Najczęstsze skojarzenia ze słowem „przemoc” to podbite oczy, sińce, zaciśnięte pięści, bójka. Rzadziej w pierwszej chwili myślimy o przemocy psychicznej, która przecież potrafi zranić dużo bardziej niż pięści, a nawet doprowadzić ofiarę do samobójstwa. Jedną z odmian przemocy psychicznej jest przemoc finansowa (ekonomiczna).
Mówi się o tej formie przemocy – przeźroczysty problem. Dlaczego? Ponieważ na wierzchu nie widać ran, tak jak w przypadku przemocy fizycznej. Problem jest dużo bardziej ukryty, często niewidoczny. Zapraszamy do przeczytania materiałów dotyczących tego, jakie są przejawy przemocy finansowej, z jakimi konsekwencjami prawnymi powinna liczyć się osoba stosująca ten rodzaj przemocy, a także gdzie szukać wsparcia w takich sytuacjach.
Czym jest przemoc ekonomiczna?
O przemocy ekonomicznej mówimy wtedy, gdy jej sprawca używa pieniędzy albo innych wartości materialnych do zaspokojenia swojej potrzeby władzy i kontroli. Wykorzystując dostęp do pieniędzy podporządkowuje sobie drugą osobę. Czasem uniemożliwia jej dostęp do konta, w innych wypadkach wydziela i kontroluje jej wydatki, utrudnia jej podjęcie pracy lub przyczynia się do utraty pracy. Pieniądze stają się kartą przetargową. Partner/ka uzależnia przekazanie środków na utrzymanie rodziny od spełnienia jego warunków, szantażem zmuszając swoją ofiarę do posłuszeństwa.
Nikola została sama z trójką dzieci. Mąż zostawił ją i nie płaci na nie alimentów. Magda chciałaby wrócić do pracy, ale mąż uważa, że powinna zostać w domu i nie pozwala jej szukać zatrudnienia. Grzesiek pracuje na budowie po 12 godzin dziennie, aby utrzymać sześcioosobową rodzinę. Chciałby, żeby żona poszła do pracy choć na pół etatu i dołożyła się do rachunków, jednak ona odmawia.
Kaśka przed urodzeniem dzieci pracowała w Biedronce. Po urodzeniu Mai i Kuby przez 5 lat była z nimi w domu. Teraz, kiedy Kuba poszedł do przedszkola, chciałaby wrócić do pracy. Tym bardziej, że jej partner Marek zarabia ok 2500 zł na rękę i cały czas narzeka, że utrzymanie rodziny tyle kosztuje, więc Kasia chciałaby dorobić chociaż do rachunków. Jednak Marek bardzo się denerwuje, kiedy tylko Kaśka wspomina o powrocie do pracy. Mówi, że jej miejsce jest w domu przy dzieciach, jak pójdzie do pracy to tak o wszystko nie zadba, a on przecież potrafi utrzymać rodzinę. Partnerzy coraz częściej kłócą się o sprawy finansowe, Kaśka jest coraz bardziej zestresowana tą sytuacją.
Z pewnością powyższe lub podobne historie są Ci znane, być może sam/a doświadczasz właśnie takich problemów. To właśnie przemoc finansowa (ekonomiczna), która jest rodzajem przemocy psychicznej. Ofiara traci możliwość decydowania o swoim życiu, staje się uzależniona od oprawcy, który wydziela jej środki do życia według własnego uznania. To może powodować utratę poczucia własnej wartości i poczucia sprawczości, co skutkuje depresją, a w skrajnych przypadkach może prowadzić do samobójstwa.
O przemocy ekonomicznej mówimy również wtedy, gdy partner pasożytuje na pracy partnerki, nie płaci alimentów, bez jej wiedzy zaciąga kredyty lub przywłaszcza sobie środki przeznaczone na utrzymanie rodziny, przerzucając na nią odpowiedzialność za utrzymanie domu.
Sylwia pracuje w agencji reklamowej, jej partner z wykształcenia jest politologiem, a pracował już w różnych miejscach – w sklepie internetowym, w urzędzie, w agencji nieruchomości. Nigdzie jednak mu się nie podobało i odchodził po krótkim czasie. Obecnie nigdzie nie pracuje, bo żadna oferta nie jest dla niego odpowiednia. Koszty utrzymania domu, dwóch osób i psa w całości spoczywają na Sylwii, która jest tym coraz bardziej sfrustrowana.
Przemoc ekonomiczna jest szczególnie bolesna, gdy dotyka kobiet, które nie pracują, gdyż prowadzą dom i wychowują dzieci. Żywią one często błędne przekonane, że zarabiający mężczyzna ma wyłączne prawo do decydowania o sposobie wydawania pieniędzy, a zaspokajanie potrzeb rodziny zależy tylko od jego dobrej woli.
Halina nie pracuje, zajmuje się domem i czwórką dzieci, a mąż pracuje zawodowo. Już wiele lat temu ustalili w małżeństwie taki podział obowiązków. Jednak od kiedy pojawiło się 500+ mąż uznał, że te łącznie 2000 zł powinny Halinie wystarczyć na utrzymanie domu i opłacenie rachunków, w związku z czym odciął jej dostęp do swojej pensji. Nie łoży na utrzymanie domu, czasem tylko kupi coś dzieciom. Halina nie wie, co mąż robi ze swoimi dochodami, a jej ledwie starcza na rachunki i jedzenie.
Przemoc ekonomiczna a inne rodzaje przemocy
Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi w USA w 90% przypadków przemoc finansowa łączyła się w jednym domu z innymi rodzajami przemocy: fizyczną, psychiczną, seksualną. Niestety, uzależnienie ekonomiczne często powstrzymuje ofiary od zgłoszenia się do odpowiednich służb po pomoc.
Ala mieszka z mężem i córką z pierwszego małżeństwa. Mąż ma problem z alkoholem, pod jego wpływem bije Alę, wyzywa m.in. od pasożytów i nierobów. Ala z córką muszą czasem uciekać z domu. Ala czasem myśli o zgłoszeniu się na Policję, ale mieszkanie, które zajmują, należy do męża, tylko on pracuje i ma oszczędności. Ala ma kartę do wspólnego konta, ale jeśli pokłóci się z mężem ten zabiera kartę ze sobą w trasę. Wtedy Ala nie ma z czego żyć. Mąż cały czas grozi, że wyrzuci ją z domu i pozbawi środków do życia, jeśli gdzieś na niego doniesie. Ala nie chce iść z córką do schroniska, więc nikomu nie mówi, co dzieje się w domu. Jest załamana, straciła już siły i wiarę, że kiedyś będzie lepiej.
Historia Ali wydarzyła się naprawdę. W końcu znalazła ona w sobie siłę, aby uciec od męża do hostelu przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie. Otrzymała wsparcie od służb: Policji, pracowników PCPR, psychologów, lekarzy psychiatrów, prawników. Dzięki pomocy socjalnej udało jej się utrzymać w pierwszym okresie po wyprowadzce. Złożyła do sądu pozew o rozwód i wniosek o podział majątku małżeńskiego. Powoli wyszła na prostą – znalazła pracę, wynajmuje mieszkanie, układa sobie życie na nowo.
Jeśli widzisz wokół siebie przemoc – INTERWENIUJ !!!
Ofierze przemocy możesz zaproponować wizytę w punkcie nieodpłatnych porad.
Nasi prawnicy i doradcy za darmo i w pełni anonimowo udzielą jej pomocy .
ZADZWOŃ I UMÓW SIĘ NA DARMOWĄ PORADĘ PRAWNĄ:
- telefonicznie pod nr tel. 530-119-072 w godzinach pracy urzędu
- elektronicznie, pisząc na adres e-mail: wso@lubliniec.starostwo.gov.pl
- online przez stronę internetową: https://zapisy-np.ms.gov.pl/
- osobiście – w urzędzie
Strona internetowa Stowarzyszenia DOGMA – Zakładka POWIAT LUBLINIECKI
Pomoc możesz również uzyskać w Ośrodku Pomocy Społecznej. W sytuacjach krytycznych wzywaj Policję pod numerem alarmowym 112.
PRZYKŁADY PRZEMOCY EKONOMICZNEJ W RELACJI
- Wydzielanie środków i skrupulatne kontrolowanie wydatków
- Uniemożliwianie/ograniczanie dostępu do rodzinnych środków finansowych np. konta bankowego
- Zmuszanie do składania fałszywych zeznań podatkowych
- Ograniczanie możliwości podjęcia pracy zarobkowej
- Zmuszanie do podpisywania zobowiązań finansowych np. pożyczka, kredyt
- Zmuszanie partnera/kę o proszenie się o pieniądze
- Odmawianie prawa posiadania własnych środków finansowych na własne wydatki
- Zabieranie wynagrodzenia, dostępu do konta, kart bankowych
- Zmuszanie do pracy w firmie rodzinnej bez otrzymywania wynagrodzenia
- Zakaz wykonywania pracy zawodowej
- Niszczenie rzeczy osobistych
- Ukrywanie informacji o sytuacji finansowej rodziny
- Kontrolowanie dostępu do opieki zdrowotnej
- Zakazywanie lub utrudnianie dostępu do edukacji
- Wyłączenie z podejmowania decyzji finansowych
- Uchylanie się od płacenia alimentów
CELOWE UZALEŻNIENIE OD DRUGIEJ OSOBY
Sprawca lub sprawczyni przemocy ekonomicznej często uzależnia od siebie drugą osobę, zaniżając jej poczucie własnej wartości mówiąc, że jest bezwartościowa, że sobie sama nie poradzi, że nie jest w stanie sama się utrzymać.
Z przemocą ekonomiczną mamy do czynienia w związku również wtedy, kiedy partner/ka wykorzystuje pieniądze jako kartę przetargową, uzależnia przekazanie środków na potrzeby drugiej osoby i prowadzenie domu od spełnienia jego/jej warunków, szantażem zmuszając do posłuszeństwa.
Celowe uzależnienie finansowe, wydzielanie, kontrolowanie, nadmierne krytykowanie wydatków, to przejaw przemocy. Niestety wciąż wiele osób, które doświadczają agresywnych, upokarzających zachowań w tym obszarze, nie wie, że ma prawo i może zwrócić się o pomoc.
Do niedawna przemoc ekonomiczna w polskim prawie w ogóle nie istniała. Zmieniła to nowelizacja Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej.
ZADŁUŻANIE
Piszę w sprawie mojej siostry – chciałabym jej pomóc. Rok temu moja siostra odkryła, że jej mąż ma do spłacenia wiele pożyczek (40 łącznie) – znalazła pełne worki upomnień, ponagleń i różnych tego typu karteluszek. Doszło do tego, że komornik chciał zająć dom.
Rodzina zmobilizowała się i częściowo spłaciła długi. Szwagier obiecywał, że nigdy więcej tego nie zrobi. Niestety już dwa miesiące później zaciągnął nowe pożyczki ( chwilówki) nie przyznając się do tego.
Jakiś miesiąc temu siostra przypadkiem znalazła nowe upomnienia. 6 czy 8 następnych pożyczek. Szwagier wykrada jej pieniądze z domu, pożycza u znajomych i do niczego się nie przyznaje. Oskarża dzieci (już dorosłe) o to, że to one lub ich przyjaciele wykradają pieniądze, a swoja żonę wyzywa od wariatek. Siostra jest strzępkiem nerwów i ciągle kombinuje skąd wziąć pieniądze na spłatę długów.
WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA W MAŁŻEŃSTWIE
Osoby pozostające w związkach małżeńskich z ustawową wspólnością majątkową:
I. Posiadają majątek wspólny.
Wspólność majątkowa obejmuje to, co zostało nabyte po ślubie przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą w szczególności:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS
II. Oboje małżonkowie są zobowiązani do utrzymywania rodziny, mogą jednak dokonać pomiędzy sobą podziału pracy w gospodarstwie domowym i pracy zarobkowej.
Obowiązki mają być równe, ale niekoniecznie jednakowe. Zatem osobiste starania o wychowanie dzieci i prowadzenie domu mogą czynić zadość obowiązkowi utrzymania rodziny i być zrównane z uzyskiwaniem dochodów z pracy zawodowej. Jeśli jeden z małżonków posiada mieszkanie, musi je udostępnić drugiemu do zamieszkania.
III. Jeżeli jeden z małżonków nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny
(np. nie przekazuje swojej pensji na utrzymanie domu, nie płaci rachunków), sąd może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności, przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane bezpośrednio do rąk drugiego małżonka, czyli żona może odbierać pensję męża.
Ola co jakiś czas kłóci się poważnie z mężem. Niestety, w okresie konfliktu główną „kartą przetargową” męża jest odcięcie jej od pieniędzy. Ola dowiedziała się, że może sama odbierać pieniądze z wypłaty od pracodawcy męża, za które utrzyma dom i kupi żywność, z czego skorzysta również jej mąż. Kiedy znowu zaczęli się kłócić, Ola niezwłocznie złożyła stosowny wniosek do sądu. Po uzyskaniu orzeczenia zaniosła je do pracodawcy i teraz raz w miesiącu odbiera w firmie wypłatę męża.
Pamiętaj !!!
Pensja za pracę, dochody z działalności gospodarczej czy z gospodarstwa rolnego są majątkiem wspólnym!
Współmałżonek nie może zabraniać Ci korzystać z tych pieniędzy albo ukrywać ich przed Tobą!
Niestety dla związków nieformalnych nie zostały przewidziane tożsame przepisy, a wyegzekwowanie środków na utrzymanie może być trudniejsze. Przede wszystkim warto wtedy skorzystać z możliwości dochodzenia alimentów na dzieci.
Przestępstwo niealimentacji
Najczęstszą formą przemocy ekonomicznej jest niepłacenie alimentów. Niealimentacja jest przestępstwem polegającym na uchylaniu się przez sprawcę od ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego. Około miliona dzieci w Polsce nie otrzymuje alimentów ani od drugiego rodzica ani z Funduszu Alimentacyjnego. O zapewnienie dzieciom godnych warunków życia muszą dbać samodzielni rodzice – w niemal 97% są to samotne matki.
W Polsce niepłacenie alimentów jest przestępstwem, za które grozi kara:
- grzywny
- ograniczenia wolności
- pozbawienia wolności
Co zrobić, gdy dłużnik nie płaci alimentów?
Krok pierwszy: Sprawdzenie czy ugoda/wyrok posiadają nadaną klauzulę wykonalności, stanowiącą tytuł egzekucyjny. Jeśli ugoda/wyrok nakładająca obowiązek alimentacyjny nie posiadają klauzuli wykonalności to należy wnieść do sądu o nadanie tej klauzuli.
Krok drugi: Ugoda/wyrok posiadający klauzulę natychmiastowej wykonalności stanowi tytuł egzekucyjny, który należy złożyć do Komornika z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.
Krok trzeci: Jeżeli Komornik uzna, że postępowanie egzekucyjne jest bezskuteczne należy zgłosić się do Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Bytomiu, w celu rozpoczęcia działań przeciwko dłużnikowi.
Krok czwarty: Brak zapłaty alimentów stanowiących co najmniej równowartość 3 świadczeń okresowych umożliwia złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na Policję.
Krok piąty: Osoba, której dłużnik alimentacyjny nie płaci alimentów może uzyskać środki z Funduszu Alimentacyjnego. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 900 zł. W przypadku wyższych dochodów obowiązuje zasada złotówka za złotówkę.
Osoba, która zobowiązana jest płacić alimenty, a nie wywiązuje się z tego w sposób uporczywy, podlega również odpowiedzialności karnej. Warunkiem uznania niealimentacji za przestępstwo jest to, aby łączna wysokość powstałych zaległości stanowiła równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo, aby opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosiło co najmniej 3 miesiące.
Kto może złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa uporczywej niealimentacji?
Może to zrobić wierzyciel alimentacyjny, jego pełnomocnik lub przedstawiciel ustawowy oraz Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie.
Gdzie należy złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnia przestępstwa uporczywej niealimentacji?
Zawiadomienie można złożyć na piśmie lub ustnie na Komisariacie Policji.
Masz pytania, potrzebujesz porady? Zadzwoń i umów się!
Komentowanie wyłączone.