Każda ciężarna pracownica powinna pozostawać pod opieką lekarza ginekologa, a jeśli zachodzi taka potrzeba – również innych specjalistów. Aby dodatkowo zmobilizować kobiety do dbania o zdrowie swoje i dziecka w okresie ciąży wypłata tzw. becikowego została powiązana z obowiązkiem prowadzenia ciąży przez ginekologa przed 10. tygodniem ciąży. Dodatkowo art. 185 Kodeksu pracy pozwala ciężarnej zwolnić się od pracy na czas badań lekarskich, jeśli nie mogą być one wykonane poza godzinami pracy, a za ten czas zachować wynagrodzenie.
Jola pracuje w piekarni otwartej od 6:00 do 14:00. Jako ciężarna dostała skierowanie na badanie tzw. krzywej cukrowej. Punkt pobrań jest otwarty od 6:30, badanie zajmie co najmniej 2,5 godziny. Jola do pracy dotrze najwcześniej o 9:30.
Zatem na badanie lekarskie lub inne np. pobranie krwi, KTG wykonywane przez położną możemy wyjść z trakcie pracy i otrzymać za ten czas wynagrodzenie. Należy jednak pamiętać, że mają to być badania, których nie da się wykonać poza godzinami pracy. Jeśli więc korzystamy z prywatnej opieki medycznej, a przychodnia jest otwarta do późnych godzin wieczornych, możemy narazić się na konflikt z pracodawcą, który będzie żądał aby wizyty załatwiane były po godzinach pracy. W tej sytuacji zawsze najlepiej jest dążyć do porozumienia, które ułatwi dalszą współpracę.
Ciążę Gosi prowadzi lekarz ginekolog przyjmujący w poradni przyszpitalnej. W pierwszych tygodniach ciąży Gosia mogła umówić się na wizytę w poniedziałki w godz. 7.30-10.30 albo we środy w godzinach 13:30-17:30. Ponieważ Gosia pracuje od 8:00 do 16:00 do lekarza chodziła we środy po południu. Kiedy była w 21 tygodniu ciąży godziny pracy lekarza we środy zmieniły się na 7:30-10:30. W związku z tym Gosia może teraz zwolnić się z pracy w poniedziałek lub środę żeby odbyć wizytę kontrolną.
Kobiety w ciąży i kobiety karmiące dziecko piersią nie mogą wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią wymienia szczegółowo prace wzbronione kobietom w ciąży i karmiącym:
Jeśli jest to możliwe pracodawca powinien dostosować warunki pracy tak, aby wyeliminować lub ograniczyć czynniki szkodliwe. Czasem jednak warunki pracy na to nie pozwalają, wtedy pracodawca powinien przenieść pracownicę na inne stanowisko, z zachowaniem dotychczasowego wynagrodzenia.
Karolina pracuje w fabryce przy produkcji farb. Ze względu na kontakt z czynnikami szkodliwymi nie może kontynuować pracy na hali produkcyjnej w trakcie ciąży. Pracodawca zaproponował jej na ten czas stanowisko w biurze firmy. Karolina, która na hali kierowała zmianą, a w biurze będzie odpowiadać za obieg korespondencji, obawia się obniżenia wynagrodzenia, bo wie, że dziewczyny w biurze zarabiają mniej od niej. Nie ma jednak czego się bać – pracodawca musi jej wypłacić takie samo wynagrodzenia jakie miała pracując na produkcji.
Jeśli nie jest to możliwe, pracownicy przysługuje zwolnienie na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy, z zachowaniem wynagrodzenia.
Karolina pracuje w fabryce przy produkcji farb. Ze względu na kontakt z czynnikami szkodliwymi nie może kontynuować pracy na hali produkcyjnej w trakcie ciąży. Pracodawca nie może jej zaproponować innego stanowiska pracy, ponieważ posiada tylko jeden zakład, a obsługę księgową, kadrową, logistyczną itd. zakładu prowadzą firmy zewnętrzne. Karolina będzie więc zwolniona z obowiązku świadczenia pracy do dnia porodu, z zachowaniem dotychczasowego wynagrodzenia.
~ Maria Buchała – prawnik, doradca obywatelski, mediator
Gosia pracuje od poniedziałku do piątku od 8:00 do 16:00. W związku z otrzymaniem dużego zamówienia szef poprosił ją o przyjście do pracy dodatkowo w sobotę w godzinach 8:00- 14:00. Te 6 godzin będzie godzinami nadliczbowymi, ponieważ w tym tygodniu Gosia przepracuje łącznie 46 godzin.
To, jakie godziny są porą nocną zależy od zakładu pracy, który wybiera sobie 8 godzin pomiędzy 21:00 a 7:00, np. od 21:00 do 5:00 albo od 22:00 do 6:00. Informacja o tym, jakie godziny w danym zakładzie pracy są porą nocną znajduje się w regulaminie pracy albo w pisemnej informacji wydanej pracownikowi.
Przepisy prawa pracy określają dwie normy czasu pracy:
Pracą w godzinach nadliczbowych będzie praca ponad normę dobową, jak i ponad normę średniotygodniową.
Pracą w godzinach nadliczbowych jest także praca ponad dobowy wymiar czasu pracy, gdy jest on wyższy niż 8-godzinna norma.
Gosia pracuje od poniedziałku do piątku od 8:00 do 16:00. W związku z otrzymaniem dużego zamówienia szef poprosił ją o pozostanie w środę w pracy dłużej, okazało się, że do 21:00. W zamian za to Gosia ma sobie „odebrać” wolne w inny dzień. W takim jednak przypadku pracodawca udziela czasu wolnego od pracy w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych, najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego i nie może to spowodować obniżenia wynagrodzenia Gosi.
Pracownica w ciąży ma prawo do zwolnienia od pracy w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej. Pracodawca zatrudniający pracownicę w porze nocnej jest obowiązany na okres jej ciąży zmienić rozkład czasu pracy w sposób umożliwiający wykonywanie pracy poza porą nocną. Niestety, często rodzi to konflikty w zakładzie pracy, ponieważ inni pracownicy nie chcą zmieniać swojego grafiku na częstsze zmiany nocne, tak aby ciężarna mogła pracować wyłącznie w dzień. Jeśli pracodawca nie może zapewnić innych godzin pracy, powinien zatrudnić pracownicę przy innym zajęciu.
Nikola pracuje w fabryce na trzy zmiany. Ze względu na pracę w porze nocnej nie może kontynuować pracy na hali produkcyjnej w trakcie ciąży. Pracodawca zaproponował jej na ten czas stanowisko w biurze firmy w godzinach od 7:00 do 15:00.
Gdy pracodawca nie może zaproponować pracownicy innego stanowiska jest ona zwolniona z obowiązku jej świadczenia.
Nikola pracuje w fabryce na trzy zmiany. Ze względu na pracę w porze nocnej nie może kontynuować pracy na hali produkcyjnej w trakcie ciąży. Pracodawca nie może jej zaproponować innego stanowiska pracy, ponieważ posiada tylko jeden zakład, a obsługę księgową, kadrową, logistyczną itd. zakładu prowadzą firmy zewnętrzne. Nikola będzie więc zwolniona z obowiązku świadczenia pracy do dnia porodu, z zachowaniem dotychczasowego wynagrodzenia.
Tylko za zgodą pracownicy w ciąży pracodawca może delegować ją poza stałe miejsce pracy i zatrudniać w systemie przerywanego czasu pracy.
Jeśli oboje rodzice są zatrudnieni, z uprawnień może korzystać jedno z nich.
Helena samodzielnie wychowuje 3-letniego synka. Ponieważ to ona głównie sprawuje opiekę nad dzieckiem i nie miałaby z kim go zostawić po 16:00, gdy przedszkole jest zamknięte, nie wyraziła zgody na zatrudnienie w godzinach nadliczbowych i delegowanie poza stałe miejsce pracy. Jednak w tym tygodniu, w urzędzie, w którym pracuje, pojawiła się propozycja bardzo interesującego pięciodniowego szkolenia w Warszawie. Helena wie, że to szkolenie bardzo jej się przyda, więc ustaliła z ojcem swojego dziecka, że weźmie on syna do siebie na tydzień. Helena tymczasowo wyraziła pracodawcy zgodę na delegacje i zapisała się na szkolenie.
~ Maria Buchała – prawnik, doradca obywatelski, mediator
Czas oczekiwania na dziecko powinien być piękny dla każdej rodziny. Niestety, tam gdzie rodzice cierpią z powodu braku stabilizacji finansowej, często radość przyćmiewa obawa o przyszłość. Strach przed utratą pracy i brakiem środków do życia w trakcie ciąży i po porodzie może zniechęcać do podjęcia decyzji o powiększeniu rodziny.
W ramach prowadzonej przez Stowarzyszenie na Rzecz Poradnictwa Obywatelskiego „DOGMA” edukacji prawnej, w dniach od 23 do 29 listopada postaramy się rozwiać wszystkie wątpliwości rodziców związane z uprawnieniami rodzicielskimi. Jeśli zastanawiasz się jak będzie wyglądać Twoja praca w trakcie ciąży, czy będzie Ci przysługiwał zasiłek macierzyński lub jak pogodzić pracę z opieką nad dzieckiem, to zapraszamy do śledzenia naszego profilu na Facebooku.
Nawet jeśli sytuacja ta nie dotyczy nas bezpośrednio, warto dowiedzieć się więcej i przekazać dalej, wśród rodziny i znajomych, że z tej sytuacji jest wiele wyjść. System zabezpieczenia społecznego, opierający się na ubezpieczeniach społecznych z ZUS i opiece społecznej, prowadzonej głównie przez ośrodki pomocy społecznej, wspiera nas na każdym etapie rodzicielstwa. Zatem wystarczy dowiedzieć się, z jakiego rodzaju pomocy możemy aktualnie skorzystać.
W trakcie ciąży i karmienia piersią pracownica jest zwolniona z wielu obciążających zadań. Kobiety w ciąży i kobiety karmiące dziecko piersią nie mogą wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią.
Jeśli jest to możliwe pracodawca powinien dostosować warunki pracy tak, aby wyeliminować lub ograniczyć czynniki szkodliwe. Czasem jednak warunki pracy na to nie pozwalają, wtedy pracodawca powinien przenieść pracownicę na inne stanowisko. Jeśli zaś to też nie jest możliwe, pracownicy przysługuje zwolnienie na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy, z zachowaniem wynagrodzenia.
Jeśli nie wiesz, czy pracodawca powinien zmienić Twoje obowiązki w trakcie ciąży, skorzystaj z pomocy naszych prawników, doradców obywatelskich czy mediatorów, którzy poinformują Cię o Twoich prawach.
Po urodzeniu dziecka matka lub ojciec mogą zrezygnować na pewien czas z pracy i zostać z nim w domu. W tym czasie przysługiwać im będzie zasiłek macierzyński. Osoby zatrudnione na umowie o pracę na czas nieokreślony mogą spać spokojnie, ale co z tymi, którzy takiej umowy nie mają? Czy będą im przysługiwać jakieś pieniądze?
Co zrobić w takich nietypowych sytuacjach możecie się dowiedzieć z naszych poradników, a jeśli wolicie omówić z kimś swoją sytuację, to nasi prawnicy, doradcy obywatelscy i mediatorzy pozostają do Waszej dyspozycji, aby wspólnie zastanowić się, z jakiej pomocy możecie skorzystać.
Kiedy kończy się urlop macierzyński przed młodymi rodzicami staje pytanie: czy chcemy i możemy oddać dziecko pod opiekę kogoś innego czy jedno z nas tymczasowo zrezygnuje z pracy, żeby zostać z dzieckiem w domu?
W „TYGODNIU PORAD PRAWNYCH DLA RODZICÓW” chcemy Wam powiedzieć jak przejść na urlop wychowawczy, jakie macie w związku z tym prawa i jakich formalności należy dochować. Jeśli na jakiś etapie będziecie potrzebować pomocy, to pamiętajcie, że możecie ją uzyskać w punktach nieodpłatnej pomocy prawnej i doradztwa obywatelskiego.
Nawet kiedy dzieci trochę podrosną nadal potrzebują wiele troski i uwagi ze strony opiekunów. Jak pogodzić to z pracą zawodową? Jak państwo wspiera nas, kiedy dziecko zachoruje albo kiedy szkoły są zamknięte?
O przywilejach rodziców i innych opiekunów będących pracownikami będziecie mogli przeczytać już w przyszłym tygodniu, a jeśli pojawią się problemy w kontakcie z ZUS-em lub pracodawcą, pamiętajcie o możliwości skonsultowania ich z naszymi prawnikami lub doradcami obywatelskimi.
Małżonkowie mogą wspólnie rozliczać się z dochodów i dziedziczyć. Ich status jest wyraźnie uregulowany w prawie. A co ze związkami niesformalizowanymi? Kwestie dotyczące konkubinatu nie mają odpowiednich uregulowań ustawowych. Wynikają one z orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz doktryny prawa. Orzecznictwo Sądu Najwyższego zdefiniowało konkubinat i reguluje dużą część tej tematyki.
Czym jest konkubinat? Jak wygląda sytuacja prawna dzieci, które urodziły się w nieformalnych związkach? Jak wygląda kwestia dziedziczenia w związkach konkubenckich? Czy istnieje wspólność majątkowa konkubentów? Jak wyglądają kwestie związane z codziennymi sprawami osób pozostających w związkach nieformalnych? Do czego ma prawo osoba żyjąca w konkubinacie? – na te i inne pytania odpowie w naszym materiale filmowym Pani Marta Piestrzyńska – adwokat, doradca obywatelski i mediator współpracujący ze Stowarzyszeniem “DOGMA”.
Kto może skorzystać z urlopu wychowawczego? Czy trzeba złożyć jakiś wniosek do pracodawcy? Co w sytuacji jeśli mamy umowę na część etatu? Czy pracodawca może się niezgodzić na urlop wychowawczy? Co to jest zasiłek wychowawczy? Czy można pracować u innego pracodawcy będąc na urlopuie wychowawczym? – na te i inne pytania odpowie w naszym materiale filmowym Pani Maria Buchała – prawnik, mediator i doradca obywatelski współpracujący ze Stowarzyszeniem “DOGMA”.
Urlop wychowawczy przysługuje pracownikowi zatrudnionemu co najmniej 6 miesięcy. Do tego okresu zatrudnienia wliczają się również poprzednie okresy pracy. Z urlopu wychowawczego mogą skorzystać zarówno matka, jak i ojciec, jeżeli oboje są pracownikami. W czasie trwania urlopu wychowawczego prawa i obowiązki stron ulegają zawieszeniu, jednak okres urlopu wychowawczego, w dniu jego zakończenia, wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Oboje małżonkowie są zobowiązani do utrzymywania rodziny, mogą jednak dokonać pomiędzy sobą podziału pracy w gospodarstwie domowym i pracy zarobkowej. Obowiązki mają być równe, ale niekoniecznie jednakowe. Zatem osobiste starania o wychowanie dzieci i prowadzenie domu mogą czynić zadość obowiązkowi utrzymania rodziny i być zrównane z uzyskiwaniem dochodów z pracy zawodowej. Sytuację każdej rodziny należy jednak ocenić indywidualnie.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy nakłada na małżonków w chwili zawarcia małżeństwa szereg obowiązków. Zachęcamy do zapoznania się z opracowanym przez naszego prawnika i doradcę obywatelskiego Panią Marię Buchałę, poradnikiem pt. “Zaspakajanie potrzeb rodziny w świetle kodeksu rodzinnego i opiekuńczego”. W niniejszym poradniku skupimy się na instytucji przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, w przypadku małżeństw oraz alimentów dla par pozostających w związkach nieformalnych.