnym, warto znać swoje podstawowe prawa i obowiązki. Postępowanie egzekucyjne jest postępowaniem wykonawczym i ma na celu wyegzekwowanie należności od dłużnika na rzecz wierzyciela. Organem uprawnionym do prowadzenia postępowania egzekucyjnego jest na gruncie postępowania cywilnego komornik sądowy. Komornik wszczyna postępowanie egzekucyjne na podstawie wniosku wierzyciela, który przedkłada komornikowi tytuł wykonawczy. Warto pamiętać, iż wyłącznie tytuł wykonawczy uprawnia do realizacji czynności egzekucyjnych względem dłużnika. Tytuł wykonawczy to innymi słowy tytuł egzekucyjny np. wyrok sądu opatrzony w klauzulę wykonalności. Postępowanie egzekucyjne wszczynane jest i prowadzone na wniosek wierzyciela, który jest głównym dysponentem postępowania egzekucyjnego i to on, jako jego główny dysponent zajmuje się „prowadzeniem postępowania” rękami i za pośrednictwem komornika.

Komornik sądowy wszczyna postępowanie egzekucyjne na złożony przez wierzyciela wniosek i dokonuje zajęć majątku na podstawie informacji oraz sposobów wskazanych przez wierzyciela we wniosku. Istnieje wiele sposobów egzekucji, do których zaliczyć możemy:

• ruchomości (np. samochody osobowe);
• wynagrodzenie za pracę;
• rachunki bankowe;
• wierzytelności (np. emerytura/renta);
• nieruchomości (domy, grunty, lokale);
• inne prawa majątkowe (udziały, akcje).

Wszczęcie postępowania egzekucyjnego rozpoczyna się od zawiadomienia dłużnika o wszczęciu egzekucji, które jest pierwszym pismem w sprawie i doręczane jest dłużnikowi.

Komornik sądowy wszczynając postępowanie egzekucyjne dokonuje również szeregu zapytań do poszczególnych organów, tj. banków, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców, Bazy Danych Ksiąg Wieczystych czy Urzędu Skarbowego. Ma to na celu ujawnienie majątku, z którego będzie prowadzona w dalszym etapie egzekucja. Zapytania te pozwalają na ujawnienie następujących składników majątku:

• wynagrodzenia dłużnika;
• samochodów osobowych;
• nieruchomości;
• rachunków bankowych;
• wierzytelności, np. nadpłaty podatku.

Komornik, po uzyskaniu poszczególnych odpowiedzi dokonuje zajęcia tych składników majątku, które zostaną ujawnione. Warto kilka słów poświęcić zajęciu rachunku bankowego. Wskazać należy, iż wszelkie środki wpływające na rachunek bankowy tracą swój przymiot. Podnieść również należy, iż KOMORNIK NIE MA WIEDZY ILE ŚRODKÓW ZNAJDUJE SIĘ NA RACHUNKU BANKOWYM I Z JAKIEGO TYTUŁU SĄ TO ŚRODKI. Obowiązek poinformowania o tym fakcie spoczywa na DŁUŻNIKU. Dłużnik, celem ograniczenia zajęcia rachunku bankowego o konkretne kwoty, np. wpływające z wynagrodzenia winien złożyć do komornika wniosek o ograniczenie do którego należy dołączyć wyciąg z 3 ostatnich miesięcy by potwierdzić, iż wynagrodzenie faktycznie wpływa na ten rachunek bankowy.

Wskazać należy, iż wszelkie kwestie i wątpliwości należy kierować bezpośrednio do komornika, który ma obowiązek poinformowania dłużnika o przebiegu oraz etapie postępowania oraz najlepszym możliwym rozwiązaniu. Z komornikiem sądowym można się porozumieć np. wpłacając regularne raty. Brak kontaktu z komornikiem prowadzi do zaostrzenia środków egzekucji oraz większej niechęci organu egzekucyjnego do ewentualnych negocjacji z dłużnikiem.

Zagadnienie nienależnie pobranych świadczeń związane jest z instytucją pomocy społecznej. To właśnie w tzw. OPS-ach, możemy narazić się na odpowiedzialność z tytułu nienależnie pobranych świadczeń. Świadczeń, które z jednej strony mają nam pomóc w codziennym życiu, a z drugiej strony mogą przysporzyć nam wiele problemów.

ŚWIADCZENIA, KTÓRE MOGĄ BYĆ „NIENALEŻNIE POBRANE” TO, W SZCZEGÓLNOŚCI:

• świadczenia rodzinne,
• zasiłki dla opiekunów,
• świadczenia wychowawcze,
• świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego.

System świadczeń socjalnych został skonstruowany jako program pomocy skierowanej jedynie do grupy ludności spełniającej podstawowy warunek, jakim jest obniżenie się poziomu materialnego życia.

Takie założenie jest uzasadnione celem, którym jest nie tylko zabezpieczenie rodzin, ale również wspieranie rodzin w jej fundamentalnych funkcjach społecznych (prokreacja, wychowanie, kształcenie i ogólny rozwój dzieci). Polskie prawo różnicuje rodzaje i wysokość świadczeń przysługujących do podstawowego świadczenia socjalnego. Generalnie można stwierdzić, iż w ustawie nacisk został położony na większe wsparcie rodzin niepełnych, wielodzietnych, rezygnujących z pracy w celu opieki nad dzieckiem, opiekujących się dzieckiem niepełnosprawnym czy kształcących dzieci.

W każdym razie, jeśli dojdzie do sytuacji, w której okaże się, że świadczenie, który dostaliśmy jest świadczeniem nienależnie pobranym, wówczas musimy świadczenie to jak najszybciej zwrócić. Jeśli jednak tego nie zrobimy, to wówczas powstanie po naszej strony zadłużenie z tytułu nienależnie pobranego świadczenie i do kwoty już zaległej zostaną doliczone odsetki ustawowe za opóźnienie wynikające z tego, że nie zwróciliśmy na czas pieniędzy, które wypłacono nam bezpodstawnie.

ŚWIADCZENIE JEST NIENALEŻNIE POBRANE, W SYTUACJI, KIEDY:

• wypłacono jej innej osobie niż powinno się wypłacić,
• świadczenie wypłacono pomimo ustania okoliczności, na podstawie których je przyznano (np. jeśli osoba je pobierająca znacznie poprawiła swoją sytuację majątkową),
• świadczenie przyznano osobie, która, aby je uzyskać podała nieprawdę i skłamała co do okoliczności, na podstawie których takie świadczenie się przyznaje.

Oczywiście wymienione powyżej okoliczności są tylko przykładem sytuacji, w których może dojść do pobrania świadczenia w sposób nienależny. Jednocześnie podane przykłady są najczęściej występującymi sytuacjami, z którymi do punktów NPP/NPO przychodzą klienci, którzy nagle znaleźli się w sytuacji, w której pobrali świadczenie a nie mogli tego zrobić albo nie poinformowali organu, który świadczenie takie wypłaca o zmianie okoliczności, które zadecydowały o możliwości skorzystania z określonego świadczenia.

Pamiętać jednocześnie trzeba, że w przypadku śmierci osoby, która pobrała nienależnie świadczenia – należności te wygasają.

Oczywistym jest również to, że wszystkie okoliczności mające wpływ na przyznanie bądź odebrania świadczenie, wszelkie wątpliwości, jakie ma osoba ubiegające się o świadczenie czy, wobec której stwierdzono, iż dopuściła się ona pobrania świadczenia nienależnego, należy zgłaszać do właściwego organu pomocy społecznej. W organie tym, pracownicy powinni nam pomóc w zakresie właściwego sporządzenia wniosku, przygotowania stosownych wyjaśnień etc.

WAŻNE!

W szczególnych przypadkach organ pomocy społecznej może odstąpić od żądania zwrotu świadczenia, w tym świadczenia nienależnie pobranego, jak również umorzyć kwotę takiego świadczenia w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć należność na raty. Skorzystanie z tego uprawnienia zależy jednak od decyzji organu pomocy społecznej, który musi ocenić czy w tak szczególny sposób postąpić. Należy jednak pamiętać, że uprawnienie to dotyczy przypadków, gdy zwrot świadczeń stanowiłby dla osoby zobowiązanej nadmierne obciążenie lub też niweczyłby skutki otrzymanej pomocy.

To najczęstszy problem, z jakim zgłaszają się do punktów NPP i NPO osoby uprawnione. Nie mając wiedzy o zmarłym członku rodziny, o jego zobowiązaniach czy zadłużeniach, nie wiedzą, co mają zrobić, aby nie ponosić odpowiedzialności, za nieroztropne zachowanie zmarłego albo za okoliczności, na które zmarły mógł nie mieć wpływu.

Zgodnie z podstawową zasadą prawa spadkowego (prawa cywilnego), spadkobiercy dziedziczą, co do zasady wszystkie prawa i obowiązki po zmarłym. Dziedziczą również cały majątek – zarówno jego aktywa (np. nieruchomości, samochody, sprzęt RTV, AGD etc.), jak i pasywa (długi).

Istnieją jednak takie prawa, obowiązki czy elementy majątku zmarłego, które dziedziczeniu nie podlegają. Są to te zobowiązania, które są ściśle związane z osobą zmarłego, jak np. stworzony utwór muzyczny.

Za długi spadkowe, odpowiedzialność można ponieść na kilka sposób. Polskie prawo przewiduje, że albo nabycie spadku wprost, czyli w całości nabywamy wszystkie prawa, obowiązki, ale i długi, albo nabycie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, gdzie ograniczona zostaje nasza odpowiedzialność za ewentualne długi spadkowe albo po prostu spadek odrzucamy w całości i wówczas nie nabywamy ani żadnego majątku po zmarłym ani żadnych długów.

RODZAJE ODPOWIEDZIALNOŚCI: 

• przy przyjęciu spadku wprost – spadkobiercy odpowiadają za wszystkie długi spadkowe, jakie pozostawił po sobie spadkodawca (np. za długi z tytułu pożyczek/kredytów, długi mieszkaniowe, długi alimentacyjne etc.). Przyjęcie spadku wprost oznacza również, że nabywamy cały majątek po zmarłym np. nieruchomości, których był właścicielem czy ruchomości takie, jak samochód, komputer, sprzęty gospodarstwa domowego etc.;
• przy przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza – spadkobiercy odpowiadają tylko do wysokości stanu czynnego spadku. To tzw. ograniczona odpowiedzialność za zadłużenia spadkowe. Jeśli spadkodawca pozostawił 100.000 zł długów, a jego aktywa spadkowe wynoszą 5.000 zł, to spadkobiercy za długi spadkowe odpowiadają wyłącznie do kwoty 5.000 zł. Ta forma przyjęcia spadku chroni zatem spadkobierców przed regulowaniem zadłużeń spadkodawcy z majątków osobistych. Jeśli zatem spadkodawca pozostawił 10.000 zł długu, i jednocześnie nie pozostawił żadnych aktywów, to spadkobiercy nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za zadłużenie spadkowe;
• przy odrzuceniu spadku – spadkobiercy w ogóle nie odpowiadają za długi spadkowe, albowiem nie dziedziczą spadku w żadnej części. Spadkobierca, który odrzucił spadek, w świetle prawa, traktowany jest, tak jakby nie dożył otwarcia spadku czyli nie dożył chwili śmierci spadkodawcy.

JAK KSZTAŁTUJE SIĘ ODPOWIEDZIALNOŚĆ SPADKOBIERCÓW PRZED I PO DZIALE SPADKU?

Przed działem spadku – wszyscy spadkobiercy (zgodnie z powyższymi zasadami) odpowiadają za długi spadkowe solidarnie ! Oznacza to, że wierzyciel może swoje roszczenie skierować przeciwko jednemu ze spadkobierców, bądź przeciwko wszystkim.

Po dziale spadku – każdy ze spadkobierców odpowiada wyłącznie do wysokości swojego udziału w masie spadkowej. Dla wierzyciela oznacza to z kolei, że nie ściągnie już całego długu spadkowego od jednego tylko ze spadkobierców, ale będzie musiał wystąpić z roszczeniem przeciwko wszystkim spadkobiercom, proporcjonalnie do wysokości udziału każdego z nich.

WAŻNE!

Do długów spadkowych prócz tych zobowiązań, które powstały za życia spadkodawcy, wchodzą także te zobowiązania, które powstały w wyniku śmierci spadkodawcy, a tj.:

• koszty pogrzebu,
• koszt zapisów i poleceń spadkodawcy,
• koszt postępowania spadkowego (opłata sądowa, wynagrodzenie biegłego, koszty komornicze czy te związane ze sporządzeniem spisu inwentarza.

Świadczenia alimentacyjne, czyli powszechne „alimenty” to bardzo ważne zobowiązanie w świetle polskiego prawa. Obowiązek alimentacyjny dotyczy bowiem nie tylko rodziców względem swoich dzieci, ale także – w przyszłości – dzieci względem swoich rodziców.

Obowiązek alimentacyjny, to nie tylko obowiązek finansowego wsparcia dziecka bądź starszego rodzica, ale to także obowiązek wychowania dziecka, przygotowania go do życia dorosłego, przekazania odpowiednich wartości oraz opieka nad osobą starszego czy schorowanego rodzica.

Alimenty jako świadczenie pieniężne ustanowić można:

• ugodą zawartą przed mediatorem czy
• wyrokiem sądowym.

WAŻNE!

Jeśli nawet za dłużnika alimentacyjnego (osobę zobowiązaną do płacenia alimentów), świadczenie alimentacyjne wypłaca jego wierzycielowi/wierzycielom (np. dzieciom) Fundusz Alimentacyjny, to nie oznacza to, że dłużnik ten zwolniony jest z odpowiedzialności za swoje zobowiązania alimentacyjne. Do dłużnika zwróci się bowiem gmina, której Fundusz Alimentacyjny wszedł w miejsce dłużnika wobec jego niewypłacalności.

Według Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor w Polsce dług alimentacyjny sięga 11,5 mld zł, natomiast jak podaje Krajowy Rejestr Długów, dług alimentacyjny w naszym kraju wynosi 12,3 mld zł, w Krajowym Rejestrze Długów zarejestrowanych jest ok. 185,5 tysiąca dłużników alimentacyjnych.

Procedura związana z funduszem alimentacyjnym:

• aby uzyskać świadczenie z Funduszu wystarczy, że egzekucja świadczenia alimentacyjnego jest nieskuteczna przez co najmniej 2 miesiące;
• aby wypełnić formalności w gminie, trzeba dołączyć zaświadczenie o braku możliwości przeprowadzenia skutecznej egzekucji komorniczej;
• Fundusz po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku, przyzna wierzycielowi nie więcej niż 500 zł miesięcznie.

Odpowiedzialność za powstały dług alimentacyjny ponosi jednak sam dłużnik, albowiem to on był zobowiązany do płacenia na poczet swoich dzieci czy rodziców tego świadczenia. Świadczenie to zatem, jak stanowi polskie prawo jest ściśle związane z osobą dłużnika.

Co jednak, gdy dłużnik umrze i pozostawi po sobie dług alimentacyjny?

1. jeśli zadłużenie powstanie wobec Funduszu Alimentacyjnego, to według Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, dług taki nie może być egzekwowany od następców prawnych dłużnika alimentacyjnego i wygasa; 

2. jeśli jednak zasądzone przez sąd alimenty są wyższe, niż świadczenie alimentacyjne przyznawane przez Fundusz Alimentacyjny, to różnica pomiędzy zasądzoną wyższą kwotą a kwotą 500 zł od Funduszu, wchodzi już do spadku po zmarłym dłużniku; 

PRZYKŁAD:

Jeśli sąd zasądził od Jana Kowalskiego 800 zł miesięcznie na dziecko, i Kowalski nie płacił alimentów, a za niego świadczenie to wypłacane było przez Fundusz w wysokości 500 zł miesięcznie. To różnica, tj. 300 zł miesięcznie wchodzi już do masy spadkowej po zmarłym Kowalskim. Czyli jeśli Jan Kowalski nie płacił alimentów np. przez okres 12 miesięcy to jego dług alimentacyjny, który wchodzi do spadku wynosi 3.600 zł (12 x 300).

3. z kolei, jeśli dzieci nie otrzymywały świadczenia z Funduszu, a miały zasądzone od swojego rodzica alimenty, to zadłużenie powstałe z tego tytułu w całości wchodzi do masy spadkowej po zmarłym dłużniku alimentacyjnym.

4. spadkobierców chroni wprowadzona w 2015 roku zmiana przepisów spadkowych w zakresie odpowiedzialności za długi po zmarłym. Oznacza to, że jeśli spadkobiercy dłużnika alimentacyjnego, nie odrzucą spadku w terminie 6 miesięcy, to przyjmują spadek z tzw. dobrodziejstwem inwentarza, a to oznacza, że odpowiadają za zobowiązania spadkowe tylko do wysokości odziedziczonego spadku (ustawodawca chroni w tym miejscu majątek osobisty spadkobierców).

5. jeśli jednak spadkobiercy przyjmą spadek wprost, wówczas odpowiadają za całe zadłużenie alimentacyjne, zgodnie z powyżej wskazanymi zasadami.

W wielu przypadkach zgłaszają się do nas klienci, którzy popadli już w zadłużenie. Niektórzy nie zapłacili np. ostatnich trzech rat, niektórzy są już na etapie sądowym a wobec niektórych toczy się już egzekucja komornicza.

PAMIĘTAJCIE, że nie ma sytuacji bez wyjścia!

Jeśli wiesz, że nie możesz zapłacić kolejnych rat, rozpocznij rozmowę np. z bankiem czy firmą dostarczającą energię. Postaraj się wypracować z firmą ugodę co do spłaty zaległości i płatności kolejnych rat. Być może firma zdecyduje się na zmianę umowę i jej warunków.

Będąc na etapie sądowym także masz możliwość ugodowego porozumienia się z firmą, która Cię pozwała. Oprócz tego masz możliwość złożenia w sądzie wniosku o przyznanie pełnomocnika z urzędu, zwolnienia z kosztów sądowych czy złożenia w sądzie wniosku o nieobciążanie Cię kosztami postępowania na wypadek, gdybyś jednak w sądzie przegrał.

Również podczas trwającej już egzekucji komorniczej, możesz porozumieć się z wierzycielem i doprowadzić np. do zawieszenia egzekucji.

JEŚLI NIE BĘDZIESZ WIEDZIAŁ, JAK TAKIE WNIOSKI NAPISAĆ ALBO JAK PROWADZIĆ NEGOCJACJE Z WIERZYCIELEM, SKORZYSTAJ Z POMOCY NASZYCH PRAWNIKÓW, DORADCÓW OBYWATELSKICH, CZY MEDIATORÓW. ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA BEZPŁATNĄ PORADĘ PRAWNĄ, WIĘCEJ INFORMACJI:

Profil Stowarzyszenia DOGMA na Facebooku. Post z informacjami na temat zapisów do punktów poradniczych

Jeśli dysponujecie wolnymi środkami, które pozostają wam po opłaceniu koniecznych wydatków związanych z utrzymaniem waszego gospodarstwa domowego i jednocześnie stoicie przed decyzją, czy np. przeprowadzić remont bądź zmienić samochód, ale nie macie na ten moment wystarczającej ilości pieniędzy, wówczas z pomocą przyjdzie wam wiele firm pożyczkowych i pojawi się lawina ofert kredytowych.

Nie wszystkie firmy będą jednak waszymi sprzymierzeńcami!

Aby skorzystać z możliwości pożyczki czy kredytu konsumenckiego, UPEWNIJ SIĘ, że firma, do której udajesz się po pieniądze to nie PARABANK. Sprawdź w internecie opinie o firmie, poczytaj czy nie są to oszuści i pamiętaj, że skorzystanie ze wsparcia takiej firmy może narazić Ciebie i Twoją Rodzinę na wielkie straty finansowe.

Parabanki, jako że nie wymagają zbyt wielu dokumentów do udzielenia pożyczki, są interesującą formą wsparcia finansowego. Niestety, podmioty te naliczają później potężne koszty związane z udzieloną pożyczką np. w wysokości 200-300% zaciągniętej kwoty pieniędzy, dodatkowo zdarzają się sytuacje, że pracownicy takiej firmy będą nachodzić Cię w domu.

DLATEGO DECYDUJĄC SIĘ NA POŻYCZKĘ, SPRAWDŹ FIRMY, KTÓRE UDZIELAJĄ TAKIEGO ŚWIADCZENIA, A JEŚLI NIE MASZ JAK TEGO ZROBIĆ, ZWRÓĆ SIĘ DO NASZYCH PRAWNIKÓW, DORADCÓW OBYWATELSKICH CZY MEDIATORÓW O POMOC I UDZIELENIE KILKU WSKAZÓWEK, CZYM SIĘ KIEROWAĆ I NA CO ZWRÓCIĆ UWAGĘ BIORĄC POŻYCZKĘ.  ZADZWOŃ I ZAPISZ SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

Profil Stowarzyszenia DOGMA na Facebooku. Post z informacjami na temat zapisów do punktów poradniczych

Planowanie budżetu domowego i związanych z nim wydatków to pierwszy krok, który pozwoli uniknąć nam w przyszłości zadłużenia czy to mieszkaniowego, alimentacyjnego czy związanego z zaciągniętym kredytem bądź pożyczką.

Jeśli w sposób właściwym i precyzyjny spiszemy sobie na kartce, jakie są nasze stałe, miesięczne wydatki (czynsz, opłaty za wodę, gaz, prąd, abonamenty RTV czy za telefon, alimenty etc.), będziemy mogli zaplanować również inne zakupy czy inwestycje.

Decydując się wówczas na kredyt czy pożyczkę, będziemy wiedzieć, na jak wysoką ratę możemy sobie pozwolić i która to rata nie naruszy naszego domowego budżetu.

Pamiętajmy, najważniejsze są koszty związane z naszym utrzymaniem, a wszystko to co nam zostało wyznaczy nam nasze możliwości w kontekście kolejnych wydatków np. remontowych, zakupu nowego samochodu etc.

JEŚLI MACIE WĄTPLIWOŚCI ALBO NIE WIECIE, W JAKI SPOSÓB ROZPLANOWAĆ SOBIE DOMOWY BUDŻET, SKORZYSTAJCIE Z POMOCY NASZYCH PRAWNIKÓW, DORADCÓW OBYWATELSKICH CZY MEDIATORÓW, KTÓRZY POMOGĄ WAM W SPORZĄDZENIU TAKIEGO PLANU I DOKŁADNIE WYTŁUMACZĄ NA CO TRZEBA UWAŻAĆ. ZADZWOŃ I ZAPISZ SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:

Profil Stowarzyszenia DOGMA na Facebooku. Post z informacjami na temat zapisów do punktów poradniczych